5 đột phá quan trọng của Bộ KH&CN thực hiện nhiệm vụ 2019

Chia sẻ với báo chí thông tin về Chương trình hành động của Bộ KH&CN trong năm 2019, ông Lê Xuân Định - Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính cho biết, ngay từ ngày đầu tiên trong năm 2019 (1/1/2019), Chính phủ đã có 2 Nghị quyết quan trọng là Nghị quyết 01 và Nghị quyết 02 đề cập tới những trọng tâm trong Chương trình công tác của Chính phủ năm 2019.

Ngay sau khi có Chương trình hành động của Chính phủ, Bộ KH&CN đã khẩn trương cụ thể hóa, chi tiết hóa chương trình hành động này. Chương trình hành động của Bộ KH&CN được đưa ra nhằm thực hiện hiệu quả Nghị quyết 01 và Nghị quyết 02 theo phương châm mà Chính phủ đề ra là “Kỷ cương - Liêm chính - Hành động - Sáng tạo - Hiệu quả”.

Để thực hiện phương châm trên một cách triệt để, trong việc phân công các nhiệm vụ của Bộ KH&CN cho các đơn vị chức năng cũng có sự thay đổi lớn. Cụ thể, tất cả các đầu công việc ở các đơn vị đã được giao đều có một đồng chí Thứ trưởng phụ trách trực tiếp. Tất cả đầu ra của công việc hay nói cách khác là hiệu quả, sản phẩm đều được cụ thể hóa, có thể đo lường, tính toán được.

“Bộ KH&CN cũng yêu cầu các đơn vị tự đề xuất cho riêng mình những chương trình hành động, kế hoạch cụ thể để hiện thực hóa chương trình hành động của Bộ KH&CN, Chính phủ. Đây cũng là cách làm cụ thể để tránh tình trạng trên nóng dưới lạnh”, ông Lê Xuân Định nói.

Cũng theo ông Định, trong các cuộc họp, trong các Nghị quyết của Chính phủ gần đây, đặc biệt là Nghị quyết 02 (trước đây là Nghị quyết 19) ngày càng làm rõ, ngày càng đề cao vai trò của  lĩnh vực khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Trong Nghị quyết 01 năm nay, có thể nhận thấy lĩnh vực khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo được khẳng định chính là giải pháp tạo ra những hoạt động có tính quyết liệt, đồng bộ, các đột phá chiến lược tác động đến cơ cấu nền kinh tế. Như vậy, khoa học công nghệ đã trở thành một động lực quan trọng trong cơ cấu nền kinh tế, là lực lượng sản xuất trực tiếp tham gia quá trình tạo ra sản phẩm dịch vụ và nâng cao chất lượng cuộc sống. Đó chính là cách tiếp cận quan trọng nhất của Nghị quyết 01, Nghị quyết 02 của Chính phủ.

“Nhìn rộng ra, chúng ta có thể nhận thấy rằng, từ Nghị quyết Đại hội XII của Đảng cũng như nhiệm kỳ vừa rồi của Chính phủ, tất cả các nỗ lực tập trung vào giải quyết 3 điểm nghẽn của nền kinh tế đặc biệt xoay quanh 3 điểm cốt yếu: thể chế, hạ tầng, nguồn nhân lực. Theo các chuyên gia kinh tế, các tổ chức quốc tế, nếu muốn đạt mục tiêu tăng trưởng cao và bền vững, thì dù có giải quyết hết 3 điểm nghẽn nêu trên cũng chưa thể có được kết quả tăng trưởng như mong muốn.

Ngoài việc giải quyết 3 điểm nghẽn nói trên, Việt Nam cần đặc biệt chú trọng đến phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và phát triển kinh tế tư nhân. Chỉ khi làm được điều này, khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo thực sự là động lực mới cho phát triển kinh tế, thực hiện mục tiêu phát triển nhanh và bền vững của đất nước", Vụ trưởng Vụ Kế hoạch tài chính nhấn mạnh.

Khái quát lại Chương trình hành động của Bộ KH&CN trong năm 2019, ông Lê Xuân Định nêu, có 5 đột phá mà Bộ KH&CN sẽ tập trung thực hiện để có thể tạo ra những bước chuyển mạnh mẽ, tạo ảnh hưởng tích cực tới nền kinh tế bao gồm:

Một là, khơi thông các nguồn lực tăng cường huy động nguồn lực xã hội đầu tư cho khoa học công nghệ và đổi mới sáng taọ đặc biệt là từ doanh nghiệp. Ông Định cho biết nếu xét trong thời điểm từ đầu nhiệm kỳ Chính phủ, công thức đầu tư cho khoa học công nghệ chia theo tỷ lệ 7-3 (Nhà nước 7, tư nhân và phần doanh nghiệp còn lại là 3). Tuy nhiên, hiện nay thì tỷ lệ này đã là 5,2 -4,8.

Thời gian tới, trong bối cảnh nguồn lực ngân sách Nhà nước còn hạn chế, Chính phủ nói chung, Bộ KH&CN nói riêng sẽ có những giải pháp nhằm thu hút nguồn đầu tư từ doanh nghiệp. Đặc biệt, có những các tiếp cận hợp lý để doanh nghiệp hiểu rõ rằng chính bản thân họ cần đổi mới công nghệ và việc đổi mới chính là nhu cầu và động lực phát triển của doanh nghiệp.

Cũng trong năm 2019, Bộ KH&CN sẽ xây dựng, tham mưu trình Chính phủ ra Chỉ thị về việc phát huy quỹ phát triển khoa học công nghệ cho doanh nghiệp. Đồng thời, tiếp tục hoàn thiện thể chế, tạo điều kiện thuận lợi cho phát triển đổi mới sáng tạo, chuyển giao công nghệ ở khu vực doanh nghiệp. Thời gian tới, Bộ KH&CN cũng sẽ nghiêm túc thực hiện yêu cầu Chính phủ giao từ Nghị quyết 02 là phối hợp cùng Bộ Tài chính nghiên cứu, sửa đổi, bổ sung, ban hành thông tư hướng dẫn nội dung chi và quản lý quỹ phát triển khoa học công nghệ…

Hai là, triển khai những giải pháp tiếp thu và làm chủ công nghệ cốt lõi từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0. Về vấn đề này, ngay từ đầu năm Bộ KH&CN đã trình Chính phủ: Dự thảo Nghị quyết nâng cao năng lực tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ 4 định hướng đến năm 2025. Mục tiêu hướng tới là đưa Việt Nam ra khỏi nhóm quốc gia khởi nghiệp sơ khởi, tiến tới lọt nhóm quốc gia tiềm năng khởi nghiệp.

Năm 2019, Bộ sẽ triển khai chương trình khoa học công nghệ trọng điểm cấp quốc gia là hỗ trợ nghiên cứu phát triển ứng dụng công nghệ của 4.0, tập trung phát triển các công nghệ cốt lõi 4.0 tạo tiền đề lan tỏa thu hút doanh nghiệp cùng tham gia triển khai công nghiệp 4.0 tại Việt Nam. Trong đó, ưu tiên phát triển trí tuệ nhân tạo để tạo ra sản phẩm dịch vụ có tiềm năng thế mạnh, cạnh tranh cao.

Cũng trong năm tới, Bộ tiếp tục thực hiện có hiệu quả Đề án Hệ tri thức Việt số hóa – nền tảng tri thức quan trọng để tiếp cận cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, chú trọng phát triển hệ thống phòng thử nghiệm công nghệ, thúc đẩy đưa ứng dụng kết quả nghiên cứu khoa học vào thực tiễn…

Ba là, phát triển mạnh mẽ hệ sinh thái khởi nghiệp đổi mới sáng tạo quốc gia, liên kết chặt chẽ với cộng đồng quốc tế biến khởi nghiệp sáng tạo trở thành một trong nhữg động lực đột phá cho đổi mới và tăng trưởng. Đây là cách nhanh nhất để đưa kết quả nghiên cứu khoa học công nghệ vào đời sống.

Năm 2018, tinh thần thởi nghiệp đã lan tỏa khắp vùng miền và để phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp mạnh hơn, năm 2019, Bộ sẽ trình Thủ tướng Chính phủ Đề án phát triển Trung tâm khởi nghiệp quốc gia tại Hà Nội, Đà Nẵng, TP.HCM. Hình thành hệ sinh thái hoàn chỉnh kết nối chuyên gia nhiều lĩnh vực, doanh nghiệp đầu tư, xúc tiến khởi nghiệp

Bốn là tiến hành rà soát, tái cơ cấu chương trình khoa học công nghệ quốc gia theo hướng coi doanh nghiệp là trung tâm của hệ thống đổi mới sáng tạo. Trong hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia có nhiều thành tố và quan trọng nhất là vai trò của Nhà nước, viện nghiên cứu, trường đại học và doanh nghiệp. Tuy nhiên, trước đây vai trò của doanh nghiệp chưa được coi là trung tâm thực sự của hệ thống. Thời gian tới, Bộ KH&CN sẽ sửa đổi quy định để hướng tới vai trò chủ đạo của doanh nghiệp trong thực hiện nhiệm vụ liên quan tới phát triển, ứng dụng công nghệ.

Năm 2019, Bộ KH&CN cũng sẽ trình Chính phủ đề án tái cơ cấu và xây dựng nội dung chương trình khoa học công nghệ giai đoạn 2021-2030 cho 3 chương trình quốc gia là chương trình sản phẩm quốc gia, chương trình đổi mới công nghệ quốc gia và chương trình quốc gia phát triển công nghệ cao. Đối với các chương trình trên, doanh nghiệp được xác định giữ vai trò trung tâm.

Năm là, quyết liệt đổi mới mô hình tăng trưởng theo chiều sâu trên cơ sở ứng dụng công nghệ hiện đại, công nghệ cao và thúc đẩy thương mại hóa kết quả nghiên cứu.

Trong năm 2019, Bộ sẽ tiếp tục triển khai các đề án trình Chính phủ được phê duyệt trong năm 2018 như Đề án “Thúc đẩy chuyển giao, làm chủ và phát triển công nghệ từ nước ngoài vào Việt Nam trong các ngành, lĩnh vực ưu tiên giai đoạn đến năm 2025 định hướng đến năm 2030”; tạo chuyển biến mạnh mẽ toàn diện trong lĩnh vực ứng dụng công nghệ cao các chương trình phát triển công nghệ cao, Đề án tổng thể về triển khai, áp dụng, quản lý tem truy xuất nguồn gốc trong phạm vi cả nước…

Hán Hiển