Sử dụng mã QR - giải pháp nhằm cải cách quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm

Văn phòng Chính phủ ban hành Thông báo số 16/TB-VPCP kết luận của Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Hồng Hà tại cuộc họp Ban Chỉ đạo liên ngành Trung ương về an toàn thực phẩm.

Báo cáo của Bộ Y tế tổng hợp tình hình công tác bảo đảm an toàn thực phẩm trong toàn quốc, bám sát các nội dung quản lý nhà nước theo quy định của Luật An toàn thực phẩm được nhiều bộ, ngành thống nhất. So với các năm trước đây, các mặt công tác về an toàn thực phẩm năm 2023 đã được triển khai khá đồng đều, nhất là triển khai Chỉ thị số 17-CT/TW ngày 21/10/2022 của Ban Bí thư Trung ương Đảng về tăng cường bảo đảm an ninh, an toàn thực phẩm trong tình hình mới. Số vụ việc mất an toàn thực phẩm gây ảnh hưởng đến sức khỏe, tính mạng người dân giảm.

Tuy nhiên, tình hình an toàn thực phẩm vẫn là vấn đề hết sức phức tạp và đáng báo động. Xuất hiện việc nhập lậu một số thực phẩm nguy hại nhiều loại thực phẩm, hình thức sản xuất kinh doanh thực phẩm mới (như quảng cáo trên nền tảng xã hội đa quốc gia) khó quản lý. Vai trò, trách nhiệm của một số cơ quan chưa được phân định rõ ràng. Tuyên truyền về an toàn thực phẩm vẫn chủ yếu mang tính thời vụ.

Năng lực hậu kiểm còn hạn chế; thiếu hụt lực lượng triển khai, nhất là ở cấp quận, huyện, cơ sở. Chưa ứng dụng được công nghệ thông tin trong quản lý an toàn thực phẩm. Thực trạng trên đang đặt ra các yêu cầu mới không chỉ đối với ngành y tế mà còn đối với nhiều ngành liên quan với cách tiếp cận mới liên ngành, đề cao trách nhiệm của các cấp ủy đảng, chính quyền các địa phương, nhất là chính quyền cơ sở; phải quan tâm quản lý ngay từ đầu, từ sớm, từ xa, phòng ngừa là chủ yếu với các nghiên cứu, đánh giá độc lập, khoa học về các nguy cơ, rủi ro trong suốt quá trình từ sản xuất, chế biến, kinh doanh đến tiêu dùng thực phẩm.

Công tác quản lý, bảo đảm an toàn thực phẩm tiếp tục đòi hỏi sự quan tâm của cả hệ thống chính trị và sự tham gia tích cực của người tiêu dùng, trong đó, người tiêu dùng phải là người tiêu dùng thông minh.

Trong thời gian tới, Ban chỉ đạo liên ngành Trung ương về an toàn thực phẩm chỉ đạo triển khai các nhiệm vụ sau đây, bảo đảm hoàn thành trong năm 2024:

Bộ Y tế chủ trì, phối hợp các bộ, cơ quan liên quan hoàn thành việc rà soát, tổng kết toàn diện, khoa học, đồng bộ Luật an toàn thực phẩm năm 2010 và các chiến lược, quy hoạch liên quan trong bối cảnh thực tiễn đã phát sinh nhiều vấn đề mới, nhiều phương pháp quản lý hiện đại.

Trong đó, cần xem xét mô hình quản lý nhà nước theo hướng thống nhất một đầu mối như Ban Bí thư đã chỉ đạo, xác định rõ chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm của Bộ Y tế là cơ quan đầu mối và của từng bộ, ngành liên quan và từng cấp chính quyền, phân cấp triệt để đi đôi với tăng cường các điều kiện thực thi, kỹ thuật, tổ chức bộ máy phù hợp, bảo đảm quản lý ngay từ cơ sở.

Tiếp tục coi truyền thông là nhiệm vụ quan trọng, thường xuyên và cần được đẩy mạnh với các hình thức, nội dung phong phú, truyền thông trên đa phương tiện; kết hợp truyền thông thường xuyên về kiến thức, chính sách, pháp luật về an toàn thực phẩm và tập trung đẩy mạnh về thực hiện, bảo đảm an toàn thực phẩm trong các dịp cao điểm như Tết, mùa lễ hội...

Các bộ, ngành tiếp tục thực hiện công tác quản lý, bảo đảm an toàn thực phẩm theo chức năng, nhiệm vụ, thẩm quyền theo quy định của pháp luật, quản lý suốt quá trình từ sản xuất đến tiêu dùng đối với các sản phẩm/nhóm sản phẩm thực phẩm được phân công quản lý.

Tiếp tục rà soát, nghiên cứu, ban hành các quy định, quy trình quản lý, quy chuẩn kỹ thuật nhằm hài hòa với các quy định của quốc tế; đề cao và phát huy trách nhiệm của doanh nghiệp, người sản xuất, kinh doanh thực phẩm tự chịu trách nhiệm về sản phẩm của mình; có biện pháp hiệu quả giám sát, truy xuất nguồn gốc thực phẩm.

Tăng cường hậu kiểm thay cho tiền kiểm; lực lượng quản lý nhà nước tập trung thanh tra, kiểm tra trong các lĩnh vực có nguy cơ cao, có thể tác động lớn đối với sức khỏe người dân; các lĩnh vực khác thì khuyến khích doanh nghiệp tự xây dựng, thực hiện, công bố tiêu chuẩn áp dụng, công bố và tự chịu trách nhiệm.

Các Bộ: Y tế, Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Công Thương chủ động xây dựng, vận hành các trang thông tin điện tử về an toàn thực phẩm nhằm tạo thêm công cụ để quản lý và có biện pháp để doanh nghiệp, người dân có thể đăng ký, công bố sản phẩm của mình với thủ tục hành chính đơn giản, thuận lợi; qua trang điện tử này, người tiêu dùng được thông tin và có thể phản ánh, đánh giá về sản phẩm thực phẩm, bảo đảm công khai, minh bạch.

Bộ Y tế chủ trì, phối hợp các Bộ, cơ quan liên quan chủ động thực hiện các nhiệm vụ về hoàn thiện thể chế, chiến lược, chỉ thị về an toàn thực phẩm.

Rà soát, tham mưu về các nhiệm vụ, giải pháp về công nghệ và kỹ thuật, phòng thí nghiệm... giúp nâng cao năng lực quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm.

Sớm xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu về an toàn thực phẩm có kết nối với các bộ, ngành, địa phương để cung cấp nền tảng cho các cơ quan nhà nước thực hiện nhiệm vụ quản lý thực phẩm và để doanh nghiệp, người dân đăng ký, công bố sản phẩm thực phẩm của mình theo hướng dẫn của các bộ, ngành. Bộ Y tế phải coi việc ứng dụng công nghệ thông tin, sử dụng mã QR... là một giải pháp nhằm cải cách quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm.

Bộ Y tế nghiên cứu, đề xuất Dự án về hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu về an toàn thực phẩm (Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với Bộ Y tế thực hiện việc này), báo cáo Phó Thủ tướng Chính phủ cho ý kiến.

Phương Nam