Đột nhập xưởng tái chế nhựa từ rác

Công nghệ tái chế nhựa bẩn

Sau nhiều ngày điều tra, PV Chất lượng Việt Nam đã tiếp cận được một số xưởng chuyên sản xuất, tái chế đồ nhựa, hộp xốp rừ rác. Từ các xưởng sản xuất, tái chế này các mặt hàng đồ nhựa, xốp được phân phối về Hà Nội và các địa bàn lân cận.

Có mặt tại thôn Minh Khai (còn gọi là làng Khoai - thị trấn Như Quỳnh, huyện Văn Lâm, Hưng Yên) vào một ngày đẹp trời vậy mà từ đầu làng chúng tôi đã ngửi thấy mùi hôi thối, thum thủm bốc lên.

Đa số 900 hộ dân ở làng Khoai sống bằng nghề tái chế rác. Người dân làng Khoai mua rác ở khắp nơi Hà Nội, Hải Phòng, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh rồi mang về xưởng tái chế. Người ta chất rác trong mọi khoảng trống. Xung quanh tường của các ngôi nhà ở ngoài con đường của thôn, đường bê tông cũng rải đầy rác. Bên trong xưởng của các hộ sản xuất, rác được chất cao lên tận nóc.

Người làng Khoai chất rác trong mọi khoảng trống

Trong vai người mới vào nghề, muốn tìm hiểu thông tin để mua hạt nhựa, chúng tôi được chị Lan chủ cơ sở D.L dẫn vào tham quan các khu vực tái chế rác.

Trước tiên, rác tổng hợp được phân loại. Sau đó rác được "xay" bằng máy rồi phân thành 2 loại hạt nhựa là HD (high density  - một loại nhựa cao cấp, có độ dẻo, màu trắng trong giá 18.000 đồng/kg) và nhựa PP (polypropylene - màu đục, có giá 11.500 đồng/kg).

Nguyên liệu nhựa đã xay nhỏ được đổ từng mẻ vào lò nấu, nhựa bắt đầu chảy ra theo các khuôn ống dây dẫn đường kính khoảng 2mm. Những ống dẫn này được chạy qua hệ thống làm lạnh bằng nước nhằm định hình các dây nhựa trước khi đưa đến máy cắt.

Tại đầu máy cắt, dây nhựa được cắt thành từng mẩu nhỏ có kích thước khoảng 2mm, thành các hạt nhựa thành phẩm rồi đóng bao xuất bán cho các nơi tái chế thành đồ nhựa thành phẩm.

Nếu đầu vào là nhựa HD thì sau khi cắt, phân loại riêng, bởi chúng có hạt màu trắng. Còn loại nhựa tạp thì hạt đen và giá cũng mềm hơn. Loại tạp này chỉ dùng để chế thành dây thừng, bao tải, hoặc đồ gia dụng như bàn ghế, xô, chậu... Riêng loại hạt nhựa HD, theo chị Lan.sẽ dùng để tái chế các sản phẩm tốt hơn như hộp nhựa, các lọ nhựa, thậm chí là chén, đũa, muỗng...

Tại đây, công nhân ngồi bệt trên nền đất, tay không bảo hộ tách hàng đống bao tải chứa “nhựa tổng hợp” từ bao bì nilong, các hộp nhựa, xốp đựng thực phẩm, nồi niêu, xô chậu nhựa... được dân ve chai thu gom về.

“Nhựa tổng hợp” bị ủ kín lâu ngày, hòa với những loại thực phẩm còn bám lại nên bốc mùi hôi kinh khủng, tanh đến nồng nặc. Trong cái xưởng hẹp chừng 60m2, chúng tôi đã phải chịu đựng đủ các loại mùi khó chịu hòa lẫn vào nhau. Mùi rác thải, mùi nhựa tái chế khét lẹt, nóng hầm hập, tiếng máy chạy xì xoạch inh tai.

Dù đã cố gắng chịu đựng, nhưng cứ chừng 10 phút, PV phải chạy ra ngoài vì không chịu được mùi xú uế bốc lên từ bên trong xưởng.

Sau khi máy "xé" rác thải (những túi nilon bẩn, đồ nhựa đã dùng rồi) được quay vòng trong bể nước rửa qua loa. Sau đó chuyển sang máy nấu có nhiệt độ 380 độ C để cho ra những giải nhựa mềm, rồi chuyển sang máy tạo hạt để thổi ra hạt nhựa.

Công nhân ngồi bệt trên nền đất, tay không bảo hộ ngồi phân loại rác

Trung bình, mỗi ngày cơ sở sản xuất này làm ra trên dưới 2 tấn sản phẩm hạt nhựa. Cơ sở nhà chị Lan chỉ làm đến công đoạn này, sau đó bán lại sản phẩm cho các hộ gia đình khác để họ lấy hạt nhựa về tái chế ra túi nilon, đồ hộp bằng nhựa...

Anh Nguyễn Văn H, chủ xưởng sản xuất túi nilong tiết lộ: “Những loại hộp xốp, ống hút, thìa nhựa,… thường được làm từ các loại hạt nhựa cao cấp mà người làng Khoai phải nhập từ nước ngoài về. Nhưng để hạ giá thành sản phẩm, để tăng lợi nhuận, đa số các cơ sở sản xuất đề pha thêm hạt nhựa tái chế theo một tỉ lệ nhất định. Còn các loại túi nilong mà các bà nội trợ hay dùng để đựng thức ăn thì hoàn toàn được làm từ hạt nhựa PP. Các loại nhựa được người làng Khoai thu mua, chất đống để dùng dần; việc rửa rác thải chỉ được làm qua loa, nhiều cơ sở còn bỏ qua công đoạn này, cứ thế cho vào sản xuất…”.

Không bao giờ sử dụng  đồ nhà tái chế

Anh H cho biết, trong gia đình anh không có một vật dụng nào mang tên “nhựa tái chế”. Là người từ nhỏ đã tiếp xúc với nhựa, rác thải nên chỉ nhìn qua là tanh phân biệt được sản phẩm nào được làm từ các loại hạt nhựa cao cấp và sản phẩm nào làm tự hạt nhựa tổng hợp.

"Vợ tôi đi chợ cũng đem theo đồ đựng thức ăn riêng. Thỉnh thoảng tôi mới dùng đến các sản phẩm túi nilong hay ca, cốc nhựa, nhưng không phải “made in Làng Khoai”. Không phải chỉ vì những sản phẩm làm từ nhựa tái chế gây ảnh hưởng đến sức khỏe người dùng, mà còn vì sự mất vệ sinh trong quá trình làm hạt nhựa, cứ nhìn thấy những sản phẩm của làng tôi là trong tôi lại đầy ắp hình ảnh những bao tải nhựa rác để lâu ngày, bám đầy đất cát, thậm chí cả phân động vật được đưa vào dây chuyền sản xuất…”, anh H thật thà chia sẻ.

Khảo sát của phóng viên với 10 người dân làng Khoai thì cả 10 người đều trả lời rằng: “Không bao giờ đựng thức ăn bằng các sản phẩm làm từ nhựa tái chế. Không sử dụng ống hút, thìa nhựa,…”.

Dưới đây, Chất lượng Việt Nam xin đăng tải những hình ảnh trong một ngày “đột nhập” vào vương quốc của nhựa tái chế:

Ngay đầu làng Khoai là tấm quảng cáo về "Bảo vệ môi trường", nhưng không gian trong làng Khoai lại "đặc quánh" mùi ô nhiễm

Các loại rác được người dân làng Khoai thu mua ở khắp nơi, sau quá trình phân loại rác. Không cần rửa hoặc chỉ rửa sơ qua, các loại rác này được đưa vào xưởng để sản xuất hạt nhựa.

Nguyên liệu nhựa đã xay nhỏ được đổ từng mẻ vào lò nấu.

Nhựa nóng chảy trên 170 độ C bắt đầu chảy ra theo các khuôn ống dây dẫn đường kính khoảng 2mm. Những ống dẫn này được chạy qua hệ thống làm lạnh bằng nước nhằm định hình các dây nhựa trước khi đưa đến máy cắt.

Nhựa qua máy cắt.

Tại đầu máy cắt, dây nhựa được cắt thành từng mẩu nhỏ có kích thước khoảng 2mm, thành các hạt nhựa thành phẩm rồi đóng bao xuất bán cho các nơi tái chế thành đồ nhựa thành phẩm. Nếu đầu vào là nhựa HD thì sau khi cắt, phân loại riêng, bởi chúng có hạt màu trắng. Còn loại nhựa tạp thì hạt đen.

Những hạt nhựa sẽ là nguyên liệu để sản xuất ra ống hút, hộp đựng thức ăn, cốc, thìa nhựa,...

Thanh Nguyên (còn nữa)