Giải pháp thúc đẩy năng suất lao động tại Việt Nam

NSLĐ của Việt Nam vẫn còn thấp

Theo thông tin từ Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư), năng suất lao động (NSLĐ) của toàn nền kinh tế theo giá hiện hành năm 2018 ước tính đạt 102,2 triệu đồng/lao động (tính theo tỷ giá hối đoái tương đương 4.512 USD/lao động).

Năm 2018, NSLĐ toàn nền kinh tế tăng 5,93%; bình quân giai đoạn 2016-2018, NSLĐ tăng 5,77%/năm, cao hơn mức tăng bình quân 4,35%/năm của giai đoạn 2011-2015. Tính chung giai đoạn 2011-2018, NSLĐ tăng bình quân 4,88%/năm.

Khi so sánh số liệu về NSLĐ của Việt Nam với một số nước châu Á, từ năm 2000 đến 2018, mặc dù NSLĐ của Việt Nam vẫn thấp hơn nhiều quốc gia, nhưng đã tăng gấp ba lần và khoảng cách với các nước đã được thu hẹp dần. So với quốc gia có mức NSLĐ dẫn đầu châu Á là Singapore, khoảng cách về NSLĐ giữa Singapore và Việt Nam đã giảm đáng kể, từ mức cao gấp 21 lần vào năm 1990 đến nay chỉ còn 12 lần (NSLĐ của Singapore năm 2018 là 147,4 nghìn USD/người, trong khi đó của Việt Nam là 12,4 nghìn USD/người - Dữ liệu từ Total Economy Database, The Conference Board).

Tốc độ tăng NSLĐ của Việt Nam cao nhất khối ASEAN trong giai đoạn vừa qua. Cụ thể, tính theo sức mua tương đương năm 2011 (PPP 2011), NSLĐ của Việt Nam giai đoạn 2011-2018 tăng bình quân 4,8%/năm, cao hơn mức tăng bình quân của Singapore (1,4%/năm), Malaysia (2%/năm), Thái Lan (3,2%/năm), Indonesia (3,6%/năm), Philippines (4,4%/năm).

Những kết quả trên phần nào phản ánh Việt Nam đã thu hẹp dần khoảng cách với các nước ASEAN có trình độ phát triển cao hơn. Tuy nhiên, về cơ bản chúng ta vẫn phải khẳng định rằng, NSLĐ của Việt Nam vẫn còn thấp so với các nước trong khu vực.

Giải pháp thúc đẩy năng suất

Trao đổi riêng với phóng viên Chất lượng Việt Nam Online (VietQ.vn), TS. Phan Đức Hiếu, Phó Viện trưởng Viện nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương (CIEM) cho biết, cần có giải pháp tích cực để thúc đẩy tăng năng suất, thu hẹp khoảng cách về NSLĐ với các nước. Để nâng cao năng suất lao động của Việt Nam, cần sự cố gắng, giải pháp và đặc biệt cần hành động từ nhiều phía, đòi hỏi nỗ lực của cả Chính phủ và bản thân các doanh nghiệp; đòi hỏi không chỉ nhận thức mà cần có hành động cụ thể và quyết liệt của cả hai bên.  

Đối với Chính phủ, ngoài những giải pháp mang tính nền tảng, bao trùm như tạo dựng môi trường đầu tư, kinh doanh thuận lợi, cạnh tranh bình đẳng, phát triển nguồn nhân lực, hoàn thiện thể chế, phát triển cơ sở hạ tầng thì cần chú ý một số trọng tâm sau: Trước hết, cần xác định các mục tiêu về tăng năng suất lao động, không chỉ ở phạm vi quốc gia mà xuyên suốt ở cả các ngành, các địa phương từ đó các cấp, các lĩnh vực cần có các giải pháp tương ứng để đạt mục tiêu, thúc đẩy nâng cao năng suất;

Xây dựng và triển khai một số chương trình nâng cao năng suất ở một số ngành trọng điểm với các mục tiêu và giải pháp cụ thể cho từng giai đoạn; Hỗ trợ doanh nghiệp vừa và nhỏ chuyển đổi số, nâng cao năng suất; Ban hành chính sách ưu đãi, khuyến khích doanh nghiệp ứng dụng công nghệ, đổi mới sáng tạo, tiến tới làm chủ công nghệ trong một số ngành, lĩnh vực.

Còn về phía doanh nghiệp, doanh nghiệp cần phải tự chủ động, quyết liệt nâng cao năng lực cạnh tranh, đặc biệt lưu ý là phải có chiến lược kinh doanh dài hạn, xây dựng thương hiệu, nâng cao quản trị doanh nghiệp, giữ chữ tín trong kinh doanh…

Thanh Tùng