Cảnh giác đông máu bất thường hậu Covid-19

Bệnh viện Hữu Nghị (Hà Nội) mới tiếp nhận bệnh nhân là cụ bà 72 tuổi, sau một tháng khỏi Covid-19, gặp tình trạng đau nhức chân phải, cẳng chân lạnh, tím tái, cử động hạn chế. Các bác sĩ siêu âm, chụp cắt lớp vi tính mạch máu phát hiện động mạch chậu đùi phải của người bệnh tắc hoàn toàn do cục máu đông lớn mới hình thành. Ngay lập tức bệnh nhân được phẫu thuật cấp cứu loại bỏ cục máu đông, uống thuốc điều trị lâu dài.

Trường hợp khác là bệnh nhân nam 81 tuổi khỏi Covid-19 hai tuần vào viện cấp cứu vì đau bụng hạ sườn trái. Kết quả chụp cắt lớp vi tính ổ bụng cho thấy người đàn ông bị nhồi máu lách.

TS. BS Bùi Long, Trưởng Khoa Tim mạch can thiệp nhận định hai bệnh nhân trên đều bị tắc mạch do cục máu đông hậu Covid-19. Huyết khối hay cục máu đông có thể hình thành ở nhiều mạch máu trong cơ thể gây tắc mạch.

Theo nghiên cứu, có một số lượng lớn bệnh nhân hậu Covid-19 gặp phải di chứng hình thành cục máu đông. Nguyên nhân được xác định là do phản ứng miễn dịch kéo dài trong mạch máu sau khi hồi phục Covid-19.

Theo các chuyên gia, khi tiến hành xét nghiệm máu những người đã khỏi Covid-19 trong vòng một tháng, họ phát hiện ra rằng, có một số lượng tế bào mạch máu bị tổn thương, được gọi là tế bào nội mô tuần hoàn, loại tế bào này lưu thông trong dòng máu nhiều gấp đôi người không mắc Covid-19 (người khỏe mạnh). Nhiều tế bào mạch máu bị tổn thương này cũng được tìm thấy ở những bệnh nhân hậu Covid-19 mắc các bệnh mạn tính như tăng huyết áp hoặc đái tháo đường.

Ngoài các dấu hiệu tổn thương mạch máu, nhóm nghiên cứu còn phát hiện ra điều bất thường khác, đó là trong cơ thể những người đã khỏi Covid-19 có rất nhiều protein gây viêm, có tên gọi là cytokine (cytokine được sản xuất bởi các tế bào miễn dịch). Họ cũng tìm thấy số lượng tế bào miễn dịch cao bất thường được gọi là tế bào T, giúp tiêu diệt virus, mặc dù trên thực tế ở người khỏi Covid-19 vius nCOV đã không còn. Sự xuất hiện cytokin và tế bào lympho T, được giải thích là do hệ thống miễn dịch hoạt động quá mức, góp phần làm tổn thương mạch máu ở một số bệnh nhân hậu Covid-19, do tổn thương thành mạch máu sẽ làm tăng nguy cơ hình thành cục máu đông.

Mặc dù nguy cơ hình thành cục máu đông hậu Covid-19 ở các bệnh nhân tim mạch mạn tính cao hơn, nhưng ngay cả những người không mắc bệnh tim nhưng mắc Covid-19 cũng có khả năng gặp phải nguy cơ này. Do đó, việc chăm sóc sức khỏe sau khi khỏi Covid-19 đúng cách đóng vai trò rất quan trọng trong việc ngăn ngừa đau tim, đột quỵ, thuyên tắc phổi và những biến chứng ở các cơ quan khác do cục máu đông gây ra.

Người từng mắc Covid-19 cần tuân thủ lối sống lành mạnh sau khi hết giai đoạn cấp tính nhằm giảm nguy cơ hình thành cục máu đông cũng như các triệu chứng tim mạch khác như. Hãy tập thể dục thường xuyên, ít nhất 30 phút/ngày. Nếu không có điều kiện, tập theo các hình thức khác, nên đi bộ, mỗi ngày nên đi bộ khoảng 30 phút chia làm 3 lần, có thể đi trong nhà, ngoài sân, vườn hoặc ra đường (đảm bảo 5K). Nếu đặc thù công việc phải ngồi trong thời gian dài, hãy cố gắng đứng dậy và đi lại trong phòng sau mỗi 1-2 giờ.

Cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý như ăn nhẹ, đủ chất (thịt, cá, rau, củ, quả). Uống đủ lượng nước hàng ngày (2-2,5 lít). Nếu có điều kiện nên uống thêm nước trái cây ép (dưa hấu, xoài, đu đủ, cam…). Cần có giấc ngủ tốt (ngày khoảng 7-8 h) và không được thức khuya. Không nên làm việc nặng.

Những người béo hoặc thừa cân cần giảm cân theo hướng dẫn của bác sỹ chuyên khoa. Bởi, theo các nghiên cứu đã chứng minh giảm trọng lượng dư thừa đồng nghĩa với giảm nguy cơ hình thành cục máu đông, tức là giảm nguy cơ đột quỵ. Với người nghiện thuốc lá, cần bỏ ngay, bởi vì chất nicotin trong thuốc lá có thể làm hỏng lớp niêm mạc của mạch máu, dẫn tới hình thành cục máu đông, đặc biệt là người vừa bị Covid-19.

Tái khám sau Covid-19, hoặc kiểm tra sức khỏe định kỳ là việc cần thiết để phát hiện kịp thời tình trạng huyết khối hoặc các rối loạn sức khỏe khác nếu có.

An Nguyên (t/h)