Cần cơ chế đột phá để nhà khoa học đóng góp nhiều hơn cho đất nước

Thời gian qua, việc triển khai Nghị quyết 27 của Ban Chấp hành Trung ương khóa X về xây dựng đội ngũ trí thức trong thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước 15 năm qua đã đạt được nhiều kết quả. Đội ngũ trí thức Việt Nam phát triển nhanh về số lượng, ngày càng nâng cao về chất lượng, chủ động, tích cực tham gia nghiên cứu, ứng dụng, sáng tạo khoa học; là lực lượng đi đầu trong cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư và hội nhập quốc tế. Môi trường điều kiện cơ sở hạ tầng, vật chất và kỹ thuật cho hoạt động của trí thức ngày càng hoàn thiện.

Cả nước hiện có 3 Khu công nghệ cao; 6 công viên phần mềm; 1 Trung tâm Quốc tế Khoa học và Giáo dục liên ngành, Tổ hợp không gian khoa học; Bảo tàng Công nghệ vũ trụ Việt Nam; Bảo tàng khoa học; 19 cơ sở giáo dục đại học được chọn xây dựng thành đại học trọng điểm quốc gia; 12 trường đại học, học viện theo các lĩnh vực và ngành trọng điểm quốc gia; các Trại sáng tác dành cho văn-nghệ sỹ được thành lập.

Mới đây, cho ý kiến về Đề án Tổng kết 15 năm thực hiện Nghị quyết số 27, Bộ Chính trị đã thống nhất đánh giá, nhận thức chung trong Đảng, hệ thống chính trị và toàn xã hội về vai trò, vị trí của trí thức ngày càng đầy đủ và toàn diện hơn.

Ảnh minh hoạ

Tuy nhiên, Bộ Chính trị cũng chỉ ra nhiều bất cập. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật liên quan đến xây dựng, phát triển đội ngũ trí thức còn chưa hoàn thiện đồng bộ. Nghị quyết chậm được thể chế hoá thành cơ chế, chính sách; thiếu cơ chế, chính sách đột phá, nhất là chính sách huy động các nguồn lực cho việc đào tạo, bồi dưỡng, thu hút, đãi ngộ, tôn vinh trí thức trong và ngoài nước, đặc biệt là trí thức tinh hoa, nhà khoa học đầu ngành. Thực hành dân chủ, tôn trọng và phát huy tính chủ động trong hoạt động nghiên cứu, sáng tạo đối với đội ngũ trí thức còn hạn chế, bất cập. Những hạn chế này cần có giải pháp khắc phục.

Nghiên cứu khoa học, kỹ thuật vốn là công việc đặc thù, thậm chí rất đặc biệt nhưng lâu nay, việc quản lý không khác nhiều so với những lĩnh vực khác. PGS.TS Chu Hoàng Hà, Phó Chủ tịch Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam cho rằng, để các trí thức, nhà khoa học đóng góp nhiều hơn nữa cho sự phát triển của nước nhà, rất cần có cơ chế, chính sách đột phá, như cho phép cán bộ, nhà khoa học trong các đơn vị nghiên cứu thành lập doanh nghiệp khởi nghiệp về khoa học công nghệ. Nếu là người phát minh, tạo ra công nghệ đứng đầu có thể kêu gọi các quỹ đầu tư, các doanh nghiệp đầu tư để phát triển.

Bảo Lâm