Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tìm đường tăng năng suất

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu và Việt Nam đang hướng tới mục tiêu tăng trưởng năng suất để tránh bẫy thu nhập trung bình, nhóm doanh nghiệp nhỏ và vừa (SMEs) giữ vai trò then chốt. Đây là lực lượng chiếm đa số về số lượng, đóng góp lớn vào GDP và tạo công ăn việc làm cho hàng triệu lao động. Tuy nhiên, con đường để họ nâng cao năng suất lại gặp không ít rào cản. Để hỗ trợ các doanh nghiệp này tìm ra hướng đi phù hợp, cần những giải pháp chính sách đồng bộ, thực chất và lâu dài.

Khó khăn đầu tiên và phổ biến nhất với SMEs là vấn đề tiếp cận vốn. Mặc dù đóng góp quan trọng vào nền kinh tế, họ chỉ tiếp cận được một phần nhỏ trong tổng nguồn tín dụng. Yêu cầu về tài sản đảm bảo, thủ tục vay vốn rườm rà khiến nhiều doanh nghiệp bị loại khỏi các kênh tài chính chính thức. Các quỹ bảo lãnh tín dụng hay chương trình vốn ưu đãi đã được triển khai nhưng quy mô và hiệu quả chưa cao, chưa đến được số đông doanh nghiệp.

Việc thiếu vốn khiến SMEs khó đầu tư vào đổi mới công nghệ, hiện đại hóa quy trình sản xuất hay mở rộng quy mô, từ đó năng suất lao động khó được cải thiện đáng kể. Vì vậy, cải cách cơ chế cho vay và nâng cao hiệu quả hoạt động của các quỹ hỗ trợ là điều cần thiết để dòng vốn chảy đến đúng nơi cần thiết.

Ảnh minh họa.

Bên cạnh vốn, yếu tố quản trị và nhân lực cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy năng suất. Thực tế cho thấy, nhiều doanh nghiệp có cùng quy mô và điều kiện, nhưng năng suất lại chênh lệch lớn chỉ vì sự khác biệt trong cách quản lý và tầm nhìn phát triển. Doanh nghiệp biết áp dụng tư duy đổi mới, xây dựng hệ thống quản trị hiện đại, đào tạo nhân sự chất lượng cao sẽ có năng suất vượt trội so với những đơn vị quản lý theo cách cũ. Chính vì vậy, cùng với hỗ trợ tài chính, các chương trình đào tạo quản trị, kết nối với doanh nghiệp lớn, cũng như nâng cao kỹ năng số cho lao động SMEs cần được quan tâm mạnh mẽ hơn.

Một hướng đi không thể bỏ qua là ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số. Đây được coi là đòn bẩy quan trọng giúp doanh nghiệp nâng cao hiệu quả hoạt động, giảm chi phí và gia tăng năng lực cạnh tranh. Với sự phát triển nhanh của thương mại điện tử, dữ liệu lớn, trí tuệ nhân tạo hay các giải pháp quản trị trực tuyến, SMEs có nhiều cơ hội tiếp cận và cải tiến hoạt động sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên, rào cản về chi phí, nhân lực công nghệ và hạ tầng vẫn khiến nhiều doanh nghiệp e ngại. Nhà nước cần có chính sách hỗ trợ cụ thể hơn, từ đào tạo, tư vấn đến trợ cấp chi phí phần mềm, để SMEs có thể từng bước chuyển đổi số hiệu quả và bền vững.

Ngoài ra, việc kết nối vào chuỗi giá trị trong và ngoài nước là yếu tố quan trọng để nâng cao năng suất của SMEs. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp nhỏ chỉ hoạt động độc lập, chưa tham gia sâu vào mạng lưới cung ứng, dẫn đến khó mở rộng thị trường và khó học hỏi kinh nghiệm từ các đối tác lớn. Nếu được kết nối chặt chẽ hơn với các doanh nghiệp lớn và các tập đoàn FDI, SMEs sẽ có cơ hội tiếp cận công nghệ, nâng cao tiêu chuẩn sản xuất và cải thiện quy trình quản lý. Đây cũng là cách giúp họ mở rộng quy mô, vượt ra khỏi giới hạn nhỏ lẻ để đạt hiệu quả kinh tế cao hơn.

Một yếu tố khác cần lưu ý là định hướng ngành nghề. Nghiên cứu cho thấy năng suất của SMEs trong lĩnh vực công nghiệp và dịch vụ thường cao hơn nhiều so với nông nghiệp. Do đó, việc ưu tiên hỗ trợ cho các ngành có tiềm năng lớn trong công nghiệp chế biến, công nghệ thông tin, logistics, thương mại điện tử… sẽ giúp gia tăng năng suất nhanh và rõ rệt. Song song đó, các chương trình thúc đẩy đổi mới sáng tạo, ứng dụng công nghệ xanh và bền vững cũng cần được triển khai để SMEs vừa nâng cao năng suất, vừa phát triển theo hướng thân thiện với môi trường.

Việt Nam đang đặt mục tiêu trở thành quốc gia phát triển, có thu nhập cao vào năm 2045. Để đạt được điều này, năng suất lao động phải là động lực trung tâm. Sức bật của nền kinh tế không thể chỉ trông chờ vào các tập đoàn lớn, mà cần dựa vào sự chuyển mình của hàng trăm nghìn doanh nghiệp nhỏ và vừa trên khắp cả nước. Khi họ được tiếp cận vốn dễ dàng hơn, quản trị hiệu quả hơn, đổi mới sáng tạo nhiều hơn và kết nối chuỗi giá trị rộng hơn, năng suất chung của nền kinh tế sẽ được cải thiện đáng kể.

Có thể nói, hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa tìm đường tăng năng suất không chỉ là câu chuyện của một nhóm doanh nghiệp, mà là chìa khóa để nâng cao sức cạnh tranh quốc gia. Chính sách đúng và hành động kịp thời sẽ giúp lực lượng này phát huy tiềm năng, đóng góp mạnh mẽ vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế Việt Nam.

Nam Dương