Từng bước hoàn thiện hành lang pháp lý về kinh tế tuần hoàn tại Việt Nam

Trong bối cảnh hội nhập quốc tế, việc chuyển đổi từ kinh tế tuyến tính sang kinh tế tuần hoàn là xu hướng tất yếu của các quốc gia hướng đến tăng trưởng bền vững. Liên Hợp Quốc cảnh báo, đến năm 2030 nếu tiếp tục phát triển với mô hình kinh tế tuyến tính, nhu cầu sử dụng tài nguyên sẽ tăng 3 lần so với hiện nay, vượt ngoài khả năng cung ứng của Trái đất, lượng chất thải sẽ vượt giới hạn sức chịu tải của môi trường. Vì vậy, yêu cầu cấp bách hiện nay là cần có mô hình kinh tế hiệu quả hơn về sử dụng tài nguyên, ngăn ngừa biến đổi khí hậu, giảm ô nhiễm, suy thoái môi trường đó là kinh tế tuần hoàn.

Tại Chiến lược phát triển kinh tế - xã hội 10 năm 2021 - 2030 xác định khuyến khích phát triển kinh tế tuần hoàn là một trong những nhiệm vụ, giải pháp để quản lý và sử dụng hiệu quả tài nguyên; tăng cường bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu. Tuy nhiên, do các quy định về lĩnh vực này đang nằm rải rác ở nhiều văn bản khác nhau và chưa được lồng ghép vào các luật có liên quan nên nhiều ý kiến cho rằng cần sớm hoàn thiện hành lang pháp lý cho kinh tế tuần hoàn.

Tái chế nhựa. Ảnh minh họa.

Liên quan đến vấn đề nêu trên, hiện nay, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đang lấy ý kiến góp ý của nhân dân với dự thảo đề cương Nghị định về cơ chế thử nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn và đề cương báo cáo đánh giá tác động của chính sách.

Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho biết, nhận thức được tính cấp thiết của việc cần phải thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam, ngay từ năm 2020, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã chủ động đề xuất thực hiện những nghiên cứu cơ bản, và tham vấn các chuyên gia, nhà đầu tư về kinh tế tuần hoàn. Bộ đã có báo cáo với Chính phủ về việc xây dựng Đề án Phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam từ đầu năm 2021.

Trên cơ sở tham mưu của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 687/QĐ-TTg phê duyệt Đề án Phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam. Quyết định số 687/QĐ-TTg đã khẳng định chủ động phát triển kinh tế tuần hoàn là tất yếu, phù hợp với xu hướng, yêu cầu tạo đột phá trong phục hồi kinh tế và thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững; góp phần thúc đẩy cơ cấu lại nền kinh tế gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng theo hướng hiện đại, nâng cao năng lực cạnh tranh và khả năng chủ động thích ứng, chống chịu trước các cú sốc từ bên ngoài, hiện thực hóa Chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh giai đoạn 2021 - 2030, tầm nhìn 2050, bảo đảm quốc phòng, an ninh.

Tuy nhiên, để tạo “sức sống” cho các chính sách phát triển kinh tế tuần hoàn thì cách tiếp cận tuần tự, truyền thống là không đủ. Bối cảnh phục hồi kinh tế cần có thêm động lực từ chính nỗ lực thúc đẩy phục hồi xanh. Theo đó, một nhiệm vụ quan trọng để sớm cụ thể hóa các định hướng này là xây dựng Nghị định về cơ chế thử nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn. Nhiệm vụ này được giao cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì, trình Chính phủ vào quý II/2023.

Dự thảo Nghị định về cơ chế thử nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn đề xuất 7 nội dung chính sách, bao gồm: Nội dung chính sách 1: Chính sách khu công nghiệp, khu kinh tế. Nội dung chính sách 2: Phân loại xanh. Nội dung chính sách 3: Chính sách ưu đãi thuế. Nội dung chính sách 4: Chính sách tư vấn công nghệ, chuyển giao công nghệ. Nội dung chính sách 5: Chính sách tín dụng xanh, trái phiếu xanh. Nội dung chính sách 6: Chính sách đào tạo lao động. Nội dung chính sách 7: Chính sách đất đai.

Mục tiêu xây dựng Nghị định quy định cơ chế thử nghiệm phát triển kinh tế tuần hoàn, để các nhà đầu tư, doanh nghiệp yên tâm sớm thử nghiệm các ý tưởng, sáng kiến kinh tế tuần hoàn, đồng thời đóng góp vào quá trình chuyển đổi xanh, phục hồi xanh ở Việt Nam. Trên cơ sở đó, việc tổng kết thi hành Nghị định sẽ tạo điều kiện cho việc hoàn thiện khung khổ pháp lý cho kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam.

Thanh Tùng