Người dùng có thể gặp rủi ro về sức khỏe khi lạm dụng thuốc tăng cường trí nhớ

Hiện có rất nhiều loại thuốc bổ não được người bán thổi phồng công dụng, một trong những loại được quan tâm đến nhất hiện nay là Modafinil. Loại thuốc này thường được bán trên mạng xã hội hoặc các sàn thương mại điện tử, được quảng cáo có công dụng là “thuốc thông minh”, “hack não siêu ghi nhớ", "tập trung siêu cao độ", "giúp não chạy hết 100 lần công suất"... Loại thuốc này đã được nhiều học sinh, sinh viên rủ nhau mua nhằm mục đích giúp tỉnh táo, tập trung trong giai đoạn ôn tập thi cử.

Bạn NDH (sinh viên năm thứ 2 Trường Đại học Bách Khoa Hà Nội) cho biết: “Cứ đến mỗi lần thi học phần em lại mua thuốc này để uống, em còn nhớ cứ sau khi uống thấy trong người tỉnh táo hơn và không cảm thấy buồn ngủ. Em mạnh dạn thuyết trình, trong khi bản tính mình khá ngại khi đứng trước đám đông. Ban đầu em được một bạn trong lớp nói có loại thuốc hỗ trợ việc học rất tốt, em thử mua và uống thấy như vậy. Giờ cảm giác cứ mỗi lần đến mùa thi là em không thể thiếu được”.

Hay như trường hợp của chị LTH – một phụ huynh học sinh trên địa bàn Hà Nội. Chị Hằng kể, cách đây 2 năm con trai lớn thi vào cấp 3, chị rất lo lắng vì con không tập trung nhiều vào việc học. Sau khi được một người bạn tư vấn chị đã quyết định mua thuốc Modafinil cho con uống. “Thực sự khi cháu uống 1 tuần cháu rất hưng phấn trong việc học, rất chịu khó học mà không hề kêu buồn ngủ. Tuy nhiên sau kỳ thi tôi cảm giác cháu như một con người khác vậy, tính tình cũng thay đổi. Lo lắng sợ có biến chứng nên đã không cho cháu dùng nữa”- Chị H kể lại. 

Không chỉ trên mạng xã hội mà trên các sàn thương mại điện tử thuốc tăng cường trí nhớ cũng được rao bán tràn lan. Đơn cử như trên Shopee, loại thuốc này cũng có rất nhiều mẫu mã và giá cả, cụ thể: Sản phẩm Módạfinil Modalert 200mg có giá chỉ với 32.999 đồng (mua 3-9 sản phẩm), 30 nghìn đồng (mua trên 10 sản phẩm). Thông tin về sản phẩm này cũng khá sơ sài. Như tên tổ chức chịu trách nhiệm, thành phần, địa chỉ tổ chức phân phối thì chỉ ghi là đang cập nhật. Hạn sử dụng của sản phầm là 16-10- 2024. Đặc biệt hơn về tác dụng phụ và hướng dẫn sử dụng cũng chỉ chia sẻ vài dòng rất đơn giản. Tương tự, trên sàn thương mại điện tử Lazada cũng rao bán sản phẩm Modafinil 200mg. Tuy nhiên những thông tin về sản phẩm là hoàn toàn không có.

Tác dụng phụ nguy hiểm

Đa số những người dùng Modafinil đều nhận thấy khả năng giúp tỉnh táo của sản phẩm này mạnh hơn cà phê và các chất caffeine rất nhiều. Sau khi uống đều tăng cường sự tập trung, không buồn ngủ. Tuy nhiên, Modafinil chỉ có tác dụng tăng sự tập trung trong công việc nhưng không khiến người dùng thông minh như quảng cáo.

Theo bác sĩ Nguyễn Huy Hoàng, thuộc Trung tâm Oxy cao áp Việt - Nga (Bộ Quốc phòng) chia sẻ, không có loại thuốc hay thực phẩm chức năng nào có khả năng tăng cường trí nhớ. Chúng chỉ có tác dụng hỗ trợ phục hồi khả năng học tập và trí nhớ bị giảm sút do căng thẳng, quá tải... gây ra. Một số loại thuốc giúp tăng tuần hoàn máu não và tăng dẫn truyền thần kinh như vinpocetin, cinrarizin, piracetam, citicolin...

Về thực phẩm chức năng, có các loại như omega-3, ginkgo biloba, rễ cây đinh lăng, các vitamin nhóm B và một số loại vi chất. "Tuy nhiên, khi bổ sung tràn lan các loại thực phẩm chức năng mà không có chỉ định của bác sĩ sẽ gây nên tình trạng gan thận bị quá tải, không hấp thu được, thậm chí làm tăng các nguy cơ dị ứng và ngộ độc. Đối với thuốc, tuyệt đối phải có chỉ định của bác sĩ, vì không những không có tác dụng tăng cường trí nhớ, mà có thể dẫn tới những tác dụng phụ nghiêm trọng như kích thích thần kinh quá mức, rối loạn giấc ngủ... Vì vậy, cha mẹ không nên tự ý bổ sung các loại thuốc hay thực phẩm chức năng cho trẻ khi chưa có chỉ định của bác sĩ", bác sĩ Hoàng khuyến cáo.

Theo dược sĩ Nguyễn Trang (phường Đồng Mai, Hà Đông, Hà Nội) cho biết, Modafinil là thuốc kê đơn, tuy nhiên việc mua bán loại thuốc này hiện vẫn chủ yếu trên mạng xã hội và các sàn thương mại điện tử. Vì vậy, việc trao đổi, lưu trữ và sử dụng sẽ không thể đảm bảo chất lượng của thuốc được cung cấp. Người sử dụng không được tư vấn, hướng dẫn bởi bác sĩ, dược sĩ, các nhân viên chuyên môn ngành y tế có thể gặp nhiều nguy cơ rủi ro khi dùng thuốc.

”Việc bán trên mạng xã hội hoặc sàn thương mại điện tử, người bán thường “hô biến” tên gọi loại thuốc này là “thuốc thông minh”, “thuốc hack não siêu ghi nhớ”, tập trung siêu cao độ”…nhằm mục đích bán được hàng. Tuy nhiên, tất cả tên gọi này đều sai lệch với tác dụng của thuốc. Đây là thuốc nhóm thúc đẩy sự tỉnh thức dùng điều trị cho những người bị ngủ quá mức trong thời gian thức - ngủ rũ và bị rối loạn giấc ngủ" – Dược sĩ Trang chia sẻ.

Theo dược sĩ, khi sử dụng Modafinil, người dùng sẽ tỉnh táo và ít ngủ hơn, có thời gian học tập và làm việc. Tuy nhiên không thay đổi được tình trạng mệt mỏi cần nghi ngơi của cơ thể. Cơ chế hoạt động của thuốc là ảnh hưởng các chất dẫn truyền thần kinh dopamin ngoại bào, tăng sự sảng khoái.
Chỉ cần dùng liều là 1 viên 200mg vào buổi sáng, người uống sẽ cảm thấy tác dụng. Tuy nhiên qua 10 tiếng, thuốc có thể hết tác dụng và làm người dùng mệt mỏi, Có nhiều trường hợp sẽ cảm thấy bồn chồn, khó ngủ. "Liều dùng trung bình cho tỉnh táo vào ca làm việc của Modafinil là 200 mg (viên)/lần/buổi sáng. Những người bắt đầu sử dụng thuốc phải dùng liều nhỏ hơn là 100 mg (viên)/lần/buổi sáng. Tăng liều không tăng tác động gây tỉnh thức mà tăng các tác dụng phụ nguy hiểm" - Dược sĩ Trang chia sẻ. Các chuyên gia cho rằng, để tập trung học tập học sinh, sinh viên phải rèn luyện trong thời gian dài, không cần sử dụng đến các thuốc nhóm kích thích có kiểm soát.

Khánh Mai (t/h)