Việt Nam tăng tốc phát triển ngành Halal, mở rộng cơ hội xuất khẩu toàn cầu

Phát biểu khai mạc hội nghị, bà Nguyễn Minh Hằng – Thứ trưởng Bộ Ngoại giao cho biết, phát triển ngành công nghiệp Halal là chủ trương quan trọng nhằm đa dạng hóa thị trường, đối tác, tích cực triển khai các Nghị quyết của Bộ Chính trị về tăng cường hội nhập quốc tế trong tình hình mới, phát triển kinh tế tư nhân, góp phần nâng cao giá trị thương hiệu quốc gia và tạo động lực chuyển đổi mô hình tăng trưởng.

Thứ trưởng Nguyễn Minh Hằng đánh giá Việt Nam có nhiều điều kiện thuận lợi để phát triển ngành Halal từ các lợi thế tự nhiên, mức độ hội nhập kinh tế quốc tế sâu rộng đến thế mạnh trong lĩnh vực nông nghiệp, dệt may, du lịch... Thứ trưởng bày tỏ tin tưởng, dưới sự chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ, sự đồng hành của địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp, ngành công nghiệp Halal Việt Nam sẽ ngày càng được xây dựng theo hướng bài bản, toàn diện và chuyên nghiệp.

Trong phiên thảo luận chuyên đề, các đại biểu nhận định, sau gần 3 năm thực hiện Đề án Halal, Việt Nam đã đạt nhiều kết quả tích cực, trong đó, nhận thức về ngành Halal được coi trọng hơn, hợp tác quốc tế về Halal được triển khai đồng bộ, toàn diện hơn. Đáng chú ý, quản lý nhà nước và hệ thống tiêu chuẩn, chứng nhận Halal ngày càng được hoàn thiện, nhiều thỏa thuận trong lĩnh vực Halal giữa Việt Nam và các quốc gia Hồi giáo đã được ký kết.

Ông Nguyễn Nam Hải – Chủ tịch Uỷ ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (TCĐLCL) Quốc gia, Bộ Khoa học và Công nghệ cho biết, thị trường Halal toàn cầu là thị trường khổng lồ và đầy tiềm năng. Việc xây dựng hệ thống quản lý nhà nước thống nhất, minh bạch, hài hòa với các chuẩn mực quốc tế là điều kiện tiên quyết để doanh nghiệp Việt Nam có thể tiếp cận và thâm nhập hiệu quả vào thị trường này.

Theo ông Hải, hiện nay, phát triển lĩnh vực Halal dựa trên ba trụ cột chính gồm: hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, nâng cao năng lực hoạt động chứng nhận và tăng cường hiệu quả quản lý nhà nước. Trước hết, về công tác xây dựng tiêu chuẩn quốc gia (TCVN), hệ thống tiêu chuẩn được xem là nền tảng của mọi hoạt động quản lý chất lượng. Ủy ban TCĐLCL Quốc gia đã và đang tích cực xây dựng hệ thống TCVN trong lĩnh vực Halal.

Đến nay, Việt Nam đã ban hành sáu tiêu chuẩn quốc gia liên quan trực tiếp đến Halal, bao gồm bốn tiêu chuẩn cho chuỗi thực phẩm (yêu cầu chung, giết mổ, thực hành nông nghiệp tốt và thức ăn chăn nuôi), một tiêu chuẩn cho dịch vụ du lịch thân thiện với người Hồi giáo và một tiêu chuẩn quy định yêu cầu đối với tổ chức chứng nhận sản phẩm Halal.

Bên cạnh đó, Ủy ban TCĐLCL Quốc gia đang giao Viện Tiêu chuẩn Chất lượng Việt Nam phối hợp các Ban kỹ thuật để đề xuất xây dựng thêm 17 tiêu chuẩn mới, trong đó có ba tiêu chuẩn chung về sản phẩm, dịch vụ Halal và 14 tiêu chuẩn về thực phẩm Halal, bao gồm cả việc soát xét TCVN 12944:2020 – Thực phẩm Halal – Yêu cầu chung. Mục tiêu của Ủy ban là xây dựng một hệ thống tiêu chuẩn đầy đủ, đồng bộ, vừa đáp ứng nhu cầu trong nước vừa hài hòa tiêu chuẩn quốc tế, đặc biệt là các tiêu chuẩn của OIC và SMIIC.

Ông Hải cho biết thêm, về năng lực hoạt động chứng nhận Halal, đến nay Ủy ban TCĐLCL Quốc gia đã cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động chứng nhận sản phẩm, dịch vụ Halal cho ba tổ chức gồm Trung tâm Chứng nhận Halal Quốc gia (HALCERT) trực thuộc QUACERT, Công ty TNHH Văn phòng Chứng nhận Halal và Công ty TNHH Chứng nhận Halal Toàn cầu (GHC). Các tổ chức này đã cấp chứng nhận Halal cho hơn 1.000 doanh nghiệp, cho thấy nhu cầu lớn và sự sẵn sàng của doanh nghiệp Việt Nam trong việc tham gia thị trường Halal.

Một kết quả quan trọng nữa là sự vào cuộc, tham gia của các địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp ngày càng tích cực. Nhiều địa phương như TP.Hồ Chí Minh, Vĩnh Long, Khánh Hòa, Hà Nội, Đồng Nai… đã chủ động tổ chức hội nghị xúc tiến Halal, triển khai chuỗi giải pháp đồng bộ từ cung cấp thông tin, nâng cao nhận thức đến kết nối giao thương trực tiếp.

Ông Nguyễn Tuấn Anh – Giám đốc Trung tâm Chứng nhận phù hợp, Uỷ ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia nhấn mạnh, Việt Nam đang đứng trước cơ hội lớn trở thành nguồn cung Halal đáng tin cậy nhờ tiềm năng nông sản, xu hướng thị trường toàn cầu và bước tiến trong xây dựng cơ chế quản lý (ra đời Trung tâm HALCERT và tiến trình hoàn thiện Nghị định). Tuy nhiên để tận dụng cơ hội cần phối hợp hoàn thiện pháp lý; nâng cao năng lực tổ chức chứng nhận và chuyên gia; hỗ trợ doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Bên cạnh đó, thiết lập cơ chế công nhận quốc tế để đảm bảo chứng chỉ Halal Việt Nam được chấp nhận trên thị trường mục tiêu. Nếu thực hiện đồng bộ các khuyến nghị nêu trên trong 2–3 năm tới, Việt Nam có thể tăng đáng kể giá trị xuất khẩu Halal và củng cố vị thế trong chuỗi cung ứng toàn cầu.

Bà Phạm Hoài Linh - Vụ Phát triển thị trường nước ngoài, Bộ Công thương nhận định, bên cạnh thuận lợi của Việt Nam, hiện nay, cũng còn những khó khăn như chưa có bộ tiêu chuẩn Halal thống nhất trên toàn cầu và thiếu sự công nhận lẫn nhau về giấy chứng nhận Halal, khiến quy trình cấp chứng nhận của Việt Nam chưa được công nhận rộng rãi; đồng thời, nhận thức của cộng đồng doanh nghiệp Việt Nam về chứng nhận Halal vẫn hạn chế và phải đối mặt với cạnh tranh gay gắt từ các nước Hồi giáo và các nước phi Hồi giáo đã đi trước.

Bà Linh cũng đưa ra giải pháp để khai thác thị trường lớn và có tốc độ tăng trưởng nhanh này. Cụ thể, tiếp tục đẩy mạnh xúc tiến thương mại và đầu tư, tăng cường hỗ trợ kết nối, cung cấp thông tin về thị trường Halal, phối hợp với các bộ ngành để thúc đẩy mở cửa thị trường quốc tế, giúp giấy chứng nhận Halal của Việt Nam được nhiều nước công nhận thông qua công nhận lẫn nhau.

Hội nghị thu hút đông đảo các đại biểu tham dự.

Bà Lê Hằng, Phó Tổng thư ký Hiệp hội chế biến và xuất khẩu thủy sản Việt Nam (VASEP) cho biết, xuất khẩu thủy sản Halal của Việt Nam đạt khoảng 700 triệu USD mỗi năm song vẫn khiêm tốn so với quy mô thị trường toàn cầu hơn 2.500 tỷ USD; nhấn mạnh nhu cầu sản phẩm Halal đang tăng mạnh trên thế giới, mở ra cơ hội lớn cho thủy sản Việt Nam nhờ lợi thế nguồn nguyên liệu và công nghệ chế biến.

Bà Bá Thị Nguyệt Thu, Chủ nhiệm Hợp tác xã Hà Nội xanh chia sẻ, Hợp tác xã đã và đang xây dựng “Nền tảng số HalalViet” - một hệ sinh thái số chuyên biệt giúp doanh nghiệp và hợp tác xã Việt Nam tiếp cận thị trường Halal toàn cầu, thúc đẩy xuất khẩu và thương hiệu Halal Việt Nam.

Trong lĩnh vực du lịch, ông Phạm Văn Bẩy, đại diện Viettravel cho biết, Việt Nam đã trở thành điểm đến Halal hấp dẫn với khách Hồi giáo từ Malaysia, Singapore, Ấn Độ, Indonesia và các nước Trung Đông… 

Những kết quả này cho thấy Việt Nam đang đi đúng hướng trong việc từng bước hình thành hệ sinh thái Halal quốc gia. Tuy nhiên, các đại biểu cũng đánh giá ngành Halal Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn khởi đầu và gặp một số khó khăn như chi phí chứng nhận Halal còn ở mức cao; hệ thống tiêu chuẩn Halal toàn cầu chưa thống nhất; nhận thức và năng lực chuyên môn về Halal chưa đồng đều, đặc biệt ở cấp doanh nghiệp vừa và nhỏ...

Để góp phần xây dựng ngành Halal Việt Nam bài bản, chuyên nghiệp, các đại biểu đề xuất nhiều nhóm giải pháp quan trọng như tiếp tục nâng cao nhận thức xã hội về ngành Halal, sớm hoàn tất việc xây dựng bộ tiêu chuẩn Halal thống nhất trên toàn quốc, hỗ trợ tín dụng ưu đãi, đào tạo nguồn nhân lực Halal chuyên sâu, hỗ trợ chi phí chứng nhận, xúc tiến thương mại Halal chuyên biệt.

Các đại biểu cũng đề xuất thành lập Nhóm công tác liên ngành cấp quốc gia về phát triển ngành Halal, xây dựng các khu sản xuất, công nghiệp tập trung đạt chuẩn Halal, thí điểm mô hình phát triển kinh tế Halal địa phương…

Bà Nguyễn Phương Trà, Vụ trưởng Vụ Trung Đông - châu Phi, Bộ Ngoại giao.

Phát biểu kết luận hội nghị, bà Nguyễn Phương Trà, Vụ trưởng Vụ Trung Đông - châu Phi, Bộ Ngoại giao khẳng định phát triển ngành Halal là nhiệm vụ quan trọng, góp phần thực hiện hiệu quả đường lối đối ngoại đa phương hóa, đa dạng hóa, chủ động, linh hoạt, sáng tạo và hiệu quả của Việt Nam.

Bộ Ngoại giao với vai trò đầu mối trong triển khai Đề án và với mạng lưới hơn 100 cơ quan đại diện tại nước ngoài sẽ tiếp tục đồng hành với các bộ, ngành, địa phương, hiệp hội, doanh nghiệp trong xúc tiến, kết nối với các thị trường Halal, tăng cường hợp tác quốc tế, hoàn thiện khung pháp lý… góp phần xây dựng ngành Halal Việt Nam ngày càng bài bản, toàn diện, chuyên nghiệp trong thời gian tới.

Hà My