Liên minh châu Âu áp dụng Đạo luật Dịch vụ kỹ thuật số cho 19 nền tảng trực tuyến lớn nhất toàn cầu

Các quy định mới ở EU bao gồm cả việc ngăn chặn nội dung có hại từ việc lan truyền, cấm hoặc hạn chế một số hoạt động nhắm tới mục tiêu người dùng nhất định và chia sẻ một số dữ liệu nội bộ với các cơ quan quản lý cùng các nhà nghiên cứu liên quan.

Hiện tại, các quy tắc chỉ áp dụng cho 19 nền tảng trực tuyến lớn nhất, đó là: AliExpress, Amazon Store, Apple App Store, Bing, Booking.com, Facebook, Google Play, Google Maps, Google Search, Google Journal. Các nền tảng trực tuyến và công cụ tìm kiếm nằm trong danh sách đều đang có hơn 45 triệu người dùng tại EU mỗi tháng (dân số châu Âu hiện tại là khoảng 747 triệu). Tuy nhiên, danh sách này chưa phải là cuối cùng và có thể các nền tảng khác sẽ được thêm vào. Từ giữa tháng 2/2024, bất kỳ doanh nghiệp nào cung cấp dịch vụ kỹ thuật số cho người châu Âu cũng phải tuân thủ DSA nhưng họ sẽ phải đối mặt với ít nghĩa vụ hơn so với các nền tảng lớn nhất và có thêm 6 tháng nữa trước khi phải chấp hành quy định mới.

Các quy định của DSA xoay quanh 5 vấn đề then chốt. Vấn đề đầu tiên là sản phẩm phi pháp, trong đó nền tảng phải đối phó với hoạt động mua bán sản phẩm, dịch vụ trái phép. Chịu ảnh hưởng lớn nhất là Amazon và Facebook Marketplace. Thứ hai, EU yêu cầu các công ty công nghệ ngăn chặn nội dung bất hợp pháp, trong đó bao gồm tin giả, can thiệp tới bầu cử, kích động bạo lực, quấy rối và lạm dụng trẻ em trên mạng. Ngoài ra, EU cũng cấm chạy quảng cáo nhắm vào trẻ em dựa trên dữ liệu cá nhân, đồng thời phải tái thiết kế hệ thống để bảo đảm "mức độ riêng tư, bảo mật và an toàn cho trẻ nhỏ". Tiếp đó, những doanh nghiệp vận hành mạng xã hội sẽ không được sử dụng dữ liệu cá nhân, như chủng tộc, giới tính và tôn giáo của người dùng, để chạy quảng cáo hướng tới các đối tượng này. Cuối cùng, EU cấm hoàn toàn những biện pháp thao túng tâm lý và khuyến khích người tiêu dùng mua những thứ mà họ không cần. Kết quả thanh tra gần 400 cửa hàng trực tuyến trong năm 2023 cho thấy, 40% trong số này dựa vào "các thủ đoạn thao túng" để nhắm vào điểm yếu của người tiêu dùng.

EU được coi là khu vực dẫn đầu toàn cầu về việc đưa ra các quy định về công nghệ. Ảnh minh họa 

EU được coi là khu vực dẫn đầu toàn cầu về việc đưa ra các quy định về công nghệ, với nhiều bộ luật có phạm vi rộng hơn, chẳng hạn như Đạo luật Thị trường kỹ thuật số và Đạo luật AI, đang được triển khai. Thành công của khối trong việc thực thi các luật như vậy sẽ ảnh hưởng đến việc đưa ra các quy định tương tự trên khắp thế giới. Sau khi đạo lực có hiệu lực, bất kỳ công ty nào bị phát hiện vi phạm DSA đều phải đối mặt với mức phạt lên tới 6% doanh thu toàn cầu. Nếu công ty nào vi phạm nhiều lần thì sẽ có thể bị cấm hoạt động hoàn toàn ở châu Âu.

Những thay đổi của châu Âu có thể mang lại tác động toàn cầu

Wikipedia đang điều chỉnh một số chính sách và sửa đổi các điều khoản sử dụng để cung cấp thêm thông tin về “nội dung và người dùng có vấn đề”. Tổ chức phi lợi nhuận Wikimedia Foundation, nơi lưu trữ bộ bách khoa toàn thư do cộng đồng cung cấp, cho biết những thay đổi đó sẽ không chỉ giới hạn ở châu Âu và sẽ được triển khai trên toàn cầu. Các quy tắc và quy trình chi phối các dự án Wikimedia trên toàn thế giới, bao gồm mọi thay đổi nhằm đáp lại DSA, mang tính phổ quát nhất có thể.

Snapchat cho biết quy trình báo cáo và kháng nghị mới nhằm đánh dấu nội dung bất hợp pháp hoặc các tài khoản vi phạm quy tắc của họ sẽ được triển khai đầu tiên ở EU và sau đó trên toàn cầu trong những tháng tới. Broughton Micova, đồng Giám đốc tổ chức tư vấn Trung tâm Quy định ở châu Âu có trụ sở tại Brussels, nói với hãng tin AP, rằng sẽ khó để các công ty công nghệ hạn chế những thay đổi liên quan đến DSA. Các hệ thống quảng cáo kỹ thuật số không bị cô lập ở châu Âu và những người có ảnh hưởng trên mạng xã hội có thể có phạm vi tiếp cận toàn cầu. Bà nói: “Các quy định này xử lý các mạng đa kênh (MCN) hoạt động trên toàn cầu. Vì vậy, sẽ có hiệu ứng lan tỏa một khi áp dụng các biện pháp giảm nhẹ”.

Các nhà phân tích cũng dự đoán rằng, sau khi đạo luật được thực thi, cuộc chơi giữa những gã khổng lồ công nghệ EU và Mỹ sẽ trở nên căng thẳng hơn. Bởi các nền tảng kỹ thuật số cạnh tranh nhất ở châu Âu và thế giới vẫn do các công ty Mỹ thống trị. Từ góc độ xây dựng pháp luật, các quy định mới của EU có tác động tích cực trong việc thúc đẩy luật pháp về nền kinh tế kỹ thuật số, bảo vệ người tiêu dùng và điều tiết cạnh tranh thị trường trên toàn cầu. Daphne Keller, giám đốc Dự án Giám sát Nền tảng tại Trung tâm Chính sách Mạng của Đại học Stanford phân tích rằng "Đạo luật Dịch vụ Kỹ thuật số" quy định các nền tảng áp dụng các giải thích thuật toán tốt hơn, điều này sẽ nâng cao sự hiểu biết trong và ngoài Liên minh châu Âu. Các nền tảng lớn nhất cũng có khả năng triển khai một số biện pháp cụ thể để bảo vệ người dùng trên toàn cầu. Ngoài ra, những thay đổi tích cực trong việc giảm thiểu rủi ro của các nền tảng trực tuyến lớn cũng như lợi ích gián tiếp từ các biện pháp như cải thiện khả năng tiếp cận dữ liệu của các nhà nghiên cứu sẽ mang tính toàn cầu.

Đồng thời, tác động toàn cầu có thể thấy trước của DSA là ảnh hưởng đến cạnh tranh bằng cách áp đặt các nghĩa vụ trên các nền tảng nhỏ hơn trong khi các nền tảng lớn hơn chưa bao giờ đảm nhận hoặc chỉ đảm nhận ở giai đoạn phát triển sau này. Luật yêu cầu các hoạt động minh bạch hơn, thông báo cho người dùng và kháng cáo ở quy mô mà ngay cả những nền tảng lớn nhất cũng chưa từng thử qua, điều này sẽ đặt gánh nặng lớn lên các công ty nhỏ.

Khánh Mai (t/h)