Nhiều nguy cơ từ bột whey protein- thực phẩm bổ sung tăng cơ

Protein là một trong những thành phần chính của cơ thể, hình thành nên những phần quan trọng khác nhau như gân, da, hormone, enzyme, chất dẫn truyền thần kinh và các phân tử khác nhau. Bột whey protein là một trong những thực phẩm bổ sung tăng cơ phổ biến với nhiều lợi ích sức khỏe. Tuy nhiên, nhiều người cho rằng việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm bổ sung này lại tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây hại cho sức khỏe. 

Dùng bột whey kém chất lượng tiềm ẩn chất phụ gia, chất cấm

Theo PGS.TS Nguyễn Xuân Ninh, Phó Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam cho biết, bột whey là protein tinh khiết tách ra từ sữa nên đây là dòng thực phẩm tốt cho sức khỏe. Protein này được hấp thu, đồng hóa tốt và cho hiệu quả nhanh hơn thông thường. Bột whey có thể sử dụng thay thế bữa ăn, đặc biệt dành cho người đang cần hồi phục cơ, người có nhu cầu năng lượng cao như thể hình, cử tạ.

Không những thế, đạm whey thậm chí còn hỗ trợ giảm cân bằng cách làm giảm sự thèm ăn và tăng cường trao đổi chất. Whey protein là một nguồn protein hoàn chỉnh, có chứa tất cả các axit amin thiết yếu mà cơ thể không thể tạo ra và chỉ có thể bổ sung qua chế độ ăn uống.

Tuy nhiên trên thị trường hiện nay có hàng trăm loại khác nhau nên rất khó phân biệt. Nhất là những hàng xách tay, chữ Nhật, chữ Hàn... Nhiều người nhầm tưởng các sản phẩm xuất xứ nước ngoài là tốt nhưng hoàn toàn không chính xác.

PGS.TS Nguyễn Xuân Ninh phân tích thêm, khi sử dụng bột whey giả, kém chất lượng, thiệt thòi đầu tiên là người tiêu dùng bởi vì không ai chịu trách nhiệm khi xảy ra vấn đề. Tiếp đến, hậu quả nhẹ là không mang lại hiệu quả, còn nặng hơn có thể gây bệnh.

"Trong bột whey giả có chứa các loại phụ gia, chất cấm, thậm chí là chất tăng cơ dành cho lợn, bò. Các hóa chất này ban đầu cũng có tác dụng trên người, nhưng một thời gian sau có thể xảy ra hàng loạt vấn đề về sức khỏe”, PGS.TS Nguyễn Xuân Ninh khẳng định.

Tuy nhiên, khi sự ưa chuộng được đẩy lên cao đã khiến loại thực phẩm này bị làm giả, làm nhái ở nhiều hình thức. Hiện xuất hiện tình trạng một số người mua bột whey được đựng trong các túi zip chiết ra từ hộp lớn, khiến nhiều người không rõ về nguồn gốc, chất lượng của bột. Ngoài ra, việc mua online cũng không tránh khỏi mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng.

Giá thành của các sản phẩm whey protein phụ thuộc vào hàm lượng protein và độ tinh khiết. Thế nhưng, với một dòng sản phẩm thuộc nhóm năng lượng cao thì chắc chắn không thể rẻ như một gói bột mì. Chẳng hạn, có nhiều trang web quảng cáo, một bịch Whey protein loại 1kg, giá chỉ có 100.000 đồng-200.000 đồng. Mức giá rẻ như vậy rất đáng để nghi ngờ.

Pháp luật nước ta đã có những quy định rất cụ thể về quản lý thực phẩm chức năng có tác dụng bổ sung dinh dưỡng. Tuy nhiên, whey protein vào thị trường theo đường chính ngạch, bán tại các cửa hàng, đại lý có đăng ký kinh doanh không nhiều, chủ yếu là hàng “xách tay” hoặc trôi nổi không nhãn mác. Với đối tượng khách hàng là những người trẻ tuổi, các bạn sinh viên chưa có nhiều điều kiện, vì vậy, dòng thực phẩm chức năng này đang tạo ra một “góc khuất” trong việc kiểm soát chất lượng.

Tác hại của whey protein đối với hệ tiêu hóa

Việc sử dụng bột whey giả, kém chất lượng gây ra nhiều mối nguy hại, nếu việc sử dụng loại bột này dù đảm bảo chất lượng nhưng nếu sai cách, sai liều lượng cũng sẽ gây ra nhiều hệ lụy cho sức khỏe. 

Trong một số trường hợp, chứng không dung nạp đường sữa có thể gây táo bón bằng cách làm chậm sự di chuyển của nhu động ruột. Bên cạnh đó, một số người đang thực hiện chế độ đang kiêng low-carb thường ít ăn trái cây và rau quả. Điều này là nguyên nhân gây ra táo bón.

Trái cây và rau quả là một nguồn chất xơ tốt giúp thúc đẩy nhu động ruột thường xuyên và hỗ trợ đào thải các chất thải đường ruột. Nếu nghi ngờ bột whey protein là nguyên nhân gây bị táo bón hãy kiểm tra xem đã ăn đủ trái cây, rau quả chưa và thử dùng thêm chất xơ hòa tan.

Người sử dụng bột whey protein có thể gặp phải các triệu chứng như: đầy hơi, co thắt dạ dày và tiêu chảy. Những triệu chứng này đều có liên quan đến chứng không dung nạp lactose.

Không dung nạp đường sữa là tình trạng phổ biến gây ảnh hưởng đến 75% số người trên toàn thế giới. Nếu mắc phải chứng dung nạp đường sữa, hãy thử chuyển sang dạng bột whey protein isolate.

Tác hại của whey protein gây dị ứng

Vì whey protein có nguồn gốc từ sữa bò, do đó những người bị dị ứng sữa bò có thể bị dị ứng với whey protein. Các triệu chứng dị ứng sữa bò thường là nổi mề đay, phát ban, sưng mặt, sưng họng, lưỡi, sổ mũi, nghẹt mũi… Trong một số trường hợp, dị ứng sữa bò có thể gây ra sốc phản vệ – một phản ứng dị ứng nghiêm trọng gây đe dọa tính mạng. Dị ứng sữa bò tuy rất hiếm gặp ở người lớn nhưng lại có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.

Tác hại của whey protein đối với thận

Một bữa ăn giàu protein tiềm ẩn nguy cơ sẽ làm tăng áp lực bên trong thận và khiến thận phải hoạt động lọc nhiều máu hơn bình thường. Tuy nhiên, điều này không có nghĩa rằng chỉ một bữa ăn giàu protein là có thể gây hại cho thận. Việc tiêu thụ lượng protein nhiều hay ít gây hại cho sức khoẻ như thế nào còn phụ thuộc vào cường độ hoạt động trong ngày.

Tác hại của whey protein đối với gan

Hiện nay vẫn chưa có bằng chứng về việc tiêu thụ quá nhiều protein sẽ gây hại cho gan ở người khỏe mạnh. Trên thực tế, gan cần protein để tự sửa chữa và chuyển đổi chất béo thành lipoprotein – các phân tử giúp loại bỏ chất béo khỏi gan. Nghiên cứu trên 11 phụ nữ béo phì dùng 60g whey protein trong 4 tuần đã nhận thấy họ giảm mỡ gan khoảng 21%, giảm triglyceride trong máu khoảng 15% và cholesterol khoảng 7%.

Tuy nhiên, việc tiêu thụ hàm lượng cao protein có thể gây hại cho những người bị xơ gan. Gan giúp loại bỏ các chất có hại trong máu như amoniac – sản phẩm phụ của quá trình chuyển hóa protein. Đối với người bệnh xơ gan, lượng protein cao làm tăng nồng độ amoniac trong máu, gây hại cho não. Do đó, nếu bạn gặp vấn đề về gan thì hãy nhớ phải hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng whey protein.

Chính vì vậy, lời khuyên dành cho người tiêu dùng là phải đảm bảo đúng loại, đủ liều và đều đặn. Người dùng cần đọc kỹ hướng dẫn để chế biến bột Whey đúng cách. Thông thường, mỗi bữa nên dùng từ 20-30g bột Whey thì mới có tác dụng.

Ngoài ra, người tiêu dùng cũng cần biết cách đọc nhãn mác. Vì các sản phẩm chính hãng có đăng ký ở nước sở tại và cả Việt Nam. Nếu hàng đăng ký đúng thì phải có nhãn phụ nhỏ bằng Tiếng Việt. Nếu chỉ nhìn qua loa trên nhãn mác, hay nhìn vào quảng cáo, giá cả thì thường sẽ không chọn được sản phẩm tốt.

Thông tư 43/2014/TT-BYT- Quy định về quản lý thực phẩm chức năng Thông tư này quy định các hoạt động liên quan đến sản xuất, kinh doanh, công bố sản phẩm, ghi nhãn và hướng dẫn sử dụng thực phẩm chức năng bao gồm thực phẩm bổ sung, thực phẩm bảo vệ sức khỏe và thực phẩm dinh dưỡng y học, kể cả thực phẩm dùng cho chế độ ăn đặc biệt. Công bố hợp quy và phù hợp quy định an toàn thực phẩm Thực phẩm chức năng nhập khẩu và sản xuất trong nước đã có quy chuẩn kỹ thuật phải được công bố hợp quy và đăng ký bản công bố hợp quy tại Bộ Y tế (Cục An toàn thực phẩm) trước khi đưa ra lưu thông trên thị trường. Thực phẩm chức năng nhập khẩu và sản xuất trong nước chưa có quy chuẩn kỹ thuật phải được công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm và đăng ký bản công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm tại Bộ Y tế (Cục An toàn thực phẩm) trước khi đưa ra lưu thông trên thị trường. Trình tự, hồ sơ đăng ký bản công bố hợp quy và công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm đối với sản phẩm thực phẩm chức năng nhập khẩu và sản xuất trong nước thực hiện theo quy định tại Điều 6, Điều 7 Nghị định số 38/2012/NĐ-CP ngày 25 tháng 4 năm 2012 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật an toàn thực phẩm và các điều 4, 5, 7 và 9 Thông tư số 19/2012/TT-BYT ngày 09 tháng 11 năm 2012 của Bộ trưởng Bộ Y tế hướng dẫn việc công bố hợp quy và công bố phù hợp quy định an toàn thực phẩm. Yêu cầu đối với ghi nhãn thực phẩm chức năng Ngoài việc phải thực hiện theo quy định ghi nhãn đối với thực phẩm bao gói sẵn về tên sản phẩm, thành phần cấu tạo của sản phẩm và các nội dung ghi nhãn bắt buộc quy định tại Chương II quy định về ghi nhãn và cách ghi nhãn của Thông tư liên tịch số 34/2014/TTLT-BYT-BNNPTNT-BCT ngày 27 tháng 10 năm 2014 của Bộ trưởng Bộ Y tế, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ Công Thương hướng dẫn ghi nhãn hàng hóa đối với thực phẩm, phụ gia thực phẩm và chất hỗ trợ chế biến thực phẩm bao gói sẵn, việc ghi nhãn thực phẩm chức năng đối với từng nhóm thực phẩm cụ thể còn phải tuân thủ quy định tại các điều 9, 11 và 13 Thông tư này và các quy định sau đây: 1. Công bố khuyến cáo về nguy cơ, nếu có. 2. Tên sản phẩm và các nội dung trên nhãn phải phù hợp nội dung đã công bố và các tài liệu kèm theo trong hồ sơ công bố sản phẩm. Quảng cáo thực phẩm chức năng 1. Việc quảng cáo thực phẩm chức năng phải được thực hiện theo quy định pháp luật về quảng cáo. 2. Việc quảng cáo thực phẩm bảo vệ sức khỏe trên phương tiện nghe nhìn phải có dòng chữ chú ý: “Sản phẩm này không phải là thuốc và không có tác dụng thay thế thuốc chữa bệnh”; chữ viết, lời đọc phải nhìn được và nghe rõ ràng trong điều kiện bình thường. Yêu cầu về ghi nhãn tiếng Việt Ngoài việc phải đáp ứng các yêu cầu tại Điều 6 Thông tư này, nhãn thực phẩm bổ sung phải đáp ứng các quy định sau đây: 1. Phải ghi cụm từ thể hiện tên nhóm thực phẩm: “Thực phẩm bổ sung” hoặc tên nhóm trong quy chuẩn kỹ thuật quốc gia trên phần chính của nhãn. 2. Phải chỉ rõ đối tượng cụ thể, phù hợp với mức đáp ứng của liều khuyên dùng đã công bố hoặc phù hợp với bằng chứng khoa học đã được chứng minh về liều dùng khuyến cáo với những thành phần chưa có quy định mức đáp ứng.

An Dương (T/h)