Quảng cáo thực phẩm chức năng 'trá hình' trên mạng chiếm 80%

Loạn quảng cáo sản phẩm thực phẩm chức năng sai sự thật

PGS. TS Trần Đáng - Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam, chỉ rõ thực trạng nhức nhối trong ngành thực phẩm chức năng hiện nay là những quảng cáo sai sự thật, lừa gạt, giả mạo; quảng cáo phóng đại, thổi phồng sản phẩm; quảng cáo mơ hồ gây hiểu nhầm; quảng cáo nhắm vào các đối tượng nhạy cảm như bệnh nhân ung thư. Có khoảng 80% các quảng cáo sản phẩm trong lĩnh vực phòng và hỗ trợ điều trị bệnh gây bức xúc hiện nay trên môi trường internet, mạng xã hội, nền tảng thương mại điện tử… là "trá hình" thực phẩm chức năng.

Trước các sai phạm trong quảng cáo thực phẩm chức năng, ông Đáng cho rằng: "Không chỉ gây ra hậu quả "tiền mất, tật mang" cho người dùng mà còn làm giảm uy tín của ngành thực phẩm chức năng, đánh đồng sản phẩm thật và sản phẩm giả".

Ông Nguyễn Thanh Phong - Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), cũng cho rằng nguy hại về quảng cáo gian dối trong lĩnh vực y tế không chỉ về tài chính mà còn gây ảnh hưởng đến sức khỏe của người bệnh. Người bệnh nan y phát hiện điều trị sớm có thể khỏi, chí ít kéo dài sự sống. Nhưng những quảng cáo "cam kết chữa khỏi" khiến người tiêu dùng tin tưởng, dẫn đến bỏ lỡ thời gian vàng điều trị.

"Thậm chí còn có các sản phẩm có chứa chất cấm, qua thanh tra, kiểm tra vẫn phát hiện và chuyển cơ quan công an xử lý hình sự. Để nâng cao hơn nữa hiểu biết của người dân, các cơ quan truyền thông cần tuyên truyền mạnh mẽ thực phẩm chức năng không thể chữa bệnh", ông Phong nhấn mạnh.

Sản phẩm thực phẩm chức năng quảng cáo sai sự thật tràn lan cần đưa các nhãn hàng sai phạm vào danh sách đen. Ảnh minh họa

Ông Nguyễn Thanh Phong bày tỏ: "Tôi choáng váng về những vi phạm quảng cáo thực phẩm chức năng". Theo ông Phong, hiện đã có Luật Quảng cáo, Luật An toàn thực phẩm và các văn bản hướng dẫn về quảng cáo trong lĩnh vực y tế, bao gồm thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe. Tất cả nội dung quảng cáo đều phải được cơ quan quản lý thẩm định, cấp phép và chỉ quảng cáo đúng với nội dung đã được thẩm định. Bức xúc nhất là quảng cáo thực phẩm chức năng trên mạng xã hội, lừa dối người tiêu dùng.

Cái khó cho cơ quan quản lý là máy chủ đặt tại nước ngoài. Trên các trang quảng cáo có máy chủ đặt tại nước ngoài, có nhiều hành vi vi phạm quảng cáo: từ game đánh bạc, đổi tiền thật lấy tiền giả, đến mại dâm, thực phẩm chức năng.

"Đặc biệt, quảng cáo thực phẩm chức năng thường có quảng cáo gây hiểu lầm có tác dụng điều trị như "trị dứt điểm", "chữa khỏi bệnh", "chấm dứt bệnh"… Đây là nội dung không bao giờ được cơ quan quản lý cấp phép thẩm định. Người dùng cần biết, thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe là không chữa, không có tác dụng điều trị… Nếu quảng cáo như vậy là hành vi gian dối", ông Phong nhấn mạnh.

Theo ông Phong, người có bệnh nếu mua sản phẩm quảng cáo gian dối đó sẽ không thể khỏi bệnh, mà nếu mắc bệnh nặng như ung thư sẽ mất thời gian vàng điều trị bệnh. Nguy hại của quảng cáo gian dối trong y tế như với thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe. Không chỉ là tài chính mà còn là sức khỏe người dùng.

Cần cho những nhãn hàng vi phạm vào "danh sách đen" 

Thứ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Thanh Lâm nhận định, vấn đề quảng cáo thực phẩm chức năng sai sự thật là vấn đề nhức nhối trong cộng đồng thời gian qua. Với các quảng cáo trên không gian mạng, các năm qua, cơ quan quản lý đã yêu cầu các nền tảng xuyên biên giới phải quảng cáo đúng, nếu vi phạm thì sẽ yêu cầu các doanh nghiệp tử tế rút tiền, không quảng cáo. Sau đó, bên vi phạm đã phải thỏa hiệp. Tới đây, sẽ có công cụ đánh giá các trang vi phạm đạo đức về quảng cáo, đưa các trang này vào danh sách đen bị cảnh báo. Bộ sẽ công bố mạng lưới quảng cáo có nhiều quảng cáo vi phạm, để các doanh nghiệp có sản phẩm tránh quảng cáo.

Ông Lâm cũng cho rằng việc quảng cáo thực phẩm chức năng hiện nay không chỉ nằm ở đơn vị phát hành quảng cáo, những nền tảng xuyên biên giới như TikTok, Facebook mà còn cả trí tuệ nhân tạo, các thuật toán. Đây là những khó khăn đặt ra trong việc quản lý, xử lý và cảnh báo người tiêu dùng.

Theo ông Lâm, để kiểm soát được những nội dung quảng cáo thực phẩm chức năng sai sự thật, cần chú ý đến không gian mạng. Hiện nay, đã có nhiều biện pháp xử lý đối với những tên miền, doanh nghiệp vi phạm về quảng cáo như chặn tên miền quốc tế hoặc xử phạt trong nước.

Bên cạnh đó, có thể xếp hạng theo chuẩn mực đạo đức trong lĩnh vực quảng cáo. Song song với đó là thống kê, phát hiện xử phạt vi phạm, cần cho những nhãn hàng vi phạm vào "danh sách đen" để cảnh báo đến các đơn vị hợp tác và cả người tiêu dùng. Những doanh nghiệp nào nằm trong danh sách này sẽ dễ dẫn đến rủi ro, khủng hoảng nhãn hiệu", ông Lâm nói.

Ông Nguyễn Xuân Hoàng, Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam cũng cho hay, Hiệp hội đang đề xuất hình thức "đèn xanh - đèn đỏ", với màu xanh là các sản phẩm không vi phạm các quy định, trong đó có quảng cáo, sẽ được hiệp hội khuyến nghị sử dụng. Còn sản phẩm "đỏ" là sản phẩm vi phạm, sẽ được khuyến cáo cần thận trọng khi sử dụng.

Ông Nguyễn Thanh Phong cũng cho rằng về đề xuất "blacklist - danh sách đen" với những trang vi phạm quảng cáo có thể thực hiện được. Với những doanh nghiệp quảng cáo mà không có giấy tiếp nhận quảng cáo, kể cả nội dung không sai phạm vẫn là vi phạm. Đối với doanh nghiệp đã có giấy tiếp nhận quảng cáo nhưng quảng cáo không đúng nội dung xin cấp phép cũng là vi phạm. Danh sách vi phạm này có thể công khai trên nhiều nền tảng để cảnh báo người dân.

Đại diện Ủy ban Cạnh tranh quốc gia cho biết sẽ có các quy định chặt chẽ hơn với những người nổi tiếng. Khi quảng bá sản phẩm, họ phải chịu trách nhiệm về sản phẩm và chỉ thông tin đúng mực, không phải doanh nghiệp đưa gì là cũng đưa lại y nguyên như máy sao chép.

An Dương (T/h)