Chuyên gia dinh dưỡng nói gì về các loại dầu hạt đang được nhiều người 'sợ' dùng?

author 06:39 20/01/2025

(VietQ.vn) - Hiện nay có rất nhiều người dùng lo ngại về những tác hại khi dùng các loại dầu hạt đang bán trên thị trường tuy nhiên theo các chuyên gia mỗi loại dầu đều có những tác dụng riêng cái chính là sử dụng đúng để đảm bảo an toàn.

Dầu ăn đang bị nhiều người loại bỏ khỏi chế độ ăn vì quan điểm cho rằng acid béo omega-6 trong các loại dầu này có độc và gây viêm. Vậy theo đánh giá khoa học và ý kiến của các chuyên gia dinh dưỡng dầu hạt có hại hay có lợi cho sức khỏe?

Các loại dầu hạt như dầu cải và dầu hướng dương thường được sử dụng trong thực phẩm chế biến như đồ nướng, chiên rán. Hiện nay, một số người đang tránh xa các loại dầu hạt và cho rằng acid béo omega-6 trong các loại dầu này có độc, là nguyên nhân gây viêm, họ cũng cho rằng dầu hạt là một trong những nguyên nhân chính gây ra nạn béo phì.

Nhiều người dùng mạng xã hội thường gọi danh sách "tám loại dầu hạt đáng ghét", bao gồm dầu cải (hạt cải dầu), ngô, đậu nành, hướng dương, hạt bông, cây rum, hạt nho và cám gạo.

Judy D. Simon, một chuyên gia dinh dưỡng tại Trung tâm Y tế Đại học Washington (Mỹ) cho biết: "Nhiều loại thực phẩm siêu chế biến có mật độ dinh dưỡng thấp hơn nhưng bản thân loại dầu này thực sự đã bị một số người coi là xấu xa".

Tuy nhên theo nhiều nghiên cứu cho thấy các loại dầu hạt như dầu cải và dầu hướng dương chứa chất béo không bão hòa đa có lợi có thể hỗ trợ sức khỏe tim mạch khi tiêu thụ ở mức độ vừa phải. Thay vì cắt giảm hoàn toàn dầu hạt, hãy tập trung vào chế độ ăn uống cân bằng với thực phẩm chế biến tối thiểu và nhiều loại chất béo lành mạnh.

Dầu hạt rất tốt cho sức khỏe nếu dùng đúng. Ảnh minh họa

Hướng dẫn chế độ ăn uống của Mỹ khuyến nghị nên giảm chất béo bão hòa và thay bằng chất béo không bão hòa. Hiệp hội Tim mạch Mỹ cũng khuyến nghị nên tiêu thụ chất béo không bão hòa đơn và không bão hòa đa như chất béo từ dầu hạt, các loại hạt và đậu phụ... thay vì chất béo bão hòa hoặc chất béo chuyển hóa.

Chuyên gia Simon cho biết: "Nhiều năm qua, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc tiêu thụ các loại chất béo không bão hòa đa này thực sự có liên quan đến việc giảm nguy cơ tử vong do bệnh tim mạch và ung thư, do đó, chúng có lợi ích tích cực cho sức khỏe".

Trái ngược với những tuyên bố trên mạng xã hội về dầu hạt, các nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc bổ sung acid linoleic (loại omega-6 chính trong dầu hạt) vào chế độ ăn uống không làm tăng các dấu hiệu viêm trong máu. Acid linoleic thực sự có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh tim.

Grace Derocha, một chuyên gia dinh dưỡng tại Detroit và là người phát ngôn của Viện Dinh dưỡng và Chế độ ăn kiêng của Mỹ cho biết: "Những lo ngại về omega-6 thúc đẩy tình trạng viêm thường bị cường điệu quá mức và không được hỗ trợ mạnh mẽ bởi bằng chứng quy mô lớn".

Quá trình oxy hóa là một lý do khác khiến một số người quyết định tránh xa dầu hạt. Nhiệt độ và ánh sáng có thể khiến các acid béo không bão hòa bị oxy hóa và tạo ra các gốc tự do. Acid béo không bão hòa, đặc biệt là acid linoleic bị oxy hóa nhanh hơn chất béo bão hòa.

Chuyên gia Derocha cho biết: "Chất béo bị oxy hóa có thể tạo ra các sản phẩm phụ có khả năng gây hại nhưng rủi ro này có khả năng được giảm thiểu bằng cách sử dụng các phương pháp nấu ăn như xào ở nhiệt độ vừa phải, tránh chiên ở nhiệt độ cao trong thời gian dài và bảo quản dầu đúng cách".

Chuyên gia Derocha cho biết thêm, việc tiêu thụ quá nhiều thực phẩm giàu calo, bao gồm cả những thực phẩm có chứa dầu hạt có thể dẫn đến tình trạng dư thừa calo và sau đó là tăng cân. Tuy nhiên, bằng chứng không ủng hộ việc chỉ đổ lỗi cho dầu hạt. Phần lớn những lời chỉ trích về dầu hạt bắt nguồn từ việc sử dụng rộng rãi chúng trong các loại thực phẩm siêu chế biến như đồ ăn nhẹ chiên, đồ nướng, đồ ăn nhanh có nhiều calo, ít chất dinh dưỡng và dễ tiêu thụ quá mức. Chính chế độ ăn uống tổng thể góp phần gây tăng cân, chứ không phải sự hiện diện của dầu hạt.

Việc sử dụng mỡ động vật như mỡ bò cũng là một lựa chọn. Mỡ bò chủ yếu chứa acid béo bão hòa và không bão hòa đơn và chỉ một lượng nhỏ chất béo không bão hòa đa. Dầu hạt có hàm lượng chất béo bão hòa thấp. Một thìa canh dầu hạt cải chứa ít hơn 1 g chất béo bão hòa, cùng một lượng dầu hướng dương có 1,36 g nhưng một thìa canh mỡ bò có hơn 6 g chất béo bão hòa. Tức là 3 thìa canh mỡ bò sẽ gần đạt đến mức khuyến nghị là 20 g chất béo bão hòa mỗi ngày, trong khi Hiệp hội Tim mạch Mỹ khuyến cáo nên giữ lượng chất béo bão hòa hàng ngày ở mức thấp hơn nữa, không quá 13 g.

Liên quan tới dầu hạt PGS.TS.BS Lê Bạch Mai, nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia chia sẻ, những thành phần nguyên liệu dầu ăn tốt cho sức khỏe nên sử dụng như: dầu gạo lứt, dầu đậu nành, dầu hướng dương, dầu ô liu, dầu hạt cải... Đây là những loại dầu dồi dào chất béo có lợi cho cơ thể. Các loại dầu gạo lứt, dầu đậu nành và dầu hướng dương lại sở hữu điểm bốc khói cao nên phù hợp cho nhu cầu chiên rán, xào; còn dầu ô liu phù hợp để dùng cho các món ăn không gia nhiệt như ăn sống, trộn salad. Dầu ăn chứa hỗn hợp chất béo lành mạnh (chất béo không bão hòa đa và không bão hòa đơn) và cả chất béo bão hòa ít lành mạnh hơn. Chất béo không bão hòa đa bao gồm omega-3 và omega-6. Cá béo chứa nhiều omega-3 hơn, trong khi dầu hạt chứa nhiều omega-6 hơn.

PGS.TS.BS Lê Bạch Mai cho biết thêm, dầu gạo lứt dồi dào dưỡng chất Gamma-Oryzanol & Phytosterol có tác dụng kiểm soát, giảm hấp thụ cholesterol từ thực phẩm, từ đó, góp phần ngăn ngừa tình trạng thừa cholesterol, giúp phòng chống rối loạn mỡ máu. Mỗi loại dầu đều có những thành phần và công dụng khác nhau, người tiêu dùng có thể lựa chọn loại dầu ăn được kết hợp từ nhiều loại dầu thành phần, như loại dầu ăn kết hợp được cả 3 thành phần nguyên liệu trên để cung cấp đa dạng các dưỡng chất cho cơ thể.

TS.BS Trương Hồng Sơn, Phó Tổng thư ký Tổng hội Y học Việt Nam, Viện trưởng Viện Y học ứng dụng Việt Nam cũng khuyên người tiêu dùng chọn dầu ăn cần ưu tiên thành phần tốt cho sức khỏe, bên cạnh các yếu tố về thương hiệu, công nghệ sản xuất, xuất xứ... Chuyên gia khuyến nghị người dùng tham khảo các loại dầu từ gạo lứt, đậu nành, hướng dương.

Các chuyên gia cũng chỉ ra, dầu đậu nành chứa các loại axit béo thiết yếu gồm omega 3, 6, 9 và phytosterol tốt cho thị giác, não bộ và tim mạch. Còn dầu hướng dương với hàm lượng vitamin E cao, bổ sung lượng vitamin E cần thiết cho cơ thể, có tác dụng hỗ trợ chống lão hóa.

Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 7597:2018 về dầu thực vật

Bộ Khoa học và Công nghệ công bố TCVN 7597:2018 nhằm áp dụng cho các loại dầu thực vật dùng làm thực phẩm. Tiêu chuẩn này đưa ra các hướng dẫn về thành phần chính và các chỉ tiêu chất lượng thành phần axit béo (tính theo phần trăm) khi phân tích bằng sắc ký khí-lỏng. 

Yêu cầu chung về phụ gia thực phẩm không được phép sử dụng phụ gia thực phẩm đối với dầu nguyên chất hoặc dầu ép nguội. Chỉ sử dụng các hương liệu tự nhiên, hương liệu tổng hợp tương tự và hương liệu tổng hợp khác trừ hương liệu chứa độc tố. Các sản phẩm thuộc phạm vi áp dụng của tiêu chuẩn này phải tuân thủ các giới hạn tối đa cho phép về chất nhiễm bẩn và độc tố trong TCVN 4832. Các sản phẩm thuộc phạm vi áp dụng của tiêu chuẩn này phải tuân thủ các giới hạn tối đa cho phép về dư lượng thuốc bảo vệ thực vật theo quy định hiện hành.

Các sản phẩm thuộc phạm vi áp dụng của tiêu chuẩn này cần được sản xuất và xử lý theo TCVN 5603 (CAC/RCP 1) và các quy phạm khác có liên quan như các quy phạm thực hành, quy phạm thực hành vệ sinh. Các sản phẩm phải phù hợp với các tiêu chí vi sinh được thiết lập theo TCVN 9632 (CAC/GL 21).

Sản phẩm phải được ghi nhãn theo TCVN 7087 (CODEX STAN 1). Tên của sản phẩm phải thống nhất với tiêu chuẩn này. Khi có nhiều tên cho một sản phẩm được ghi thì việc ghi nhãn cho sản phẩm đó phải gồm một trong các tên đã được chấp nhận ở nước sử dụng.

Ngoài tên của sản phẩm, nhận biết lô hàng, tên và địa chỉ của nhà sản xuất hoặc nhà đóng gói phải được ghi trên nhãn thì thông tin đối với các bao bì không dùng để bán lẻ cũng phải ghi trên nhãn hoặc trong các tài liệu kèm theo. Tuy nhiên, việc nhận biết lô hàng, tên và địa chỉ nhà sản xuất hoặc nhà đóng gói có thể thay bằng ký hiệu nhận biết, với điều kiện là ký hiệu đó có thể dễ dàng nhận biết cùng với các tài liệu kèm theo.

Vân Thảo (T/h)

Thích và chia sẻ bài viết:

tin liên quan

video hot

Về đầu trang