Tấm pin mặt trời hết hạn sử dụng tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với môi trường cần có cơ chế xử lý phù hợp

Thẩm tra dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi), Uỷ ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội đề nghị cơ quan chủ trì soạn thảo nghiên cứu, bổ sung nguyên tắc về bảo vệ môi trường trong phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới, qua đó tạo hành lang pháp lý để các bộ, ngành quy định cụ thể về quản lý, xử lý các tấm pin năng lượng mặt trời. Bởi vì thực tế cho thấy việc phát triển quá “nóng” các dự án điện mặt trời trong khi chưa có cơ chế xử lý phù hợp tấm pin mặt trời hết hạn sử dụng đã tiềm ẩn nguy cơ đối với môi trường (Báo cáo số 2965/BC-UBXH15 ngày 3/10/2024 của Ủy ban Xã hội).

Giải trình vấn đề này, Bộ Công Thương cho biết đã rà soát và nhận thấy Dự thảo đã nêu về quy định có tính định khung về công tác bảo vệ môi trường trong quá trình phát triển điện năng lượng tái tạo, điện năng lượng mới. Đối với quy định nguyên tắc về bảo vệ môi trường, Luật Bảo vệ môi trường đã có quy định, và các quy định này áp dụng chung cho tất cả các ngành, lĩnh vực. Theo đó, các hoạt động bảo vệ môi trường cần thực hiện theo quy định tại Luật Bảo vệ môi trường và hướng dẫn của các cơ quan nhà nước.

Trước đó, tại báo cáo việc thực hiện chính sách, pháp luật về phát triển năng lượng giai đoạn 2016-2021, Chính phủ đã cập nhật những thông tin mới liên quan đến xử lý rác thải từ pin mặt trời. Mặc dù số lượng chưa nhiều nhưng Chính phủ đánh giá rác thải từ tấm pin mặt trời "cũng đáng được lưu ý". Việt Nam mới tham gia thị trường năng lượng tái tạo nên chưa có các dự án điện mặt trời hoặc điện gió nào ở giai đoạn tháo dỡ.

Việc nghiên cứu các công nghệ và giải pháp thu hồi, xử lý và tái chế các tấm pin mặt trời hỏng trong thời gian tới cũng được tính đến. Điều này nhằm chủ động ứng phó trong cuối kỳ quy hoạch khi lượng chất thải từ pin mặt trời gia tăng với số lượng lớn. Trong tương lai, vào cuối kỳ quy hoạch khi số lượng loại chất thải này tăng lên có thể thí điểm xử lý.

Những tấm pin mặt trời đã hết hạn, thải loại tiềm ẩn nhiều nguy cơ đối với môi trường. Ảnh minh họa

Căn cứ khoản 3 Điều 56 Nghị định số 08/2022/NĐ-CP, Chính phủ khẳng định, việc quản lý, xử lý đối với các tấm quang năng thải bỏ, hỏng hóc sẽ theo thứ tự ưu tiên từ tái sử dụng, bảo dưỡng đến tận dụng linh kiện, tái chế, cuối cùng mới tới chôn lấp theo quy định của pháp luật.

Thông tin về tác hại của các tấm pin mặt trời đã hết hạn, thải loại Bộ Tài nguyên và Môi trường khẳng định, trong thời gian gần đây, do nhu cầu sử dụng điện năng lớn nên đã có nhiều dự án điện năng lượng mặt trời được triển khai tại khu vực miền Trung và miền Nam nước ta. Thành phần chính của các tấm pin năng lượng mặt trời bao gồm khung nhôm, kính cường lực, màng bảo vệ, pin, tấm nền, dây dẫn và hộp kết nối. Đồng thời, tuổi thọ trung bình của các tấm pin năng lượng mặt trời từ 10 đến 20 năm, tùy thuộc vào địa điểm và môi trường khu vực triển khai dự án.

Theo một số nghiên cứu trên thế giới, việc sử dụng pin năng lượng mặt trời có thể gây ra một số tác động về mặt môi trường như chiếm diện tích đất và gây ô nhiễm nhiệt, tác động đến thị giác của con người... Việc sản xuất pin của tấm pin năng lượng mặt trời có sử dụng một số kim loại nặng như Cd, Si,... có ảnh hưởng nhất định đến việc khai thác và sử dụng tài nguyên thiên nhiên do các pin này với công nghệ sản xuất hiện nay có tuổi thọ ngắn.

Về tổng thể, pin năng lượng mặt trời thải bỏ nếu chôn lấp không đúng quy định thì có khả năng gây ô nhiễm môi trường đất, nước do phát sinh kim loại nặng hoặc phát sinh khí thải độc hại có khả năng ảnh hưởng đến sức khỏe của con người trong trường hợp xảy ra cháy. 

Thông tin thêm về tình trạng nhiều người để tiết kiệm chi phí nên đã mua các tấm pin cũ về dùng các chuyên gia điện mặt trời cho rằng, các tấm pin năng lượng mặt trời được cho là cũ trong trường hợp các tấm pin mặt trời đã qua một hay một vài lần sử dụng trước đó; tấm pin mặt trời chẳng may bị vỡ trong quá trình vận chuyển hay thi công lắp đặt; các tấm pin năng lượng mặt trời còn mới nguyên nhưng có lỗi kỹ thuật khiến hiệu suất không đạt yêu cầu 100%.

Trung bình, một tấm pin năng lượng mặt trời mất từ 0,5-0,8% sản lượng điện mỗi năm. Về lâu, về dài việc duy trì hệ thống này khiến lãng phí rất nhiều chi phí. Do đó, các đơn vị đều được khuyến cáo thay đổi hệ thống để bảo đảm hiệu suất chuyển hóa điện năng tốt nhất.

Các chuyên gia cho rằng, một số tấm pin mặt trời cũ đôi khi cũng có ích cho cho vài mục đích sử dụng trong một không gian nhỏ. Tuy nhiên, khi mua các thiết bị cũ, nên kiểm tra kỹ, bảo đảm hàng nhận không có bất kỳ dấu hiệu hư hỏng trực quan. Người mua cũng nên kiểm tra đầu ra điện của mỗi tấm pin mặt trời bằng vôn kế và so sánh với đầu ra định mức ban đầu của nó để xem sự khác biệt. Ngoài ra, nên kiểm tra các kết nối của các tấm pin mặt trời vì chúng thường gây ra sự cố. Cũng theo các chuyên gia, trong nhiều trường hợp, mầu sắc của các tấm pin không ảnh hưởng đến chất lượng và hiệu suất của chúng.

An Dương (T/h)