Phân bón lập đỉnh giá, nông dân lại 'oằn mình'

Giá tăng phi mã

Hiện, giá phân bón trên thế giới lập đỉnh cao nhất trong 50 năm qua và dự báo sẽ tiếp tục tăng 20 - 40% trong quý II/2022. Nguyên nhân giá phân bón đã cao từ trước do ảnh hưởng đứt gãy chuỗi cung ứng của dịch Covid-19, và đặc biệt xung đột Nga – Ukraina khiến giá lập đỉnh.

Theo phân tích của các chuyên gia kinh tế, giá phân bón và giá dầu luôn có quan hệ hữu cơ với nhau, bởi đạm Urea là sản phẩm gia tăng của ngành hóa dầu.

Hiện Nga sản xuất phân bón chiếm khoảng 30% tổng nguồn cung phân bón trên toàn thế giới. Đặc biệt, Nga cung cấp đến 70% nguyên liệu đầu vào để sản xuất phân bón tại châu Âu. Vì vậy, tác động từ xung đột Nga - Ukraine đang khiến giá phân bón thế giới biến động mạnh.

Mặt khác, các lệnh hạn chế, cấm xuất khẩu một số mặt hàng phân bón chủ lực của Nga và Trung Quốc vẫn chưa có dấu hiệu được dỡ bỏ, khiến nguồn cung phân bón đặc biệt là Kali và DAP sẽ giảm nghiêm trọng trong thời gian tới. Thời điểm này những nhà cung cấp ở Trung Đông đã hủy bỏ các bản chào giá phân Urea mức 540 - 560 USD/tấn để chờ tăng giá.

Các doanh nghiệp nhập khẩu Việt Nam cho biết, hiện mới chỉ nhận được hàng thành công với 3 tàu chở phân bón trong thời gian từ tháng 2/2022 đến nay, hiện còn khoảng 30.000 - 40.000 tấn phân bón mà doanh nghiệp nước ta đã ký hợp đồng đặt hàng từ Trung Đông, nhưng đã bị đối tác hủy giao dịch. Trong khi đó, các nhà cung cấp phân bón ở khu vực Đông Nam Á đã hết hàng cho đến giữa tháng 4/2022.

Các chuyên gia thị trường thế giới dự báo trong ngắn hạn, giá Urea sẽ sớm lên mức 950 USD/tấn trong tháng 4/2022, thậm chí có thể lên đến 1.000 USD/tấn nếu giá dầu vượt qua 150 USD/thùng và Urea sẽ lên 1.500 USD/ tấn nếu giá dầu chạm mốc 200 USD/thùng.

Đối với phân bón Kali, Belarus và Nga là 2 nhà cung cấp lớn nhất thế giới, chiếm đến 40% nguồn cung toàn cầu. Với bức tranh toàn cảnh hiện nay, giá Kali sẽ tăng phi mã trong thời gian sắp tới, đặc biệt là Kali miếng. Các nhà cung cấp đều khẳng định Kali nhập khẩu về Việt Nam thời gian tới sẽ vắng bóng hàng từ Nga, Belarus. Mặt khác, phía Israel, Canada... đã cảnh báo sẽ sớm đưa ra mức giá 800 - 850 USD/tấn cho hạt bột và 1.000 USD/tấn cho hạt miểng từ nửa sau tháng 6/2022, thậm chí lên tới 1.200 - 1.300 USD/tấn vào thời điểm cuối năm 2022 đầu năm 2023.

Trong 2 tháng đầu năm 2022, Việt Nam nhập khẩu 706.769 tấn phân bón. Riêng lượng phân bón nhập khẩu từ Nga trên 73.800 tấn, trị giá hơn 40 triệu USD, chiếm trên 10% về khối lượng và gần 12% về giá trị so với tổng lượng phân bón nhập khẩu. Trong đó, nhập khẩu phân Kali từ Nga chỉ chiếm trên 18% tổng khối lượng Kali nhập khẩu, giảm rất mạnh từ tỷ trọng 40% những năm trước.

Chủ động tìm nguồn thay thế

Ông Hoàng Trung, Cục trưởng Cục Bảo vệ thực vật (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) cho biết, từ năm ngoái đến nay, giá phân DAP tăng 46% và hiện có giá trung bình 874 USD/tấn; phân MAP lên tới 935 USD/tấn (tăng 44%); Kali khoảng 815 USD/tấn (tăng 102%). Hiện nay, việc gián đoạn nguồn nhập khẩu phân bón từ Nga đã dẫn tới giá bán phân bón trong nước tiếp tục tăng cao.

Để giảm nhiệt giá phân bón, ông Vũ Duy Hải, Tổng giám đốc Công ty Cổ phần Tập đoàn Vinacam cho rằng, Chính phủ cần áp dụng biện pháp khẩn cấp tạm thời ngừng xuất khẩu các loại phân bón.

Hiện các tỉnh phía Nam đang trong giai đoạn thu hoạch và sẽ bắt đầu vụ mới từ nửa đầu tháng 4. Các tỉnh phía Bắc đã vào vụ chăm bón lúa đông xuân nên nhu cầu phân bón tăng. Ông Nguyễn Như Cường, Cục trưởng Cục Trồng trọt cho biết chi phí phân bón chiếm tới 50% chi phí đầu vào trong sản xuất nhiều loại cây trồng.

"Nông dân đã phải oằn mình vì giá phân bón cùng hàng loạt chi phí tăng cao từ năm 2021, nay phân bón tiếp tục “bão giá”, khiến nông dân càng “méo mặt”, đứng trước nguy cơ bỏ ruộng vì thua lỗ. Để tháo gỡ thiếu hụt nguồn cung phân bón thời điểm này, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn khuyến cáo doanh nghiệp chủ động tìm kiếm nguồn cung thay thế nguồn cung từ thị trường Nga và Belarus", ông Cường nói. 

Đối với nông dân, ông Cường khuyến cáo nên sử dụng phân bón hữu cơ thay thế một phần phân bón vô cơ, nên tự sản xuất và sử dụng phân bón hữu cơ từ nguồn nguyên liệu sẵn có như phụ phẩm trồng trọt, chất thải chăn nuôi, rác thải sinh hoạt. Ngành nông nghiệp cũng đã đề nghị các tỉnh, thành hướng dẫn người dân sử dụng phân bón cân đối và hiệu quả, tăng cường sản xuất, sử dụng phân bón hữu cơ.

Các chuyên gia khuyến cáo, ngành nông nghiệp cần tiếp tục đưa ra những giải pháp thiết thực hơn nữa, hướng dẫn nông dân tiết kiệm triệt để chi phí sản xuất, sử dụng phân bón theo đúng quy trình kỹ thuật “đúng lúc, đúng cách”; đồng thời, tích cực chỉ đạo sản xuất các vụ lúa, màu hợp lý, tăng độ màu mỡ cho đất. Các đại lý, cửa hàng vật tư nông nghiệp, hợp tác xã nông nghiệp cần có kế hoạch dự trữ, cung ứng đủ nguồn vật tư nông nghiệp có chất lượng, giá cả hợp lý cho bà con nông dân, bảo đảm đáp ứng đủ nhu cầu phục vụ phát triển sản xuất.

Các ngành chức năng và chính quyền các cấp cần tăng cường phối hợp kiểm tra, kiểm soát thị trường, không để xảy ra tình trạng đầu cơ trục lợi, ép giá và tình trạng hàng giả, hàng kém chất lượng, ảnh hưởng tới quyền lợi của người nông dân.

 Nguyễn Hương (t/h)