Tăng tốc hoàn thiện thể chế, hạ tầng TCĐLCL phục vụ phát triển kinh tế số

Tiếp tục quán triệt phương châm chỉ đạo, chủ đề điều hành “Kỷ cương trách nhiệm; chủ động kịp thời; tinh gọn hiệu quả; tăng tốc bứt phá” của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ và phương châm hành động “Làm gương - Kỷ cương - Trọng tâm - Bứt phá” với tinh thần chủ động, kịp thời lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện hiệu quả nhiệm vụ, giải pháp trên các lĩnh vực theo các Nghị quyết của Đảng, Quốc hội, Chính phủ, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ phấn đấu đạt kết quả cao nhất các mục tiêu, chỉ tiêu, nhiệm vụ kế hoạch năm 2026 của ngành Khoa học và Công nghệ đã đề ra.

Trong năm 2026, Uỷ ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia (Uỷ ban) dự kiến trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ các đề án, nhiệm vụ, cụ thể: Xây dựng, hoàn thiện Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số Điều của Luật Đo lường (theo Quyết định số 2352/QĐ-TTg ngày 24/10/2025 của Thủ tướng Chính phủ và Nghị quyết số 105/2025/UBTVQH15 ngày 26/9/2925 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về Chương trình lập pháp năm 2026). Bên cạnh đó, dự kiến trình Nghị định quy định chi tiết và biện pháp thi hành một số điều của Luật Đo lường và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đo lường và Nghị định quy định về quản lý chất lượng thép.

Uỷ ban cũng dự kiến trình 5 Đề án, cụ thể: Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Đề án đào tạo phát triển nguồn nhân lực cho lĩnh vực Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng”; Quyết định của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chiến lược tiêu chuẩn quốc gia giai đoạn 2026-2035; Quyết định của Thủ tướng Chính phủ sửa đổi, bổ sung một số điều của Quyết định số 46/2017/QĐ-TTg ngày 24 tháng 11 năm 2017 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Quy chế tổ chức và hoạt động của Mạng lưới cơ quan thông báo và hỏi đáp và Ban liên ngành về hàng rào kỹ thuật trong thương mại; Quyết định của Thủ tướng Chính phủ thay thế Quyết định số 19/2014/QĐTTg ngày 05 tháng 3 năm 2014 về việc áp dụng Hệ thống quản lý chất lượng theo Tiêu chuẩn quốc gia TCVN ISO 9001:2008 vào hoạt động của các cơ quan, tổc chức thuộc hệ thống hành chính nhà nước; Đề án Phát triển trung tâm kỹ thuật tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng trong toàn quốc.

Trong năm 2026, Uỷ ban tham mưu, xây dựng, trình Bộ trưởng Bộ KH&CN dự kiến ban hành theo thẩm quyền các thông tư, gồm: 3 Thông tư hướng dẫn Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa: Xây dựng Thông tư quy định về xét tặng giải thưởng chất lượng sản phẩm, hàng hoá của tổ chức, cá nhân; Thông tư quy định mã số, tiêu chuẩn chuyên môn, nghiệp vụ và chức danh nghề nghiệp đối với các ngạch công chức, viên chức chuyên ngành kiểm soát chất lượng sản phẩm, hàng hoá (thay thế Thông tư số 10/2009/TT-BNV ngày 21/10/2009); Thông tư quy định trang phục riêng, thẻ kiểm soát viên chất lượng (thay thế Thông tư số 26/2011/TT-BKHCN ngày 04/10/2011 và Thông tư số 10/2015/TT-BKHCN ngày 19/6/2015 của Bộ Khoa học và Công nghệ).

5 Thông tư hướng dẫn Luật Đo lường: Thông tư quy định về đo lường đối với phương tiện đo nhóm 2; Thông tư quy định về đo lường đối với hàng đóng gói sẵn; Thông tư quy định kiểm tra nhà nước về đo lường; Thông tư quy định về đo lường đối với phép đo khối lượng trong thương mại bán lẻ; Thông tư quy định về đo lường đối với chuẩn quốc gia.

4 Thông tư thuộc các lĩnh vực khác trong Ủy ban: Thông tư quy định về đo lường, chất lượng trong kinh doanh xăng dầu; Thông tư quy định về quản lý, sử dụng kinh phí triển khai thực hiện các nội dung quy định tại Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa và Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa; Thông tư quy định về quản lý, sử dụng, hỗ trợ kinh phí ngân sách nhà nước về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số cho hoạt động tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật; Thông tư quy định về quản lý đo lường trong kinh doanh vàng và quản lý chất lượng vàng trang sức, mỹ nghệ lưu thông trên thị trường (thay thế Thông tư số 22/2013/TT-BKHCN ngày 26/9/2013).

Phương hướng, nhiệm vụ năm 2026

Về mục tiêu, chỉ tiêu cụ thể năm 2026, thứ nhất, xây dựng hệ thống tiêu chuẩn quốc gia (TCVN) đáp ứng 70%-80% yêu cầu quản lý, sản xuất, kinh doanh, dịch vụ cho tất cả các lĩnh vực của nền kinh tế, tập trung vào 11 nhóm ngành công nghệ chiến lược, phát triển kinh tế số, trí tuệ nhân tạo, công nghiệp sáng tạo, kinh tế chia sẻ, kinh tế dữ liệu, sản xuất thông minh, thương mại điện tử và tiêu dùng sản phẩm, dịch vụ trên môi trường số: Khoảng 400 TCVN được công bố thuộc các lĩnh vực/đối tượng: sản phẩm, hàng hóa trọng điểm, chủ lực; xăng dầu; phương thức kiểm tra/ xác nhận/ kiểm toán phát thải khí nhà kính theo IPCC (Ủy ban liên chính phủ về biến đổi khí hậu); robotics thương mại; phương tiện bay không người lái (UAV); điện hạt nhân; truy xuất nguồn gốc; báo điện tử; thực tế ảo và các lĩnh vực khác. 

Thứ hai, lập hồ sơ trình cấp có thẩm quyền phê duyệt thêm 02 chuẩn đo lường quốc gia, cùng với 03 chuẩn đo lường quốc gia dự kiến được phê duyệt trong năm 2026 sẽ nâng tổng số chuẩn đo lường quốc gia của Việt Nam lên 53 chuẩn tính đến cuối năm 2026. 

Thứ ba, 5.000 doanh nghiệp nộp hồ sơ và được cấp mã số mã vạch. 

Thứ tư, 200.000 sản phẩm được doanh nghiệp, tổ chức định danh sử dụng mã số, mã vạch. 

Thứ năm, 46 phòng thử nghiệm, hiệu chuẩn được công nhận.

Định hướng, giải pháp chủ yếu năm 2026

Thứ nhất, triển khai các chương trình, đề án trọng tâm: Đẩy mạnh các hoạt động về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng hỗ trợ nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm, hàng hóa, trong đó ưu tiên triển khai mạnh mẽ hạ tầng chất lượng quốc gia theo hướng tập trung, thống nhất từ Trung ương đến địa phương, đồng bộ, hiện đại, đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế và nâng cao năng suất dựa trên nền tảng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo. 

Tiếp tục xây dựng hệ thống tiêu chuẩn quốc gia hài hòa với khu vực và quốc tế, trong đó tập trung vào nhóm ngành công nghệ chiến lược, phát triển kinh tế số, sản phẩm, hàng hóa trọng điểm, chủ lực. Tiếp tục triển khai có hiệu quả các chương trình, đề án quốc gia về tiêu chuẩn, đo lường, năng suất và chất lượng đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt; Sửa đổi văn bản quy phạm pháp luật liên quan tới hàng rào kỹ thuật trong thương mại đảm bảo hoạt động thông suốt, hiệu quả sau khi sắp xếp, tổ chức lại các bộ, ngành và địa phương.

Thứ 2, thúc đẩy phát triển hoạt động mã số, mã vạch, truy xuất nguồn gốc, nhãn điện tử, hộ chiếu số theo định hướng chung của toàn cầu. Phối hợp GS1 toàn cầu trong phát triển hộ chiếu số sản phẩm (Digital Product Passport) và chuẩn hóa dữ liệu; hỗ trợ doanh nghiệp chuyển đổi số theo chuẩn GS1;

Thứ 3, phát triển hạ tầng chất lượng quốc gia (NQI) liên thông gắn kết giữa hoạt động tiêu chuẩn, đo lường, đánh giá sự phù hợp và công nhận với sở hữu trí tuệ, đổi mới sáng tạo;

Thứ 4, tiếp tục hoàn thiện hành lang pháp lý để thúc đẩy sự phát triển của khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số: Xây dựng, hoàn thiện Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Đo lường, bảo đảm tiến độ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội vào tháng 7/2026; Tổ chức xây dựng Quyết định thay thế Quyết định số 19/2014/QĐ-TTg; Tiếp tục xây dựng các văn bản quy phạm pháp luật lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng phục vụ phát triển kinh tế - xã hội;

Thứ 5, đẩy mạnh hoạt động đào tạo, bồi dưỡng, tập huấn và hướng dẫn về nghiệp vụ TCĐLCL cho cán bộ, công chức ở các địa phương để thực hiện tốt chính quyền địa phương hai cấp;

Thứ 6, duy trì và vận hành hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu mã số mã vạch quốc gia, cơ sở dữ liệu truy xuất nguồn gốc quốc gia và Cổng thông tin truy xuất nguồn gốc sản phẩm, hàng hóa quốc gia;

Thứ 7, cấp và quản lý mã số mã vạch; Hướng dẫn định danh, kê khai thông tin cho loại sản phẩm, hàng hóa;

Thứ 8, nghiên cứu, triển khai áp dụng thí điểm tiêu chuẩn GS1 Digital Link cho sản phẩm, hàng hóa tại Việt Nam;

Thứ 9, nghiên cứu ứng dụng mã số mã vạch hỗ trợ doanh nghiệp xuất khẩu đáp ứng quy định chống phá rừng của Liên minh châu Âu (EUDR);

Thứ 10, nâng cấp, bổ sung tính năng cho cơ sở dữ liệu mã số mã vạch quốc gia;

Thứ 11, xây dựng, quản lý và duy trì cơ sở dữ liệu nhãn điện tử quốc gia;

Thứ 12, đổi mới/cải tiến quy trình cấp và quản lý mã số, mã vạch;

Thứ 13, xây dựng công cụ và tổ chức thực hiện thí điểm việc giám sát, cảnh báo chất lượng sản phẩm, hàng hóa trên môi trường số.

Tiểu My