Nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước thông qua nhiệm vụ khảo sát và đánh giá hiện trạng chất lượng hàng hóa năm 2025

Bối cảnh và mục tiêu tổng quát

Trong hệ thống quản lý chất lượng quốc gia, hoạt động khảo sát và đánh giá thực trạng đóng vai trò như một "bộ lọc" quan trọng, giúp cơ quan quản lý nhận diện sớm các rủi ro và bất cập trên thị trường. Thực hiện chủ trương tăng cường kỷ cương trong tiêu chuẩn đo lường chất lượng, nhiệm vụ khoa học năm 2025 được xây dựng với mục tiêu tổng quát là đánh giá toàn diện sự tuân thủ pháp luật về đo lường và chất lượng đối với các nhóm hàng hóa lưu thông trên thị trường.

Dự án được triển khai với nguồn lực đầu tư từ ngân sách sự nghiệp khoa học, khẳng định tính chất nghiên cứu, khách quan và chuyên sâu của hoạt động này.

Xăng dầu được khảo sát, đánh giá chất lượng và đo lường

Định hướng chiến lược về đối tượng khảo sát

Trên cơ sở rà soát thực tế thị trường và bám sát các văn bản quản lý nhà nước chuyên ngành, nhiệm vụ năm 2025 tập trung nguồn lực để khảo sát, đánh giá sự phù hợp của 05 nhóm hàng hóa trọng tâm. Hoạt động đánh giá không chỉ dừng lại ở các chỉ tiêu kỹ thuật (theo QCVN) mà còn bao gồm việc kiểm soát quy định về ghi nhãn hàng hóa. Cụ thể 2 hoạt động chính:

Khảo sát, đánh giá về Chất lượng và Đo lường theo Quy chuẩn Kỹ thuật (QCVN)

1. Xăng dầu: Đánh giá chất lượng và đo lường căn cứ theo QCVN 01:2015/BKHCN về xăng, nhiên liệu điêzen và nhiên liệu sinh học.

2. Vàng trang sức, mỹ nghệ: Kiểm soát về đo lường và hàm lượng vàng theo Thông tư số 22/2013/TT-BKHCN.

3. Hàng điện, điện tử:

4. Về an toàn điện: Đánh giá theo QCVN 4:2009/BKHCN và văn bản Sửa đổi 1:2016 QCVN 4:2009/BKHCN về an toàn đối với thiết bị điện và điện tử.

5. Về tương thích điện từ (EMC): Đánh giá theo QCVN 9:2012/BKHCN và văn bản Sửa đổi 1:2018 QCVN 9:2012/BKHCN.

6. Đồ chơi trẻ em: Kiểm nghiệm các chỉ tiêu an toàn cơ lý, hóa học và cháy nổ theo QCVN 3:2019/BKHCN Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về an toàn đồ chơi trẻ em.

7. Nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt: Đánh giá chất lượng nguồn nước theo QCVN 01-1:2024/BYT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt.

Khảo sát về Ghi nhãn sản phẩm hàng hóa

Song song với việc thử nghiệm chỉ tiêu kỹ thuật, toàn bộ các mẫu hàng hóa lưu thông trên thị trường (đặc biệt là nhóm hàng đóng gói sẵn như đồ chơi, thiết bị điện, vàng, đồ trang sức và xăng dầu) sẽ được rà soát việc tuân thủ quy định về nhãn hàng hóa.

Căn cứ pháp lý cho hoạt động này là Nghị định số 43/2017/NĐ-CP ngày 14/04/2017 của Chính phủ về nhãn hàng hóa và văn bản sửa đổi, bổ sung là Nghị định số 111/2021/NĐ-CP ngày 09/12/2021. Nội dung khảo sát tập trung vào việc kiểm tra các thông tin bắt buộc phải thể hiện trên nhãn (tên hàng hóa, xuất xứ, tên tổ chức chịu trách nhiệm, thông số kỹ thuật, cảnh báo an toàn...) nhằm chống gian lận thương mại và bảo vệ quyền được thông tin của người tiêu dùng.

Việc kết hợp giữa kiểm tra kỹ thuật (QCVN) và kiểm tra nhãn (Nghị định) đảm bảo tính toàn diện của đợt khảo sát, giúp cơ quan quản lý có cái nhìn tổng thể về mức độ tuân thủ pháp luật của doanh nghiệp.

Khảo sát đánh giá chất lượng vàng rất cần thiết phục vụ công tác quản lý và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng

Phương pháp tiếp cận và Mạng lưới triển khai

Điểm đột phá của nhiệm vụ năm 2025 nằm ở phương pháp tiếp cận thực chứng. Thay vì chỉ dựa trên báo cáo hành chính, hoạt động đánh giá được thực hiện thông qua việc lấy mẫu trực tiếp trên thị trường (đóng vai người mua hàng) và thử nghiệm độc lập tại các phòng thí nghiệm đạt chuẩn. Phương pháp này đảm bảo kết quả phản ánh trung thực "sức khỏe" của hàng hóa mà người dân đang thực sự tiếp cận và sử dụng hàng ngày.

Về quy mô tổ chức, nhiệm vụ huy động sự tham gia đồng bộ của hệ thống các đơn vị kỹ thuật đầu ngành (gồm Vụ Pháp Chế Thanh tra, Trung tâm Chứng nhận Phù hợp và các Trung tâm Kỹ thuật Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng 1, 2, 3, 4). Mạng lưới khảo sát được thiết kế trải rộng và đại diện cho cả ba miền, bao gồm:

1. Khu vực miền Bắc: Tập trung khảo sát tại các trung tâm kinh tế lớn và các tỉnh lân cận như Hà Nội, Hải Phòng, khu vực tỉnh Vĩnh Phúc cũ, Bắc Giang, khu vực tỉnh Hải Dương cũ, Khu vực tỉnh Hà Nam và Nam Định cũ, Quảng Ninh và mở rộng lên vùng cao Lai Châu,..

2. Khu vực miền Trung: Triển khai tại các địa bàn trọng điểm dọc duyên hải gồm Đà Nẵng, khu vực tỉnh Bình Định cũ, khu vực tỉnh Phú Yên vũ và Khu vực tỉnh Bình Thuận cũ,..

3. Khu vực miền Nam: Bao phủ từ vùng Đông Nam Bộ (Bình Dương, Tây Ninh) xuống khu vực Đồng bằng sông Cửu Long (Bến Tre, Trà Vinh (khu vực các tỉnh cũ)) ,..

Việc lựa chọn đa dạng các địa bàn từ đô thị lớn, vùng biên giới đến vùng sông nước giúp dự án có cái nhìn tổng thể, tránh việc đánh giá phiến diện chỉ tập trung vào các thành phố lớn.

Nhiệm vụ khảo sát hiện trạng đo lường và chất lượng hàng hóa năm 2025 là một hoạt động có ý nghĩa quan trọng, vừa có giá trị định hướng lâu dài trong công tác đánh giá chất lượng sản phẩm hàng hoá bên ngoài thị trường và hướng tới bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.

Thông qua phương pháp tiếp cận thực chứng và mạng lưới triển khai đồng bộ trên toàn quốc, dự án được kỳ vọng sẽ phác họa nên bức tranh toàn cảnh trung thực về chất lượng hàng hóa trên thị trường. Những dữ liệu và kiến nghị từ nhiệm vụ này sẽ là "đầu vào" quan trọng để các cơ quan chức năng đưa ra các quyết sách đúng đắn, đảm bảo sự hài hòa giữa mục tiêu tăng trưởng kinh tế và yêu cầu bảo vệ an toàn cho xã hội.

 Th.s Trần Anh Tuấn -

Phòng Đào tạo - Nghiên cứu Phát triển, Trung tâm Quacert