Doanh nghiệp Việt bị 'bào mòn' sức cạnh tranh vì hàng giả, hàng ngoại giá rẻ

Áp lực kép từ hàng ngoại nhập giá rẻ và hàng giả tinh vi

Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và thị trường số phát triển mạnh mẽ, các doanh nghiệp Việt đang phải đối mặt với hai loại áp lực lớn. Thứ nhất là từ hàng ngoại nhập giá rẻ, sản phẩm chất lượng kém nhưng giá thành thấp, dễ dàng được phân phối rộng rãi nhờ thương mại điện tử và kênh bán lẻ nhập khẩu.

Thứ hai từ hàng giả, hàng nhái không chỉ vi phạm quyền sở hữu trí tuệ mà còn làm xói mòn niềm tin của người tiêu dùng. Trong đó sản phẩm đồng hồ hiệu bị làm giả tinh xảo, hàng mỹ phẩm nhái được bán với giá gần tương đương hàng thật khiến người mua dễ nhầm lẫn; doanh thu của doanh nghiệp chân chính giảm sút trong khi chi phí để chống hàng giả gia tăng.

Theo ông Lư Nguyễn Xuân Vũ, Chủ tịch Hội Doanh nhân thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM), dễ thấy hàng nhập khẩu từ Trung Quốc có lợi thế rõ ràng về chi phí sản xuất, nguyên liệu, nhân công, vận chuyển đều thấp hơn tới 10–20%. Việc thông quan, nhập khẩu một số mặt hàng cũng được đơn giản hóa, khiến sản phẩm giá rẻ tràn vào thị trường nội địa nhanh hơn, nhiều hơn. Các doanh nghiệp trong nước, đặc biệt là vừa và nhỏ, thường thiếu nguồn lực đầu tư bài bản về chuyển đổi số, kỹ năng marketing trực tuyến hay quản trị chuỗi cung ứng hiện đại để cạnh tranh lại những sản phẩm giá thấp nhưng đẹp mắt, quảng bá rầm rộ.

Hàng giả ngày càng tinh vi gây không ít khó khăn cho các doanh nghiệp chân chính. Ảnh minh họa

Ông Nguyễn Ngọc Tý, Giám đốc điều hành Công ty Thời trang Nón Sơn, chia sẻ rằng sau hơn 30 năm hoạt động, đơn vị của ông vẫn phải đối đầu với hàng giả, hàng nhái liên tục. Ông Tý nói: “Thủ đoạn dễ thấy của các đối tượng làm giả là mua sản phẩm thật đi kiểm nghiệm, sau đó sản xuất giả với tem chứng nhận hợp chuẩn, hợp quy đã được cấp.” Doanh thu bị giảm do khách hàng bị nhầm sản phẩm giả là hàng thật; nhưng thiệt hại về uy tín thì khó đo đếm được.

Bà Vũ Kim Hạnh, Chủ tịch Hội Doanh nghiệp hàng Việt Nam chất lượng cao nêu lên ba nỗi lo lớn của doanh nghiệp với thị trường cuối năm đó là sức mua giảm, hàng giả xuất hiện nhiều vào mùa cao điểm, và đặc biệt là sự bùng nổ của thương mại điện tử làm gia tăng các mặt hàng giả, hàng nhái. Bà cũng cảnh báo nếu không xử lý nghiêm các trang mạng và sàn TMĐT, thì hàng giả sẽ tiếp tục lấn át thị trường, “khiến doanh nghiệp chân chính bị mất thị phần, mất uy tín”.

Hay ông Trần Việt Anh, Chủ tịch Hiệp Hội Tái chế chất thải Việt Nam cũng cho rằng, hàng giả, hàng kém chất lượng không chỉ gây thiệt hại nghiêm trọng cho các doanh nghiệp làm ăn chân chính mà còn trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe, niềm tin người tiêu dùng.” Ông gọi hàng giả là “sự lừa dối trắng trợn, làm xói mòn đạo đức kinh doanh, ảnh hưởng đến uy tín sản phẩm Việt Nam trên trường quốc tế.”

Doanh nghiệp Việt cần chuyển đổi số và liên kết để bảo vệ thương hiệu

Theo các chuyên gia, hàng giả, hàng nhái không chỉ gây thiệt hại về kinh tế mà còn ảnh hưởng nghiêm trọng tới hình ảnh thương hiệu. Khi người tiêu dùng mua phải sản phẩm nhái dưới tên gọi, bao bì na ná sản phẩm chính hãng, đem lại hiệu quả kém hoặc không đảm bảo an toàn, niềm tin vào thương hiệu nội thất, mỹ phẩm hay thực phẩm chức năng đều bị lung lay. 

Một khía cạnh nữa khiến doanh nghiệp Việt “thiệt đơn, thiệt kép” là chính sách bảo hộ sở hữu trí tuệ (SHTT) còn nhiều vướng mắc. Báo chí nhiều lần phản ánh trường hợp doanh nghiệp muốn đăng ký nhãn hiệu, sáng chế nhưng bị chậm xử lý, hoặc bị người khác đăng ký trước, đặc biệt khi sản phẩm được quảng bá trước khi hoàn thiện thủ tục. Để nâng cao hiệu quả SHTT trong thời đại số, chuyên gia từ CIEM đề xuất sửa đổi luật, bổ sung cơ chế xử lý trực tuyến tranh chấp SHTT và nội luật hóa cao hơn các cam kết quốc tế nhằm bảo vệ thực chất cái “quyền sở hữu” chứ không chỉ là quyền danh nghĩa.

Chuyển đổi số được xem như chìa khóa quan trọng để doanh nghiệp nội hóa sức mạnh cạnh tranh. Theo thống kê từ các khảo sát doanh nghiệp nhỏ và vừa, nhiều doanh nghiệp đã nhìn nhận rằng nâng cao trải nghiệm khách hàng, số hóa quy trình bán hàng, quản trị dữ liệu và marketing số là các yếu tố quyết định để không bị tụt lại phía sau. Tuy nhiên, trong thực tế có rất nhiều doanh nghiệp thiếu nhân sự số, thiếu đầu tư công nghệ, hoặc chỉ thực hiện chuyển đổi số một cách hình thức, dẫn tới hiệu quả chưa cao. Việc kết nối với các nền tảng thương mại điện tử, xây dựng hệ sinh thái logistics nội địa chuẩn, đảm bảo chính sách thuế, hải quan hỗ trợ nhập khẩu nguyên liệu để sản xuất trong nước… là những điểm sáng đang được đề xuất để khắc phục.

Bên cạnh đó, nhiều giải pháp từ nội bộ doanh nghiệp cũng rất cần được quan tâm từ lãnh đạo tới nhân viên phải hiểu rõ tầm quan trọng của xây dựng, duy trì thương hiệu từ việc kiểm soát chất lượng nguyên liệu đầu vào đến dịch vụ chăm sóc khách hàng sau bán hàng. Việc đăng ký nhãn hiệu, sáng chế, thiết kế sản phẩm trước khi ra mắt thị trường nên được thực hiện song song với quá trình phát triển sản phẩm. Đồng thời, doanh nghiệp nên tận dụng cơ hội của nền tảng số, truyền thông mạng xã hội, thương mại điện tử để nâng cao nhận diện thương hiệu nhưng phải minh bạch, rõ ràng và tuân thủ pháp lý để tránh bị lợi dụng bản quyền hay bị sao chép ý tưởng.

Khi hội nhập quốc tế sâu hơn, doanh nghiệp Việt không thể chỉ trông đợi vào sản xuất giá rẻ hay lợi thế lao động; thay vào đó, giá trị thương hiệu, chất lượng sản phẩm, sự trung thực trong quảng cáo, và khả năng sáng tạo là những yếu tố quyết định để xây dựng niềm tin đối với người tiêu dùng trong nước và bạn hàng quốc tế. Doanh nghiệp nào thiếu một trong những yếu tố này sẽ khó mà đứng vững trong thời đại cạnh tranh khốc liệt ngày nay.

Chỉ khi khối doanh nghiệp trong nước, cơ quan quản lý, luật pháp và người tiêu dùng chung tay hành động, thì việc bảo vệ thương hiệu, chống hàng giả không còn là khẩu hiệu mới thực sự trở thành sức mạnh, giúp doanh nghiệp Việt giữ được đất sống và mở rộng thị trường bền vững trong tương lai.

An Dương (T/h)