Cẩn trọng với men vi sinh không đạt chất lượng

Là loại thuốc không cần kê toa, men vi sinh có thể mua dễ dàng tại các nhà thuốc. Ảnh minh họa

Theo các chuyên gia y tế, việc sản xuất, kinh doanh và sử dụng men vi sinh một cách tùy tiện đang là điều cần phải lưu ý, bởi một nghiên cứu gần đây của Trường Đại học Y Dược TP.HCM cho thấy, trên 9 sản phẩm men vi sinh đang lưu hành trên thị trường có đến gần 50% không đạt chuẩn về chất lượng công bố trên bao bì.

Dễ bán, dễ mua

Khảo sát tại các nhà thuốc trên phố Giảng Võ, Nghĩa Tân, Thái Thịnh… (Hà Nội), cửa hàng nào cũng bán các loại men vi sinh. Theo nhận định của các nhà thuốc, men vi sinh là mặt hàng được sử dụng rất phổ biến. Rối loạn tiêu hóa, ăn không tiêu, uống kháng sinh nhiều... đến khám bác sĩ là sẽ được kê toa một loại men vi sinh nào đó.

Chỉ cần ra hiệu thuốc, muốn mua men vi sinh, người bệnh sẽ được giới thiệu hàng chục loại khác nhau như: Biosubtyl DL; bidisubtilis (gói giấy), bidisubtilis (gói nhôm), bio-Acimin, biosubtyl II (gói), biosubtyl II (viên), subtyl, medilac Vita, biobaby, biovita... có giá từ vài nghìn đến vài chục nghìn đồng. Men vi sinh lâu nay được quy định là loại thuốc OTC (Over The Counter) nghĩa là những loại thuốc được mua bán mà không cần bác sĩ kê toa, thế nên nhiều người đã sử dụng một cách vô tội vạ.

Cho đến nay, rất ít người bệnh quan tâm đến nguồn gốc, xuất xứ hay chủng loại của các loại men vi sinh. Chỉ cần bác sĩ kê toa hoặc nghe dược sĩ giới thiệu là lập tức mua để sử dụng, vì thế mới có chuyện có những loại được gọi là men vi sinh nhưng thực tế thì hàm lượng vi khuẩn có lợi chỉ là bằng 0.

Theo tiến sĩ Phạm Hùng Vân - Trưởng khoa Vi sinh - Y khoa Trường Đại học Y Dược TP.HCM, qua kiểm nghiệm bằng các phương pháp giải trình tự gen và định lượng, ngoài một vài hàm lượng bị suy giảm so với công bố trên nhãn, trong 10 sản phẩm probiotic (men vi sinh) cho người sử dụng một chủng B.subtilis có đến 4 sản phẩm chứa một chủng Bacillus khác gọi là B.cereus. B.cereus là vi khuẩn có nguy cơ gây bệnh tiêu hóa do có nhiều dòng mang toxin - một loại độc chất, có thể gây nôn ói và tiêu chảy sau khi nuốt sớm nhất là nửa tiếng, nên nó không được phép có mặt trong thực phẩm dùng ngay.

Đơn cử men vi sinh có tên: Bi... (gói giấy), Bio A..., sub..., medi... đều đăng ký tên vi khuẩn trên sản phẩm là Bacillus subtilis từ 106-107/g, nhưng trên thực tế không có loại vi khuẩn này mà kết quả PCR và giải trình từ 16s DNA đã phát hiện loại B.cereus. Thậm chí, nhiều sản phẩm đang được quảng cáo mạnh trên thị trường Việt Nam và bán nhiều tại các nhà thuốc như: Biolac..., lacte... không thấy bất kỳ một loại men vi sinh nào trong các sản phẩm này.

Cẩn trọng khi dùng men vi sinh

Mới đây, Cục Quản lý dược, Bộ Y tế có quyết định đình chỉ lưu hành và yêu cầu thu hồi trên toàn quốc thuốc bột Biolac (men tiêu hoá), lô sản xuất: 030710, ngày sản xuất: 15.7.2010, hạn dùng: 14.7.2012, số đăng ký: QLSP-0046-08 và thuốc viên nang Biolac 500mg (men tiêu hoá), lô sản xuất: 321210, ngày sản xuất: 10.12.2010, hạn dùng: 9.12.2012, số đăng ký: QLSP-0046-08. Hai sản phẩm này không đạt tiêu chuẩn chất lượng về chỉ tiêu định tính, độ nhiễm khuẩn và độ đồng.

Sử dụng men vi sinh không đúng cách sẽ phá vỡ cân bằng đường ruột, dẫn đến rối loạn tiêu hóa

Các chuyên gia y tế cho biết, hai chất lượng chính mà các sản phẩm men vi sinh thường không đạt là: hàm lượng vi khuẩn sống trong sản phẩm không đạt như công bố, có những sản phẩm công bố số lượng vi khuẩn là hàng trăm triệu đến hàng tỷ, nhưng khi kiểm tra số lượng chỉ đạt vài chục hay vài trăm ngàn; tên vi khuẩn được phân lập từ sản phẩm và được định danh khác với tên vi khuẩn được công bố trên nhãn sản phẩm.

Theo bác sĩ Phạm Hùng Vân, trong điều kiện sản xuất nguyên liệu cũng như thành phẩm phải đảm bảo nghiêm ngặt độ ẩm đạt dưới 26%, vì chỉ với độ ẩm dưới mức này thì vi khuẩn trong nguyên liệu và thành phẩm mới giữ nguyên hàm lượng trong quá trình sản xuất hay lưu trữ. Các nhà sản xuất nên sử dụng kỹ thuật giải trình tự gene 16S cho vi khuẩn và gene 28S cho vi nấm, để kiểm tra chất lượng định danh vi khuẩn trợ sinh được sử dụng trong sản xuất nguyên liệu và thành phẩm.

Việc dùng men vi sinh như thế nào cho có lợi, theo bác sĩ chuyên khoa, men vi sinh có nhiều loại nên lầm tưởng men nào cũng giống nhau. Lâu nay nhiều người sử dụng men vi sinh do truyền miệng, thói quen và do lấy toa thuốc cũ mà bác sĩ cho trước đây để tiếp tục sử dụng. Men vi sinh không nên dùng lâu dài và chỉ sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ. Một số men có chỉ định không được dùng với kháng sinh, vì thế nếu sử dụng lâu ngày sẽ phá vỡ cân bằng dẫn đến rối loạn tiêu hóa trầm trọng.

Rõ ràng, việc còn “thoáng” trong sản xuất, kinh doanh và sử dụng sản phẩm men vi sinh; hoặc quá tin vào những lợi ích mà men vi sinh mang lại khiến rất nhiều người vô tình sử dụng những sản phẩm được cho là để bảo vệ sức khoẻ, mà quên đi yếu tố quan trọng là sử dụng sản phẩm có chất lượng như thế nào.

Uyên Chi