Các sản phẩm chứa than hoạt tính có 'kỳ diệu' như quảng cáo

Than hoạt tính xuất hiện ngày càng nhiều trong các sản phẩm từ than như bánh sừng bò, kem than tre, đến viên nang, kem đánh răng đến đồ uống giải độc... Ngay cả những chuỗi cà phê đường phố cũng xuất hiện sản phẩm này. Một số nhà cung cấp các sản phẩm này cho rằng than hoạt tính có thể tăng cường năng lượng, làm sáng làn da, đặc biệt là có thể giải độc cơ thể bởi nó có thể liên kết với chất độc trong đường tiêu hóa và ngăn ngừa cơ thể hấp thu các chất này vào máu. Các độc tố sau đó được thải ra khỏi cơ thể qua phân.

Không giống như than củi thông thường, thường được sử dụng để nướng, lọc nước thì than hoạt tính bị oxy hóa, làm tăng độ xốp và diện tích bề mặt. Một trong những công dụng phổ biến nhất của than hoạt tính là loại bỏ độc tố khẩn cấp dưới dạng ngộ độc hoặc dùng quá liều. Nó đã được biết là hấp thụ các chất độc có trong thuốc trừ sâu, thủy ngân, thuốc tẩy trắng, thuốc phiện, cocaine, acetaminophen, morphin và đồ uống có cồn.

Dưỡng da và trị mụn là một trong những công dụng phổ biến nhất của than hoạt tính. Chất tẩy rửa than được sử dụng để hấp thụ dầu bề mặt và làm sạch da. Mặt nạ than có công dụng làm sạch bụi bẩn và chất độc ra khỏi lỗ chân lông. Nó cũng thường được sử dụng dưới dạng bột nhão để điều trị mụn trứng cá, vết côn trùng cắn hoặc đốt.

Nhưng liệu nó có đáp ứng được tất cả những lời quảng cáo thổi phồng như nhiều người tiêu dùng đã nghe hay không? Thực tế, theo một bác sĩ của INTEGRIS Health (Mỹ), người đã xem xét vấn đề này có câu trả lời là không. Thêm vào đó, các nghiên cứu nhỏ đã được thực hiện về tính an toàn của than hoạt tính và chất này vẫn còn ở giai đoạn đầu, vì vậy điều quan trọng là phải thận trọng với mỗi lần sử dụng.

Đầu tiên, than hoạt tính có thể liên kết với tất cả mọi thứ bao gồm một số vitamin, khoáng chất và chất chống oxy hóa trong thực phẩm, ngoại trừ vitamin trong rau và trái cây. Nó cũng có thể liên kết với một số loại thuốc, bao gồm một số loại thuốc chống trầm cảm và thuốc chống viêm, khiến chúng kém hiệu quả hơn và có thể dẫn đến hậu quả nghiêm trọng về sức khỏe đối với một số người. Tuy nhiên, điều này không được cảnh báo trên bao bì các sản phẩm than hoạt tính.

Không chỉ vậy, than hoạt tính sẽ chỉ liên kết với bất kỳ thứ gì có trong dạ dày hoặc ruột vào thời điểm ăn phải nó. Nó hoạt động bằng cách tiếp xúc vật lý với đường ruột và àm chậm các hoạt động của ruột dẫn đến tình trạng buồn nôn và táo bón.

Trong những năm 1980, một số nghiên cứu cho rằng than hoạt tính có thể liên kết với các chất khí được tạo ra trong quá trình tiêu hóa từ đó làm giảm chứng đầy hơi. Tuy nhiên, có những nghiên cứu sau đó chỉ ra rằng sử dụng than hoạt tính như một chất bổ sung cùng chế độ ăn uống nhằm điều trị chứng đầy hơi không hề mang lại lợi ích. Thêm vào đó, những nghiên cứu này đã được thực hiện từ khá lâu. Đặc biệt do than hoạt tính có tác dụng đến chất dinh dưỡng và thuốc nên trong trong một số trường hợp nhất định, với một số người nhất định, các chuyên gia cho biết không nên sử dụng than hoạt tính để điều trị đầy hơi.

Liên quan tới việc ăn than hoạt tính, tiến sĩ, bác sĩ ung thư bức xạ tại INTEGRIS Health, Bhavsar cho biết, việc ăn than hoạt tính sẽ không gây hại cho hầu hết mọi người và nó rất ít có khả năng gây ung thư, nhưng có thể không đáp ứng được tất cả những tuyên bố kỳ diệu mà các công ty đang quảng cáo khi nói đến chăm sóc da hoặc "làm sạch".

Ông nói: "Về mục đích sức khỏe trong không gian thương mại không được kiểm soát, có rất nhiều thứ kỳ lạ. Vì vậy, những tuyên bố như sử dụng miếng dán chân than hoạt tính để hút chất độc từ dưới chân của bạn ra khỏi cơ thể... Điều đó không có khả năng xảy ra".

"Có thể có một chút lợi ích khi sử dụng than hoạt tính để tiêu hóa và đầy hơi" - Tiến sĩ Bhavsar nói tiếp nhưng nói thêm - "Nó cũng có thể liên kết với các khoáng chất và chất dinh dưỡng cần. Nếu đang dùng vitamin tổng hợp và than hoạt tính cùng nhau, thì than đó chỉ liên kết với các vitamin đó và đi qua cơ thể trước khi nó có thể được hấp thụ".

Tiến sĩ Bhavsar nói rằng một chế độ ăn nhiều chất xơ sẽ giúp ích cho quá trình tiêu hóa hơn là nhờ đến việc sử dụng than hoạt tính để làm điều đó.

"Bạn càng có nhiều chất xơ trong chế độ ăn uống của mình thì nó càng loại bỏ các tế bào trong ruột, đó là lý do tại sao chế độ ăn nhiều chất xơ có tác dụng rất tốt trong việc ngăn ngừa ung thư ruột kết" - ông nói - "Trên thực tế, ăn một chế độ ăn nhiều chất xơ làm giảm 17% tỷ lệ tử vong do mọi nguyên nhân. Điều đó tốt hơn bất kỳ loại thuốc hoặc sản phẩm đơn lẻ nào trên thị trường hiện nay".

Tóm lại, than hoạt tính có những công dụng của nó và thường an toàn khi ăn vào, nhưng nó có thể không đáp ứng được những tuyên bố thần kỳ mà một số công ty đang tiếp thị cho người tiêu dùng.

Ngọc Nga (T/h)