Triển khai Chương trình 1322 tại Cà Mau: Nhận diện vướng mắc và bài học kinh nghiệm

Trong bối cảnh hội nhập ngày càng sâu rộng, Chương trình quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm, hàng hóa giai đoạn 2021-2030 (Chương trình 1322) đã được triển khai đồng bộ trên phạm vi cả nước, tạo động lực thúc đẩy phong trào nâng cao năng suất, chất lượng trong cộng đồng doanh nghiệp và các địa phương.

Tại tỉnh Cà Mau (sau khi sáp nhập 2 tỉnh Cà Mau và Bạc Liêu), Ủy ban Nhân dân tỉnh đã có Báo cáo sơ kết việc triển khai Chương trình 1322 giai đoạn 2021-2025. Báo cáo đánh giá, việc triển khai Chương trình 1322 đã cơ bản hoàn thành các nội dung theo mục tiêu đề ra, góp phần nâng cao nhận thức của các cấp quản lý, doanh nghiệp, người lao động và người tiêu dùng trên địa bàn tỉnh.

Thông qua các khóa đào tạo, tập huấn, hội thảo, năng lực quản lý và trình độ cán bộ các sở, ngành, doanh nghiệp được cải thiện; số lượng doanh nghiệp áp dụng hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến (HACCP, ISO 22000:2018, VietGAP,...) ngày càng tăng. Nhờ đó, nhiều doanh nghiệp đã cải tiến quy trình kỹ thuật, quản lý, nâng cao năng suất chất lượng sản phẩm, đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, đáp ứng nhu cầu thị trường, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế bền vững của địa phương.

Doanh nghiệp ngành thủy sản tại Cà Mau từng bước nâng cao năng lực cạnh tranh. Ảnh minh họa.

1. Một số kết quả đạt được

Hoàn thiện cơ chế, chính sách thúc đẩy hoạt động nâng cao năng suất chất lượng

Để hoàn thiện cơ chế, chính sách thúc đẩy hoạt động nâng cao năng suất chất lượng cho địa phương, Ủy ban nhân dân tỉnh chỉ đạo Sở Khoa học và Công nghệ thực hiện theo kế hoạch tổng thể và đề xuất các giải pháp nhằm thúc đẩy năng suất chất lượng, tái cấu trúc doanh nghiệp, mở rộng doanh nghiệp theo hướng ứng dụng các hệ thống quản lý chất lượng, công cụ cải tiến, công nghệ thông tin, đổi mới sáng tạo,...

Tăng cường công tác thông tin, truyền thông về năng suất chất lượng

Hằng năm, Ủy ban nhân dân tỉnh giao Sở Khoa học và Công nghệ thông báo đăng ký tham gia Chương trình 1322 đến các sở, ban, ngành và tổ chức, doanh nghiệp có liên quan. Đồng thời, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến Chương trình thông qua nhiều hình thức như tập huấn, phương tiện thông tin đại chúng, báo, đài, cổng thông tin điện tử và các buổi trao đổi trực tiếp.

Hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, hệ thống quản lý, công cụ cải tiến năng suất chất lượng, công cụ hỗ trợ cho sản xuất thông minh, dịch vụ thông minh

Mỗi năm, tỉnh Cà Mau cho triển khai các dự án “Hỗ trợ doanh nghiệp, tổ chức xây dựng và áp dụng hệ thống quản lý, công cụ cải tiến năng suất, chất lượng tiên tiến trên địa bàn tỉnh Cà Mau”.

Nội dung hỗ trợ tập trung vào việc xây dựng, áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng như HACCP, ISO 22000:2018, ISO 9001:2015, VietGAP; công bố tiêu chuẩn cơ sở; đề xuất xét tặng Giải thưởng Chất lượng Quốc gia. Qua đó, góp phần nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của sản xuất an toàn, chất lượng cho người tiêu dùng, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp trong đàm phán, ký kết hợp đồng thương mại trong nước và xuất khẩu.

Các dự án không chỉ phát huy giá trị các sản phẩm chủ lực của địa phương, mà còn định hướng doanh nghiệp nhỏ và vừa, hợp tác xã phát triển theo hướng bền vững, góp phần thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, quảng bá hình ảnh, thu hút đầu tư và du lịch đến với tỉnh Cà Mau.

Đào tạo nguồn nhân lực cho hoạt động nâng cao năng suất chất lượng

Cà Mau đẩy mạnh hoạt động đào tạo về xây dựng, áp dụng các công cụ cải tiến năng suất.

Hằng năm, lồng ghép trong các dự án “Hỗ trợ doanh nghiệp, tổ chức xây dựng và áp dụng hệ thống quản lý, công cụ cải tiến năng suất, chất lượng tiên tiến trên địa bàn tỉnh Cà Mau” việc tổ chức các lớp đào tạo, tập huấn về áp dụng HACCP, ISO 22000:2018, VietGAP,... với sự tham dự của đại diện các sở, ngành, Phòng Kinh tế và Hạ tầng các huyện cùng các doanh nghiệp, hợp tác xã, hộ kinh doanh trên địa bàn tỉnh. Bên cạnh đó, các hội thảo chuyên đề cũng được tổ chức với sự tham gia của đại biểu đến từ các sở, ngành, doanh nghiệp trong tỉnh và đại diện Sở Khoa học và Công nghệ một số địa phương khác.

Thông qua các khóa đào tạo, tập huấn và hội thảo, năng lực quản lý, trình độ chuyên môn của cán bộ các sở, ngành, doanh nghiệp liên quan và các chủ thể OCOP được nâng cao; đồng thời, nhiều doanh nghiệp từng bước áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng tiên tiến như HACCP, ISO 22000:2018, VietGAP,... Qua đó giúp doanh nghiệp cải thiện quản trị, nâng cao hiệu quả hoạt động, tạo giá trị gia tăng, duy trì ổn định chất lượng và thường xuyên cải tiến quy trình sản xuất.

Tuy nhiên, các chỉ tiêu về đào tạo, chứng nhận chuyên gia năng suất chất lượng và chỉ tiêu chuyển đổi số cho doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh chưa đạt được, do chưa có doanh nghiệp và nhân sự phù hợp tham gia.

Tăng cường năng lực hoạt động tiêu chuẩn hóa và đánh giá sự phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật

Trung tâm Phân tích, kiểm nghiệm tỉnh Cà Mau mở rộng được năng lực đánh giá sự phù hợp đối với một số lĩnh vực cấp thiết, mua sắm trang bị cơ bản đầy đủ các dụng cụ đã bị tiêu hao, hóa chất, trình độ của kiểm nghiệm viên được nâng cao, phục vụ các chương trình thử nghiệm thành thạo đạt yêu cầu; nâng cao kết quả trả khách hàng được chính xác hơn và phù hợp các quy định của pháp luật.

2. Những tồn tại, vướng mắc và bài học kinh nghiệm

Những tồn tại, vướng mắc

Công tác hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng và áp dụng hệ thống quản lý chất lượng, công cụ cải tiến còn gặp một số khó khăn:

Nguồn kinh phí Chương trình hằng năm còn hạn chế; thủ tục, chứng từ tài chính liên quan đến vốn đối ứng của doanh nghiệp phức tạp, khiến số lượng doanh nghiệp tham gia chưa nhiều; phần lớn doanh nghiệp tham gia là doanh nghiệp nhỏ và vừa, hạn chế về sản xuất, nhân lực và tài chính, nên chưa phát huy hiệu quả cao.

Đào tạo đội ngũ chuyên gia năng suất chất lượng chưa được thực hiện.

Theo Quyết định số 1322/QĐ-TTg, các nội dung thực hiện theo quy định về nhiệm vụ khoa học công nghệ, kinh phí của nhiệm vụ phải thực hiện theo quy trình thẩm định về tài chính (thẩm định giá, đấu thầu), nên thời gian hỗ trợ đến doanh nghiệp chưa kịp thời theo yêu cầu của doanh nghiệp.

Nguyên nhân của những tồn tại, vướng mắc

Nhiều doanh nghiệp tham gia xuất phát từ cơ sở sản xuất nhỏ lẻ, nguồn lực con người và tài chính còn hạn chế, chỉ một số ít đáp ứng yêu cầu đổi mới và phù hợp với xu thế thị trường.

Yêu cầu đào tạo chuyên gia năng suất theo TCVN 13751:2023 khá cao (kinh nghiệm, số dự án chủ trì...), trong khi cán bộ, công chức và nguồn nhân lực tại doanh nghiệp trong tỉnh chưa đáp ứng; thời gian đào tạo dài, tập trung chủ yếu tại các tỉnh phía Bắc nên khó triển khai.

Quy định về quản lý, thẩm định tài chính cho nhiệm vụ khoa học công nghệ thay đổi chậm, phải chờ hướng dẫn từ cấp trên.

Việc triển khai còn phụ thuộc nhiều vào năng lực của các đơn vị tư vấn, chứng nhận hệ thống quản lý chất lượng trúng thầu.

Bài học kinh nghiệm

Cần có sự đồng thuận, thống nhất từ Trung ương đến địa phương, giữa lãnh đạo và nhóm triển khai trong quá trình thực hiện.

Triển khai cải tiến theo từng giai đoạn, từ cơ bản đến nâng cao, từ dễ đến khó, từ mô hình điểm đến nhân rộng; qua đó có thời gian rút kinh nghiệm, điều chỉnh, giúp doanh nghiệp thích ứng với thay đổi.

Lựa chọn đúng vấn đề ưu tiên cải tiến của doanh nghiệp đối với từng trụ cột cải tiến (khách hàng, sản xuất, công nghệ, con người, môi trường làm việc...), không rập khuôn cứng nhắc để phù hợp với từng ngành và điều kiện của doanh nghiệp.

Tăng cường truyền thông, giáo dục nhận thức để thấy được sự cần thiết của cải tiến liên tục trong sản xuất, từ đó nhân rộng và chuyển giao các mô hình hiệu quả.

3. Giải pháp thực hiện giai đoạn 2026-2030

Phương hướng

Tiếp tục hoàn thiện cơ chế, chính sách để kịp thời khuyến khích, hỗ trợ các tổ chức trong hoạt động nâng cao năng suất, chất lượng; đồng thời tạo hành lang pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp triển khai hiệu quả.

Đẩy mạnh việc áp dụng các hệ thống quản lý chất lượng và công cụ cải tiến trong tổ chức, doanh nghiệp.

Tăng cường ứng dụng các giải pháp chuyển đổi số, mã số mã vạch, truy xuất nguồn gốc nhằm nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước về năng suất, chất lượng sản phẩm hàng hóa; góp phần xây dựng môi trường sản xuất, kinh doanh minh bạch, nâng cao năng lực cạnh tranh và thúc đẩy thương mại, xuất nhập khẩu.

Đẩy mạnh công tác đào tạo, phát triển nguồn nhân lực trong lĩnh vực tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng, bảo đảm cả về số lượng lẫn chất lượng.

Mục tiêu

Tổ chức ít nhất 12 lớp tập huấn về năng suất chất lượng, hệ thống quản lý tiên tiến, công cụ cải tiến.

Tổ chức ít nhất 02 hội thảo chuyên đề về quản lý chất lượng, cải tiến, sản xuất thông minh, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp,...

Thực hiện ít nhất 10 cuộc tuyên truyền trên báo, đài địa phương về các hoạt động liên quan đến năng suất, chất lượng.

Hỗ trợ ít nhất 15 lượt doanh nghiệp, hợp tác xã xây dựng và áp dụng tiêu chuẩn cơ sở.

Hỗ trợ ít nhất 20 lượt doanh nghiệp xây dựng, áp dụng và chứng nhận hệ thống quản lý chất lượng, công cụ cải tiến tiên tiến.

Đào tạo, chứng nhận đạt tiêu chuẩn được ít nhất 5 - 10 chuyên gia năng suất chất lượng tại các sở, ngành và doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh.

Hỗ trợ ít nhất 05 lượt doanh nghiệp tham gia và được trao tặng Giải thưởng Chất lượng quốc gia, Giải vàng Chất lượng quốc gia hoặc Giải thưởng Chất lượng Quốc tế Châu Á - Thái Bình Dương.

Hỗ trợ tăng cường năng lực cho ít nhất 01 tổ chức chứng nhận sự phù hợp trong lĩnh vực nông nghiệp, an toàn thực phẩm, môi trường,... đáp ứng yêu cầu công nhận, thừa nhận khu vực và quốc tế.

Đo lường mức độ đóng góp của TFP trong tốc độ tăng trưởng của địa phương giai đoạn 2026 - 2030.

Hỗ trợ ít nhất 15 lượt doanh nghiệp triển khai mô hình sản xuất hàng hóa giá trị cao; áp dụng đổi mới, chuyển giao công nghệ, giải pháp năng suất xanh, phát triển cộng đồng, sản xuất và dịch vụ thông minh.

Hỗ trợ ít nhất 04 doanh nghiệp, cơ quan quản lý thực hiện chuyển đổi số nhằm thiết lập, tối ưu hóa, hiện đại hóa hệ thống quản lý và quản trị.

Giải pháp thực hiện

Tiếp tục tăng cường công tác thông tin, tuyên truyền về năng suất, chất lượng; đồng thời chú trọng đào tạo, phát triển nguồn nhân lực phục vụ hoạt động nâng cao năng suất, chất lượng trên địa bàn tỉnh.

Tích cực hỗ trợ doanh nghiệp áp dụng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật; triển khai hệ thống quản lý, công cụ cải tiến năng suất, chất lượng và các giải pháp cho sản xuất, dịch vụ thông minh.

Nâng cao năng lực tiêu chuẩn hóa, đánh giá sự phù hợp với tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật; đầu tư, tăng cường năng lực thử nghiệm, đánh giá hợp chuẩn, hợp quy đối với sản phẩm, hàng hóa chủ lực; mở rộng năng lực thử nghiệm phục vụ công tác quản lý trong bối cảnh mới.

Đẩy mạnh hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng các mô hình sản xuất hàng hóa giá trị cao; ứng dụng giải pháp năng suất xanh, phát triển cộng đồng; đồng thời đẩy mạnh đổi mới, chuyển giao công nghệ và áp dụng công cụ cho sản xuất, dịch vụ thông minh.

Thanh Tùng