Chuyển đổi xanh trong sản xuất phân bón và thuốc bảo vệ thực vật

TS. Trần Gia Long, Phó Vụ trưởng Vụ Kế hoạch, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn cho biết, cơ cấu các lĩnh vực nông nghiệp đang có sự chuyển dịch nhanh. Trong đó, trồng trọt đã giảm tỷ trọng từ 56,9% năm 2011 xuống 43% năm 2023; trong khi thủy sản tăng từ 18,07% lên 22,11%; chăn nuôi từ 19,6% năm 2011 lên 25,2% năm 2023.

Sản xuất nông nghiệp ngày nay đặt mục tiêu hướng tới sản xuất bền vững, tăng cường áp dụng tiêu chuẩn sản xuất an toàn, bền vững góp phần nâng cao chất lượng sản phẩm; công nghệ chế biến nhiều ngành hàng ngang trình độ khu vực và quốc tế. “Các xu thế sản xuất nông nghiệp xanh, nông nghiệp hữu cơ, nông nghiệp sinh thái, nông nghiệp giảm phát thải, nông nghiệp tuần… đang phát triển mạnh mẽ. Do đó, doanh nghiệp cần thể hiện vai trò dẫn dắt các chuỗi nông sản đi theo hướng nông nghiệp xanh, an toàn và giảm phát thải”, ông Long nhấn mạnh.

Phát thải N2O chiếm 32% lượng phát thải khí nhà kính trong nông nghiệp, chủ yếu do sử dụng phân đạm urea dư thừa. Khí CH4 phát sinh từ hoạt động canh tác lúa và sử dụng đất, từ hệ tiêu hóa của động vật nhai lại (trâu, bò, cừu, dê) trong quá trình lên men ở ruột. Khí CO2 từ đốt nhiên liệu cho máy móc hoạt động trong quá trình làm đất, gieo trồng, thu hoạch…

TS Phùng Hà, Phó Chủ tịch, Tổng thư ký Hiệp hội Phân bón Việt Nam cho hay, nông nghiệp bị ảnh hưởng bởi biến đổi khí hậu, nhưng cũng là ngành phát sinh các khí gây hiệu ứng nhà kính lớn thứ hai sau ngành năng lượng. Các loại khí nhà kính phát thải chính trong nông nghiệp gồm N2O, CH4 và CO2… đóng góp khoảng 13,5% tổng lượng phát thải.

Theo ông Phùng Hà, doanh nghiệp sản xuất phân bón đã có biện pháp giảm đáng kể lượng khí thải carbon trong sản xuất và liên tục nỗ lực để cải thiện hiệu quả sử dụng năng lượng. Một số công ty phân bón đã bước đầu thực hiện các phương pháp sản xuất phân bón “xanh hơn”. Đó là, phát triển rộng rãi các dạng phân bón đặc biệt như phân bón phân giải/tan chậm, kiểm soát phân giải để giúp tăng sự hấp thu phân bón của cây trồng, đồng thời giảm tác hại đến môi trường.

Cùng với đó, quản lý dinh dưỡng cây trồng, thúc đẩy sự kết hợp tốt hơn giữa các nguồn phân bón hữu cơ có sẵn tại địa phương như phân chuồng và phân ủ (compost) với phân khoáng. Đẩy mạnh nghiên cứu và phát triển ammoniac xanh, hóa học xanh; tập trung vào phương thức quản lý, điều chỉnh thành phần dinh dưỡng theo nhu cầu của cây trồng nhằm giảm thất thoát ra môi trường…

Giải pháp giảm sự độc hại của thuốc bảo vệ thực vật

Ông Nguyễn Văn Sơn, Chủ tịch Hội Sản xuất Kinh doanh thuốc bảo vệ thực vật Việt Nam cho biết, chuyển đổi sử dụng từ thuốc bảo vệ thực vật hóa học sang các loại thuốc trừ sâu bệnh sinh học là một trong những giải pháp của nông nghiệp xanh. Một số chế phẩm chứa các hoạt chất azadirachtin, matrine, rotenone dùng để phòng trừ bọ trĩ và một số sâu hại khác trên lúa, rau, cây ăn quả, chè và nhiều cây trồng khác đã được đăng ký.

Tuy nhiên, sản phẩm hóa sinh có tính chất sinh học được đăng ký chưa nhiều. Phát triển thuốc bảo vệ thực vật sinh học vẫn còn nhiều khó khăn, do Nhà nước chưa có chính sách phù hợp và đủ mạnh để khuyến khích nghiên cứu, sản xuất, kinh doanh và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học. 

Hơn nữa, thủ tục đăng ký các sản phẩm thuốc bảo vệ thực vật sinh học còn cồng kềnh, rườm rà, còn thiếu quy định cụ thể về yêu cầu kỹ thuật riêng cho thuốc bảo vệ thực vật sinh học chuyên tính cao. Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học hiện vẫn có chi phí cao hơn thuốc bảo vệ thực vật hóa học. Trong khi đó, chưa có sự gắn kết giữa cơ quan nghiên cứu và doanh nghiệp trong lĩnh vực phát triển thuốc bảo vệ thực vật sinh học.

Từ thực tế trên, ông Nguyễn Văn Sơn khuyến nghị cần rà soát lại các thủ tục đăng ký, yêu cầu về chỉ tiêu chất lượng phù hợp với thực tế tại Việt Nam, tạo điều kiện phát triển thuốc bảo vệ thực vật sinh học. Đồng thời, cần bổ sung chính sách hỗ trợ khuyến khích các tổ chức, doanh nghiệp, phát triển nguồn nhân lực đủ mạnh để nghiên cứu, sản xuất và chuyển giao công nghệ sản xuất thuốc bảo vệ thực vật sinh hoạt.

Nhà nước cần hỗ trợ doanh nghiệp đầu tư công nghệ hiện đại trên quy mô lớn, hạ giá thành sản phẩm để nông dân dễ tiếp nhận Hỗ trợ, khuyến khích các tổ chức, cá nhân đầu tư phát triển sản xuất và sử dụng thuốc bảo vệ thực vật sinh học, giảm lãi suất vay vốn đầu tư trang thiết bị nhà xưởng nghiên cứu sản xuất thuốc bảo vệ thực vật sinh học.

Khánh Mai (t/h)