Tiêu chuẩn kỹ thuật đối với ống và hệ ống cao su

Ống và hệ ống cao su là thiết bị kỹ thuật được làm từ vật liệu cao su (tự nhiên hoặc tổng hợp), có thể được gia cường bằng các lớp sợi hoặc kim loại, được thiết kế để dẫn truyền chất lỏng, khí hoặc hơi trong các hệ thống công nghiệp, nông nghiệp, hàng hải và dân dụng.

Ống cao su được ứng dụng trong thủy lực và khí nén để dẫn dầu thủy lực, khí nén áp suất cao. Trong công nghiệp hóa dầu, để hút – xả dầu mỏ và sản phẩm từ dầu mỏ. Trong các hệ thống dẫn hơi nước, phục vụ sản xuất, chế biến thực phẩm, dệt may... Trong nông nghiệp, dùng tưới tiêu, vận chuyển nước hoặc dung dịch phân bón.

Việc lựa chọn và sử dụng ống/hệ ống cao su cần tuân thủ theo tiêu chuẩn kỹ thuật phù hợp để đảm bảo an toàn, độ bền và hiệu suất làm việc trong môi trường cụ thể. Nhận thức được tầm quan trọng này nên Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành 3 tiêu chuẩn quốc gia gồm: TCVN 13794:2023; TCVN 13795:2023; TCVN 13797:2023 nhằm thiết lập một hệ thống quy chuẩn kỹ thuật thống nhất để kiểm soát chất lượng và đảm bảo an toàn trong sản xuất, nhập khẩu và sử dụng các loại ống cao su công nghiệp. 

Bên cạnh đó, tiêu chuẩn còn là cơ sở để cơ quan quản lý kiểm tra, chứng nhận hợp quy, tạo điều kiện cho hoạt động thương mại minh bạch, và thúc đẩy sự cạnh tranh lành mạnh giữa các nhà sản xuất, nhập khẩu trong nước và quốc tế. Đây cũng là bước quan trọng để Việt Nam từng bước tiệm cận các thông lệ và yêu cầu kỹ thuật quốc tế, hỗ trợ quá trình hội nhập kinh tế sâu rộng và phát triển bền vững ngành công nghiệp phụ trợ.

Tiêu chuẩn kỹ thuật cho ống cao su thủy lực gia cường bằng thép

Tiêu chuẩn TCVN 13794:2023, tương đương với ISO 1436:2020, quy định các yêu cầu kỹ thuật đối với ống và hệ ống cao su thủy lực được gia cường bằng mành thép, sử dụng trong các hệ thống truyền động bằng chất lỏng gốc dầu hoặc gốc nước. Đây là loại thiết bị đặc biệt quan trọng trong các lĩnh vực như công nghiệp chế tạo máy, thiết bị công trình, hệ thống thủy lực nông nghiệp, khai khoáng và giao thông vận tải.

Tiêu chuẩn này áp dụng cho ống thủy lực có áp suất làm việc cao, yêu cầu độ bền lớn, khả năng chịu uốn linh hoạt và khả năng chống rò rỉ tuyệt đối trong điều kiện làm việc khắc nghiệt. Các loại ống trong phạm vi tiêu chuẩn được phân loại dựa trên số lớp mành thép gia cường (thường là 1 đến 2 lớp), áp suất danh định và khả năng chịu nhiệt độ.

TCVN 13794:2023 quy định rõ các thông số kỹ thuật như đường kính trong, độ dày thành ống, áp suất làm việc, áp suất nổ, bán kính uốn cong tối thiểu và khả năng chịu nhiệt. Ngoài ra, ống phải đảm bảo các yêu cầu về thử nghiệm như thử nghiệm chịu áp, thử uốn cong, thử độ bền kéo lớp gia cường và khả năng chống rò rỉ tại đầu nối.

Việc tuân thủ tiêu chuẩn này giúp các doanh nghiệp đảm bảo chất lượng và an toàn cho hệ thống thủy lực, kéo dài tuổi thọ thiết bị, đồng thời giảm thiểu rủi ro tai nạn do hỏng hóc hoặc nổ ống trong quá trình vận hành. Đây cũng là cơ sở để kiểm tra, giám sát và chứng nhận sản phẩm trong quá trình sản xuất, nhập khẩu và sử dụng tại Việt Nam.

Tiêu chuẩn ống cao su hút – xả dầu

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 13795:2023 quy định các yêu cầu kỹ thuật đối với ống và hệ ống cao su dùng để hút và xả dầu, được ứng dụng phổ biến trong công nghiệp xăng dầu, hàng hải, kho bãi và hệ thống vận chuyển nhiên liệu lỏng. Đây là loại thiết bị phải thường xuyên tiếp xúc với áp suất và hóa chất, do đó đòi hỏi độ bền cơ học cao, khả năng chống ăn mòn và tính ổn định khi vận hành.

Ống cao su thuộc phạm vi tiêu chuẩn này được thiết kế để sử dụng với dầu mỏ và các sản phẩm từ dầu mỏ trong điều kiện nhiệt độ từ -20°C đến +70°C, với áp suất làm việc từ thấp đến trung bình. Tiêu chuẩn phân loại ống dựa theo chức năng (ống hút, ống xả hoặc hỗn hợp), cấu tạo (có hoặc không có lớp xoắn thép gia cường) và kích thước danh nghĩa.

Các yêu cầu kỹ thuật bao gồm: đường kính trong – ngoài đúng quy định, dung sai kích thước hợp lý, độ dày thành ống đạt chuẩn, áp suất làm việc và áp suất nổ tối thiểu đảm bảo an toàn. Ống cũng cần có bán kính uốn cong nhỏ nhất phù hợp và khả năng chống mài mòn, dầu, ozone và thời tiết. Đặc biệt, phần đầu ống phải được gia cố chắc chắn nhằm ngăn chặn rò rỉ tại mối nối.

Ống phải vượt qua các thử nghiệm khắt khe như thử áp suất thủy tĩnh, thử độ uốn, thử độ bền kéo, và khả năng phục hồi hình dạng sau khi bị nén hoặc uốn cong. Việc không tuân thủ tiêu chuẩn có thể dẫn đến rò rỉ dầu, cháy nổ và ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường và an toàn lao động. Do đó, TCVN 13795:2023 đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng sản phẩm, vận hành ổn định và tuân thủ quy định pháp luật hiện hành.

Tiêu chuẩn ống cao su dẫn hơi nước bão hòa

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 13797:2023, tương đương ISO 6134:2017, quy định các yêu cầu kỹ thuật đối với ống và hệ ống cao su dùng để dẫn hơi nước bão hòa, thường được sử dụng trong các ngành công nghiệp như hóa chất, chế biến thực phẩm, luyện kim, dệt may và các hệ thống hơi công nghiệp. Đây là môi trường làm việc đặc biệt khắc nghiệt, đòi hỏi vật liệu ống phải chịu được áp suất và nhiệt độ cao mà vẫn duy trì tính ổn định và độ bền lâu dài.

Theo tiêu chuẩn, ống được phân thành hai loại: Loại 1 dành cho điều kiện áp suất làm việc cao, Loại 2 dành cho áp suất trung bình hoặc thấp. Ống phải chịu được nhiệt độ lên tới +165°C, áp suất làm việc tối đa đến 6 bar, và áp suất nổ lớn hơn ít nhất 5 lần áp suất danh định, tùy theo từng loại. Về cấu tạo, vật liệu lớp lót trong và lớp bọc ngoài phải có khả năng chịu nhiệt, chống tác động của hơi nước, dầu và môi trường xung quanh.

Ống cũng phải đáp ứng các tiêu chí kỹ thuật nghiêm ngặt như đường kính trong – ngoài đúng kích thước danh nghĩa, độ dày thành ống đạt yêu cầu và khả năng uốn cong trong giới hạn cho phép. Bên cạnh đó, hệ thống ống phải được kiểm tra qua nhiều phép thử kỹ thuật như: thử áp suất thủy lực, thử uốn lặp lại, thử độ bền kéo, thử lão hóa nhiệt, cũng như khả năng phục hồi sau biến dạng.

Việc tuân thủ đúng tiêu chuẩn này là cần thiết để đảm bảo hiệu suất và an toàn cho hệ thống dẫn hơi. Sử dụng ống không đạt tiêu chuẩn có thể gây rò rỉ, nổ đường ống, ảnh hưởng nghiêm trọng đến người vận hành, môi trường và thiết bị công nghiệp liên quan.

An Dương