Chuyện ít biết về nguồn gốc cây táo muối Bàng La - Hải Phòng

Thế nhưng do điều kiện tự nhiên thay đổi, càng ngày lượng phù sa sông Văn Úc bồi lắng càng nhiều nên người dân gặp khó trong việc “bám nghề” và dần chuyển sang trồng cây ăn quả, nuôi trồng thuỷ sản. Từ đó, người dân phường Bàng La đã biến nơi đây thành vùng đất  trồng táo đặc hữu. Người dân thường gọi với cái tên dân giã là táo muối để nhấn mạnh rằng cây táo được trồng ở Bàng La là trồng trên vùng đất muối xưa kia.

Có nhiều giả thuyết khác nhau về nguồn gốc của táo muối Bàng La nhưng theo lời kể của người dân, gốc táo của Bàng La có từ rất lâu đời, thường được gọi là táo dại và có vị rất chua. Người dân trồng táo chủ yếu làm phên dậu hoặc để làm mốc đánh dấu ranh giới giữa các thửa vườn.

Đến đầu những năm 80 của thế kỷ XX, ông Nguyễn Văn Mi, người dân Bàng La là cán bộ Sở Nông Lâm Nghiệp (nay là Sở Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn thành phố Hải Phòng) thực hiện kế hoạch của Sở về việc nghiên cứu cải tiến canh tác kỹ thuật trồng trọt để nâng cao năng suất và thúc đẩy phát triển kinh tế trong nông nghiệp. Ông được cử đến Trại cây giống Lý Nhân (Hà Nam) để nhận giống táo mang về trồng tại vùng kinh tế mới xã Gia Minh (huyện Thủy Nguyên) và xã Tân Thành, Hải Thành thuộc huyện Đồ Sơn. Đồng thời, ông mang 5 cây về thử nghiệm tại vườn nhà. Sau 2 năm chăm sóc, chỉ có 2 cây sống và cho thu hoạch với hương vị, chất lượng khác biệt.

Ông chia sẻ giống cây và kỹ thuật ghép này cho mọi người trong vùng. Nhưng điều kỳ lạ, táo trồng ở Bàng La không chỉ giữ được hương vị của cây táo hoang mà còn trở nên ngọt hơn, giòn hơn, thơm hơn và có vị mặn đặc trưng pha chút chát nhẹ tạo nên sự khác biệt hẳn so với táo trồng ở vùng khác. Người dân nơi đây đã biến thách thức thành cơ hội, nương theo tự nhiên, lắng nghe lời cây và đất để tạo nên vùng trồng táo nổi tiếng, mang tên Táo Bàng La - niềm tự hào của người dân miền biển Đồ Sơn, Hải Phòng ngày nay.

Theo thời gian, kỹ thuật trồng táo ở Bàng La đã hình thành, phát triển. Sự hội nhập, tiếp thu văn hoá, văn minh và đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng, các giống táo ngon, ngọt cho năng suất cao và kỹ thuật trồng táo theo các tiêu chuẩn an toàn như VietGAP, hữu cơ được người dân quan tâm hướng tới. Các giống táo được chọn lọc trồng ở Bàng La gồm: táo Thiện Phiến, táo Gia Lộc, táo Thái Lan, táo Đào Tiên, táo Đại,…

Kỹ thuật thực hành ghép gốc táo được hướng dẫn bởi các chuyên gia của Viện nghiên cứu Rau quả.

Mỗi năm, sau dịp Tết âm lịch, khi tiết trời bắt đầu ấm áp hơn, người dân Bàng La lại tất bật cắt tỉa cành táo. Những cành già, cành yếu được loại bỏ, chỉ giữ lại những cành khỏe mạnh, để cây chuẩn bị đâm chồi mới.

Táo được ghép mắt.

Vườn táo với những gốc táo 23-25 năm tuổi của gia đình ông Nguyễn Văn Sâm.

Đến tháng Tám, khi cây đã đầy sức sống với cành lá sum suê, họ bắt đầu tỉa bớt những cành không cần thiết, bón thêm phân và phun thuốc bảo vệ để cây chuẩn bị cho mùa kết trái.

Ông Lương Thành Tám đang phun thuốc trừ sâu sinh học, thực hiện kỹ thuật theo quy trình VietGAP.

Bên cạnh kinh nghiệm truyền thống, người nông dân nơi đây đã và đang vươn mình nghiên cứu, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ, chuyển giao khoa học trong quá trình canh tác táo. Những vườn táo và giàn Táo Bàng La giòn ngọt, thơm lành được nâng niu, chăm bẵm, kỹ thuật thu hoạch và bảo quản theo chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm VietGAP vẹn tròn hương vị có trong mỗi gói quà, trên bàn ăn và vươn xa khắp năm châu bốn bể.

Những trái Táo Bàng La mang nhãn hiệu tập thể được bày trong các Hội nghị.

Trần Thị Thu Huyền - Viện Nghiên cứu phát triển bền vững Vùng