Những vật dụng trong nhà âm thầm gây hại cho lá phổi

Nhiều sản phẩm tẩy rửa như chất tẩy bồn cầu, nước lau nhà có mùi nồng hay bình xịt khử mùi đều chứa hợp chất hữu cơ dễ bay hơi (VOC). Khi tích tụ lâu ngày trong không khí, chúng có thể gây tổn thương phổi, đau đầu, viêm họng và tiềm ẩn nguy cơ gây độc lâu dài. Trẻ nhỏ đặc biệt nhạy cảm, dễ bị rối loạn hô hấp, trong khi người lớn có thể tăng nguy cơ ung thư phổi nếu tiếp xúc kéo dài, nhất là trong không gian kín, kém thông gió.

Không chỉ sản phẩm tẩy rửa, những vật dụng tạo hương như nến thơm hay tinh dầu tổng hợp cũng có thể phát thải chất độc hại như benzen và toluen khi đốt cháy. Dù mang lại cảm giác dễ chịu, việc sử dụng thường xuyên trong môi trường kín có thể ảnh hưởng tiêu cực đến hệ hô hấp – đặc biệt ở trẻ nhỏ và người cao tuổi.

Ngoài ra, đồ nội thất mới, đặc biệt là các sản phẩm từ gỗ công nghiệp như tủ, giường, bàn, ghế sofa hay thảm trải sàn có thể phát tán formaldehyde – một chất đã được Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) xếp vào danh sách chất gây ung thư đường hô hấp. Trong những căn hộ hiện đại, nơi không khí ít được lưu thông, lượng formaldehyde có thể tích tụ và gây tổn thương phổi nếu không được xử lý kịp thời.

Khói thuốc lá – dù chủ động hay thụ động vẫn là một trong những tác nhân gây hại nặng nề nhất. Không chỉ người hút, mà cả người sống trong môi trường có khói thuốc cũng phải hứng chịu hậu quả. Đặc biệt, khói thuốc thụ động có thể bám lâu trên rèm, thảm, tường... rồi tiếp tục phát tán phân tử độc hại vào không khí, dù điếu thuốc đã tắt từ lâu.

Những thứ trong nhà “bào mòn” lá phổi, rất ít người biết. (Ảnh minh họa).

Hệ thống điều hòa, máy lạnh hay quạt gió cũng cần được chú ý. Nếu không vệ sinh định kỳ, chúng sẽ tích tụ bụi bẩn, nấm mốc và vi khuẩn. Khi vận hành, những tác nhân này bị phát tán ngược trở lại không khí và có thể gây ra triệu chứng như ho, dị ứng, khò khè hoặc làm trầm trọng thêm các bệnh hô hấp mãn tính. Đáng chú ý là tình trạng "viêm phổi điều hòa" do vi khuẩn Legionella phát triển trong hệ thống làm mát không được bảo trì đúng cách.

Những nơi ẩm thấp như nhà vệ sinh, nhà bếp hay các góc khuất ít ánh sáng là môi trường lý tưởng cho nấm mốc phát triển. Nấm mốc có thể sinh sôi và phát tán bào tử trong không khí, dễ dàng xâm nhập vào hệ hô hấp khi hít phải.

Việc đốt nhang, bếp củi, bếp than hoặc thắp nến cũng tạo ra nhiều khí độc như carbon monoxide (CO), nitrogen dioxide (NO₂) và formaldehyde. WHO xếp khói sinh ra từ quá trình đốt cháy sinh khối vào nhóm các chất gây ung thư phổi hàng đầu, đặc biệt nguy hiểm khi tiếp xúc lâu dài trong không gian kín. Các loại khói này cũng chứa nhiều bụi mịn dễ dàng xâm nhập sâu vào phổi.

Một nghiên cứu đăng trên tạp chí Environmental Science & Technology cho thấy, trong giờ cao điểm nấu ăn, mức độ ô nhiễm trong bếp có thể tương đương với không khí ngoài trời tại các thành phố lớn. Để giảm thiểu rủi ro nên ưu tiên sử dụng sản phẩm tẩy rửa không mùi hoặc có nguồn gốc tự nhiên. Tránh xịt nước hoa phòng trong không gian kín. Có thể thay thế bằng cách đun quế, sả, vỏ cam hoặc dùng máy khuếch tán tinh dầu thiên nhiên.

Hạn chế đốt nhang, nến thơm trong nhà; nếu cần thiết nên sử dụng loại không khói và đặt ở khu vực thông thoáng. Bếp than, bếp củi nên dùng ngoài trời hoặc thay thế bằng bếp điện. Hệ thống máy lạnh, quạt, điều hòa cần được vệ sinh thường xuyên để ngăn ngừa vi khuẩn và nấm mốc.

Một ngôi nhà sạch sẽ, thông thoáng không chỉ mang lại cảm giác dễ chịu mà còn là cách đơn giản nhưng hiệu quả để bảo vệ lá phổi – lá chắn thầm lặng của cơ thể.

Thanh Hiền (t/h)