Quy định quản lý giá thuốc cần cơ chế đặc thù trước tình trạng giá bán lẻ không đồng nhất

Theo ghi nhận hiện thị trường có trên 60.000 cơ sở bán lẻ thuốc đang cạnh tranh khốc liệt về giá. Và thực tế giá thuốc vẫn âm thầm tăng, có thể do tỉ giá và nhiều lý do khác.

Tại nhà thuốc L.(thành phố Hồ Chí Minh), nhân viên báo giá thuốc Diamicron MR 30mg 3.148 đồng/viên, FanuMet 50/500gr 10.700 đồng/viên, giá thuốc tiêm là 510.000/cây. Còn tại nhà thuốc P., nhân viên cho hay thuốc Diamicron MR 30mg có giá 3.149 đồng/viên, thuốc FanuMet 50/500gr là 10.378 đồng/viên, còn thuốc tiêm thì hết.

Nhà thuốc H. bán Diamicron MR 30mg 3.500 đồng/viên, hai loại thuốc kia không bán. Nhà thuốc B. bán FanuMet 50/500gr với giá 11.000 đồng/viên. Hai loại thuốc kia không có. Còn nhà thuốc O. bán thuốc Diamicron MR 30mg 3.300 đồng/viên, hết loại thuốc FanuMet, thuốc tiêm không bán.

Như vậy, qua khảo sát giá thuốc tại 5 nhà thuốc, cho thấy giá thuốc Diamicron MR 30mg tại các nhà thuốc chênh lệch nhau, dao động từ 3.148 - 3.500 đồng/viên. Thuốc FanuMet 50/500gr dao động từ 10.378 - 11.000 đồng/viên.

Giá thuốc bán lẻ cần có cơ chế quản lý đặc thù. Ảnh minh họa

Theo thống kê, Việt Nam hiện có 22.000 số đăng ký lưu hành thuốc nhưng chỉ có 800 hoạt chất, trong khi Singapore có 1.200 hoạt chất nhưng chỉ có 10.000 số đăng ký, Nhật Bản có 1.600 hoạt chất có khoảng 10.000 số đăng ký. Cả nước có hơn 60.000 nhà thuốc/quầy thuốc nhưng quy mô và cơ số thuốc cung ứng không đồng đều.

Trao đổi với báo Tuổi Trẻ, đại biểu Quốc hội Phạm Khánh Phong Lan (thành phố Hồ Chí Minh) cho rằng nhiều số đăng ký cho một hoạt chất nên cạnh tranh nhiều, khi đấu thầu chọn giá rẻ, trong khi nhiều thuốc chất lượng chưa được chọn. Bên cạnh đó, tình trạng bùng nổ các công ty bán buôn và nhà thuốc bán lẻ dẫn đến tăng chi phí trung gian, giá thuốc tăng là ở khâu này.

Theo đại biểu Phạm Khánh Phong Lan, cần định hướng thuốc nào cần ưu tiên, thuốc nào cần hạn chế cấp số đăng ký, đồng thời sử dụng hàng rào kỹ thuật, thẩm định điều kiện sản xuất thực tế bằng các tổ chức chuyên nghiệp như các nước đang làm… Ưu tiên sản xuất trong nước nhưng thực tế nhiều doanh nghiệp dược tên tuổi trong nước đã bị vốn ngoại thôn tính, dẫn đến hệ lụy là mất an ninh dược phẩm.

Để phát triển công nghiệp dược, bà Lan cho rằng cần cải thiện quy trình thủ tục cấp số đăng ký thuốc, nhưng cần xem xét gốc rễ là tình trạng cấp số đăng ký không định hướng, chỉ xét trên hồ sơ, dẫn đến quá tải, chậm cập nhật thuốc mới. Đồng thời phải quy định tái lập điều kiện khoảng cách giữa các nhà thuốc (khoảng cách bao nhiêu mới cấp phép nhà thuốc, không để mật độ quá dày); vai trò làm việc tại nhà thuốc của dược sĩ có chứng chỉ hành nghề; công khai giấy phép tại nhà thuốc; tăng cường vai trò của hội hành nghề. Quan trọng hơn nữa phải giải quyết tình trạng mua bán lòng vòng qua nhiều tầng nấc trung gian dẫn đến tăng giá thuốc.

Theo các chuyên gia, cạnh tranh là quy luật của thị trường, bản thân quy luật này sẽ là biện pháp hữu hiệu nhất để "điều tiết" giá. Nhưng  các chuyên gia cũng nhấn mạnh: Thuốc vẫn đang là mặt hàng quản lý có điều kiện. Việc ai được phép hoặc không được phép nhập khẩu thuốc lại thuộc quyền của Bộ Y tế. Vì thế, chưa thể trông mong vào một thị trường thuốc được cạnh tranh lành mạnh trong một thời gian gần.

Về việc kê khai giá bán buôn, giá bán lẻ đối với thuốc thuộc danh mục thuốc thiết yếu, dự thảo Luật Dược đã thay đổi bằng hình thức công bố giá bán buôn dự kiến, có ý kiến chuyên gia cho là cần kiểm soát được giá công bố, nếu không sẽ không khác gì hình thức kê khai giá hiện hành. Tuy nhiên hiện các doanh nghiệp khá đồng thuận với đề xuất này.

Các chuyên gia đề xuất quy định quản lý giá thuốc cần cơ chế đặc thù so với các ngành hàng khác, do số lượng mặt hàng thuốc rất lớn, cơ cấu giá phức tạp và nhiều yếu tố biến động, hệ thống phân phối (nhà sản xuất, nhà nhập khẩu, cơ sở bán buôn, bán lẻ) rất lớn nên một số biện pháp không thể áp dụng theo quy định chung của Luật Giá vốn áp dụng cho mọi loại hàng hóa.

Thạc sĩ Lê Xuân Hoành, Trưởng phòng Quản lý giá (Cục Quản lý dược, Bộ Y tế) cho biết, thuốc là hàng hóa đặc biệt, người bệnh không thể tự ý quyết định sử dụng như các loại hàng hóa khác mà phải có sự kê đơn, hướng dẫn, hoặc do nhân viên y tế quyết định. Với sự khác biệt, đặc thù của thuốc so các loại hàng hóa khác nên khoản 2 Điều 3 Luật Giá 2023 đã cho phép được quy định đặc thù về quản lý, điều tiết giá khác với quy định tại Luật Giá. Vì vậy, cần thiết phải có cơ chế quản lý giá đặc thù để bảo đảm vừa thống nhất, đồng bộ với quy định về kê khai giá tại Luật Giá 2023 vừa kế thừa các quy định về quản lý giá thuốc có hiệu quả của Luật Dược 2016 hiện hành; phù hợp với nguyên tắc quản lý nhà nước về giá thuốc tại Điều 106 Luật Dược và Điều 4 Luật Giá 2023 và bảo đảm vai trò của quản lý nhà nước trong điều tiết giá khi có biến động giá. Bộ Y tế phối hợp các cơ quan liên quan triển khai dự án Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược.

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Dược đã đưa ra các quy định đặc thù về kê khai giá thuốc khác với quy định về kê khai giá hàng hóa thông thường theo quy định của Luật Giá.

An Dương (T/h)