Sắp ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về Công trình thủy điện

Thực hiện quy định tại Thông tư số 21/2025/TT-BCT của Bộ Công Thương về xây dựng, ban hành và tổ chức thi hành văn bản quy phạm pháp luật, Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công vừa công bố dự thảo Thông tư ban hành Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia (QCVN) về Công trình thủy điện. Đây là bước đi quan trọng nhằm hoàn thiện khung pháp lý cho lĩnh vực thủy điện, một trong những ngành có vai trò trụ cột trong đảm bảo an ninh năng lượng và phát triển bền vững của Việt Nam.

Ngày 30/11/2024, Quốc hội đã thông qua Luật Điện lực (sửa đổi), có hiệu lực từ 01/02/2025. Tiếp đó, Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 1610/QĐ-TTg ngày 19/12/2024 về Danh mục và phân công cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản quy định chi tiết thi hành các luật, nghị quyết được Quốc hội thông qua tại Kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV. Theo phân công, Bộ Công Thương được giao nhiệm vụ nghiên cứu, xây dựng và ban hành QCVN về Công trình thủy điện.

Xây dựng và ban hành QCVN về Công trình thủy điện. Ảnh minh họa

Để bảo đảm tuân thủ đúng quy định của Luật Tiêu chuẩn và Quy chuẩn kỹ thuật, ngày 28/3/2025, Bộ Công Thương đã ban hành Công văn số 2206/BCT-ĐCK lấy ý kiến các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp và cá nhân có liên quan. Hồ sơ dự thảo QCVN được công khai trên Cổng thông tin điện tử của Bộ Công Thương trong thời gian 60 ngày để lấy ý kiến rộng rãi. Quá trình này đã thu hút nhiều góp ý quan trọng, góp phần hoàn thiện dự thảo Thông tư.

Việc ban hành QCVN về Công trình thủy điện có ý nghĩa lớn trên nhiều phương diện. Một mặt, quy chuẩn sẽ là cơ sở pháp lý thống nhất để đánh giá, giám sát và quản lý các công trình thủy điện trên cả nước, từ khâu thiết kế, xây dựng đến vận hành và bảo trì. Mặt khác, QCVN còn tạo nền tảng kỹ thuật để nâng cao an toàn đập, hồ chứa và hệ thống phát điện, giảm thiểu nguy cơ sự cố gây thiệt hại cho môi trường và cộng đồng.

Trong bối cảnh biến đổi khí hậu ngày càng phức tạp, vai trò của thủy điện không chỉ dừng lại ở việc cung ứng điện năng mà còn gắn liền với nhiệm vụ điều tiết nguồn nước, phòng chống lũ, đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và phát triển bền vững. Do vậy, QCVN mới sẽ giúp chuẩn hóa các yêu cầu về thiết kế kỹ thuật, quy trình vận hành, giám sát chất lượng công trình và cả các giải pháp an toàn môi trường.

Đặc biệt, dự thảo QCVN còn lồng ghép các yêu cầu về chuyển đổi xanh và ứng phó biến đổi khí hậu. Các nội dung dự kiến quy định cụ thể về quản lý rủi ro thiên tai, giảm thiểu phát thải khí nhà kính trong quá trình xây dựng và vận hành, cũng như tăng cường áp dụng công nghệ hiện đại nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên nước. Đây được xem là bước tiến quan trọng trong việc gắn kết phát triển thủy điện với mục tiêu phát triển bền vững và các cam kết quốc tế của Việt Nam về khí hậu.

Theo đại diện Cục Đổi mới sáng tạo, Chuyển đổi xanh và Khuyến công, dự thảo QCVN được xây dựng trên cơ sở tham khảo các tiêu chuẩn quốc tế, kinh nghiệm quản lý thủy điện của nhiều quốc gia có ngành năng lượng phát triển, đồng thời bám sát thực tiễn tại Việt Nam. Nhờ đó, quy chuẩn sẽ vừa đảm bảo tính hiện đại, hội nhập, vừa phù hợp với điều kiện địa hình, thủy văn, kinh tế – xã hội trong nước.

Trong thời gian tới, Bộ Công Thương sẽ tiếp tục tiếp thu, tổng hợp và giải trình các ý kiến góp ý từ cơ quan quản lý, chuyên gia, hiệp hội và cộng đồng doanh nghiệp. Trên cơ sở đó, dự thảo Thông tư ban hành QCVN về Công trình thủy điện sẽ được hoàn thiện, trình ban hành đúng lộ trình.

Việc sớm ban hành QCVN này không chỉ góp phần nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực thủy điện mà còn hỗ trợ doanh nghiệp, chủ đầu tư công trình tuân thủ quy định rõ ràng, minh bạch; từ đó giảm thiểu rủi ro pháp lý, tiết kiệm chi phí vận hành và nâng cao uy tín trên thị trường.

Có thể nói, cùng với Luật Điện lực (sửa đổi) và các văn bản hướng dẫn thi hành, QCVN về Công trình thủy điện khi được ban hành sẽ tạo hành lang pháp lý vững chắc, đồng bộ. Đây là công cụ quan trọng để ngành điện lực Việt Nam nâng cao chất lượng, hiệu quả, an toàn và phát triển bền vững, phù hợp với xu thế chuyển đổi năng lượng hiện nay.

An Dương