Toàn cảnh thị trường dịch vụ vay tiền nhanh

Hiện tại, thị trường dịch vụ tài chính mà cụ thể hơn là dịch vụ cho vay cá nhân tại Việt Nam có thể tạm phân thành 3 nhánh.

Nhánh đầu tiên là các dịch vụ cho vay do các ngân hàng, công ty tài chính tiêu dùng cung cấp. Ưu điểm của hình thức vay này là lãi suất không quá cao, thông thường ở mức 18% - 25%/năm nếu là vay tín chấp và dưới 20%/năm nếu là vay thế chấp. Hạn mức vay tín chấp ngân hàng trung bình là từ 40 - 50 triệu đồng còn hạn mức vay thế chấp thì phụ thuộc giá trị tài sản. Thời gian vay cũng khá dài, nhanh nhất là 1 năm và lâu nhất là 5 năm nếu là vay tín chấp và có thể lên tới 20 năm nếu là vay thế chấp. Tuy nhiên, hình thức vay này đi kèm với nhiều điều kiện, trong đó nổi bật là chứng minh thu nhập ổn định và xét nợ xấu.

Ngoài ra, thời gian duyệt vay cũng không nhanh, từ 3-5 ngày làm việc nếu là vay tín chấp và từ 7-10 ngày làm việc nếu vay thế chấp. Các công ty tài chính tiêu dùng chỉ cho vay tín chấp với hạn mức thông thường là 30 - 35 triệu đồng, tối đa cũng chỉ 40 triệu đồng trong thời hạn từ 3 - 4 năm với lãi suất trung bình khoảng 25% - 45%/năm, tuỳ từng khoản vay. Điều kiện vay có được tinh giảm hơn nhưng người vay vẫn phải chứng minh thu nhập và vẫn xét nợ xấu.

 Ảnh minh hoạ.

Nhánh thứ hai là các dịch vụ cho vay tiền nhanh được nhà nước cấp phép và quản lý, còn được gọi là dịch vụ cho vay thay thế. Các loại hình cho vay thay thế này khá đa dạng như cho vay ngang hàng (P2P), mua trước trả sau (BNPL) hay cho vay ngắn hạn (payday loan) nhưng nổi bật nhất vẫn là cho vay cầm cố tài sản (cầm đồ).

Ưu điểm của những hình thức vay này là thủ tục đơn giản, nhanh gọn, thậm chí chỉ 15 - 30p là đã nhận được giải ngân mà không cần chứng minh thu nhập hay xét nợ xấu, đáp ứng tốt mong muốn vay nhanh của khách hàng. Tuy nhiên, hình thức vay này cũng có hai vấn đề mà người vay cần phải lưu tâm. Đầu tiên, lãi suất của các hình thức vay thay thế sẽ cao hơn lãi suất vay ngân hàng. Ví dụ như lãi suất mà F88, một đơn vị dẫn đầu thị trường cho vay bằng đăng ký xe máy, ô tô, đang áp dụng là 1,6%/tháng, tương đương 19,2%/năm. Nhưng mức lãi suất mà mỗi loại hình cho vay thay thế đang áp dụng lại không có sự đồng nhất mà thường sẽ có sự khác biệt, tuỳ thuộc đặc thù từng loại hình nhưng về cơ bản, chúng đều tương đồng với lãi suất các công ty tài chính tiêu dùng.

Tiếp theo là việc nhận biết các đơn vị cho vay thay thế hợp pháp là khó khăn hơn so với nhận biết đơn vị ngân hàng, công ty tài chính tiêu dùng. Ngoại trừ một số ít đơn vị đã định hình thương hiệu như F88 thì một số ứng dụng di động (app) cho vay ngang hàng hợp pháp vẫn đang vật lộn với việc thương hiệu của mình bị nhầm lẫn với các ứng dụng cho vay ngang hàng trôi nổi, bất hợp pháp khiến họ gặp khó khăn trong việc thu hút khách hàng.

 

Hình thức thứ ba là vay tín dụng đen mà cả xã hội lên án. Hình thức vay này có ưu điểm là vô cùng dễ vay, thậm chí là chẳng cần điều kiện, thủ tục gì. Nhưng mức lãi suất của nó thì từ vài trăm đến vài nghìn %/năm và đương nhiên là hoàn toàn bất hợp pháp. Không chỉ lãi suất mà cách thức nhắc nợ của những cá nhân, tổ chức hoạt động cho vay trái phép này đã đẩy không ít người tới cảnh "sống không bằng chết".

Dù rất nhiều người đã có ý thức tránh xa hình thức vay này nhưng những lời "mật ngọt" của nó thì vẫn hiện diện ở nhiều cột điện, góc phố, bờ tường, nhất là ở những nơi nhiều người lao động phổ thông sinh sống. Nhiều người lao động vì không hiểu đó là rủi ro, cộng thêm không biết vay tiền ở đâu nên đã "nhắm mắt" liên hệ. Từ đó, rất nhiều bi kịch tín dụng đen đã xảy ra...

Theo báo cáo khảo sát mà EY Việt Nam, thành viên tập đoàn tư vấn hàng đầu thế giới Ernst & Young Global Limited, công bố vào cuối năm 2024 thì có tới 42% người tham gia cho biết họ từng sử dụng các dịch vụ ngân hàng không chính thống trong vòng 1 năm qua. Trong đó, có tới 91% người chưa từng có tài khoản ngân hàng và 88% người có tài khoản ngân hàng nhưng ít tiếp cận với các dịch vụ tài chính ngân hàng chính thống.

Trong chủ trương, chính sách phát triển của nhà nước hướng tới nền tài chính toàn diện thì các loại hình dịch vụ tài chính hợp pháp luôn được khuyến khích mở rộng nhằm đáp ứng nhu cầu của người dân và cũng gián tiếp đẩy lùi tín dụng đen. Do đó, trong thời gian tới, thị trường cung cấp dịch vụ cho vay tiền nhanh chắc chắn sẽ có nhiều thay đổi theo hướng thuận tiện hơn, minh bạch hơn và phổ cập hơn.

PV