'Gỡ khó' cho doanh nghiệp ngành giấy, thông quan hàng hóa có nhiều tiến triển

Doanh nghiệp than thở, Chính phủ nhanh chóng ‘gỡ khó’

Thời gian qua, Hiệp hội Giấy và Bột giấy Việt Nam đã có kiến nghị tới các cơ quan nhà nước liên quan tới vấn đề nhiều doanh nghiệp trong ngành đang gặp khó với những quy định trong Thông tư số 08/2018/TT-BTNMT (Thông tư 08) của Bộ Tài nguyên và Môi trường (TN&MT) về kiểm tra chất lượng phế liệu nhập khẩu (đặc biệt là giấy nhập khẩu).

Các ý kiến của doanh nghiệp ngành giấy cho thấy, còn có những quy định khiến thời gian làm thủ tục của doanh nghiệp kéo dài gây phát sinh chi phí lưu container, lưu bãi tại cảng. Bên cạnh việc bị đội chi phí vì bị kiểm tra chuyên ngành, các doanh nghiệp còn gặp tình trạng không bảo đảm đủ nguyên liệu sản xuất, nhà máy phải hoạt động cầm chừng, không bảo đảm thực hiện đơn hàng với các đối tác…

Theo ông Nguyễn Văn Hiện, Giám đốc Công ty Cổ phần Giấy Việt Trì, hiện tại, năng lực của doanh nghiệp trong nước còn yếu nên khó cạnh tranh được với các doanh nghiệp nước ngoài. Trong số 300 doanh nghiệp ngành giấy, đa số vẫn là doanh nghiệp nhỏ và vừa, sản xuất còn manh mún, nhỏ lẻ.

Do đó, nếu việc nhập khẩu nguồn giấy phế liệu gặp khó khăn thì sẽ dẫn đến tình trạng nguyên liệu tái chế này bị hạn chế. Khi đó, các doanh nghiệp giấy có thể sẽ lâm vào cảnh lao đao, ảnh hưởng đến sự phát triển chung của toàn ngành giấy.

Mặt khác, chuyên gia phân tích chính sách Phạm Đình Thưởng cũng nhận định, việc siết chặt quản lý đột ngột cũng khiến doanh nghiệp lâm vào thế bị động. Nhà máy cần vận hành hàng ngày, nhưng không có nguyên liệu khiến hoạt động sản xuất đình trệ. Việc này cũng sẽ gây ra những phản ứng dây chuyền đến một chuỗi các ngành công nghiệp khác như công nghiệp bao bì, xuất khẩu.

Trước kiến nghị của VPPA, đồng thời gỡ khó cho doanh nghiệp tái chế giấy trong nước, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu các bộ, ngành thay đổi phương thức kiểm tra chất lượng phế liệu làm nguyên liệu sản xuất. Theo đó, thay vì Sở TN&MT các địa phương thực hiện công tác kiểm tra, đơn vị giám định độc lập được Bộ TN&MT chỉ định sẽ tổ chức giám định chất lượng phế liệu nhập khẩu và chịu trách nhiệm trước pháp luật về kết quả giám định, chất lượng của lô hàng phế liệu nhập khẩu. Bộ TN&MT sớm ban hành thông tư bãi bỏ những nội dung bất cập liên quan đến quy trình kiểm tra chất lượng phế liệu nhập khẩu sử dụng làm nguyên liệu sản xuất tại Thông tư 08.

Những dấu hiệu tích cực

Theo thông tin từ Tổng cục Hải quan, sau khi có chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ (tại Công văn 1036/VPCP-TH về việc thay đổi phương thức kiểm tra nhà nước về chất lượng phế liệu nhập khẩu), việc thông quan hàng hóa phế liệu đã có nhiều tiến triển, được doanh nghiệp đánh giá cao.

Cụ thể, riêng tại Hải quan Hải phòng, từ ngày 1 đến 18/2/2019, hải quan đã thông quan được 50 tờ khai của 479 container phế liệu nhập khẩu. Trong đó có 235 container giấy, 169 container thép và 70 container nhựa… Các lô hàng có đủ hồ sơ, kết quả giám định đạt yêu cầu của cơ quan chức năng. Đồng thời, trong thời điểm trên, đơn vị còn thông quan được 3 lô hàng rời là sắt thép phế liệu, với tổng trọng lượng khoảng 30.000 tấn.

Tuy nhiên, Hải quan Hải Phòng cũng cho biết họ đang gặp vướng mắc trong thông quan phế liệu cho doanh nghiệp do Bộ TN&MT chậm sửa TT 08 và TT 09 về phế liệu theo chỉ đạo của Thủ tướng tại Công văn 1036/VPCP-TH khi đã qua thời hạn ngày 15/2/2019.

Cụ thể, TT 08 và TT 09 quy định phế liệu nhập khẩu thuộc trách nhiệm quản lý của Bộ TN&MT và phải kiểm tra nhà nước về chất lượng. Thế nhưng tại Công văn 1036/VPCP-TH, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu “căn cứ vào kết quả kiểm tra, giám định của đơn vị giám định độc lập, cơ quan hải quan thực hiện việc thông quan các lô hàng phế liệu nhập khẩu theo quy định của pháp luật”.

Căn cứ Công văn 1036/VPCP-TH, hiện một số sở TN&MT không còn tiếp nhận hồ sơ đăng ký kiểm tra nhà nước về phế liệu nhập khẩu và ra thông báo kết quả kiểm tra nhà nước về phế liệu nhập khẩu.

Do việc triển khai thực hiện nội dung trong các văn bản trên chưa có sự thống nhất nên cơ quan hải quan gặp khó. Cụ thể, nếu thực hiện kiểm tra nhà nước về chất lượng (theo TT 08 và TT 09) là do cơ quan kiểm tra chuyên ngành thực hiện, trong khi Công văn 1036/VPCP-TH lại yêu cầu cơ quan hải quan căn cứ kết quả kiểm tra, giám định của cơ quan giám định độc lập để thông quan phế liệu.

Trước vướng mắc này, Hải quan Hải Phòng đã báo cáo Tổng cục Hải quan kiến nghị Bộ TN&MT khẩn trương sửa đổi, bổ sung TT 08 và TT 09 theo đúng tinh thần chỉ đạo tại Công văn 1036/VPCP-TH, sớm giải tỏa vướng mắc cho cơ quan hải quan và DN.

Ông Phan Chí Dũng, nguyên Vụ trưởng Vụ Công nghiệp nhẹ (Bộ Công Thương) đánh giá, ngành giấy là ngành có vị trí, vai trò quan trọng trong nền kinh tế, cung cấp sản phẩm thiết yếu cho xã hội như lĩnh vực in ấn, báo chí, giáo dục hay đáp ứng nhu cầu bao bì cho các sản phẩm hàng hóa khác. Theo dự báo, nhu cầu giấy của Việt Nam trong thời gian tới sẽ có mức tăng trưởng từ 8 - 10%/năm. Với nhu cầu lớn và vai trò đa dạng đối với nền kinh tế, sản xuất của ngành giấy dự kiến đóng góp khoảng 1,5% GDP, kim ngạch xuất khẩu dự kiến đạt trên 1 tỷ USD. Đặc biệt, giấy bao bì còn nhiều tiềm năng để phát triển. Ông Dũng cũng cho biết thêm, nguồn cung nguyên liệu sản xuất giấy tại Việt Nam trong thời gian qua chủ yếu là bột gỗ, dăm gỗ, giấy phế liệu. Trong đó, 70% sản lượng giấy được sản xuất từ giấy phế liệu (khoảng 2 triệu tấn), còn lại bột giấy từ gỗ là 250.000 tấn/năm, dăm gỗ là 9 - 10 triệu tấn/năm. Điều này cũng phù hợp với xu hướng phát triển kinh tế trên thế giới, hạn chế thâm dụng tài nguyên.

Phong Lâm