Hành trình chinh phục năng suất của doanh nghiệp Việt Nam

Từ lâu, năng suất được xem là “động cơ tăng trưởng” của mọi nền kinh tế. Với doanh nghiệp, đó không chỉ là chỉ số đo lường hiệu quả sản xuất mà còn là tấm gương phản chiếu năng lực quản trị, trình độ công nghệ và chất lượng nhân lực. Tuy nhiên, để chinh phục năng suất – đặc biệt trong bối cảnh nền kinh tế Việt Nam đang chuyển dịch mạnh mẽ sang mô hình số là một hành trình dài, đòi hỏi tư duy đổi mới và sự kiên định trong hành động.

Theo Tổ chức Năng suất châu Á (APO), đa số doanh nghiệp Việt vẫn đang ở giai đoạn đầu của quá trình chuyển đổi năng suất – nơi những hạn chế về công nghệ, con người và phương pháp quản trị vẫn là rào cản lớn.

Trong bối cảnh nền kinh tế toàn cầu liên tục biến động, năng suất không chỉ là thước đo hiệu quả sản xuất mà còn là chìa khóa cạnh tranh sống còn của doanh nghiệp.

Tại các khu công nghiệp phía Bắc, nhiều doanh nghiệp sản xuất linh kiện điện tử, dệt may và cơ khí đã bắt đầu hành trình tự động hóa. Một ví dụ điển hình là một doanh nghiệp ở Bắc Ninh từng phụ thuộc vào lao động thủ công, sau khi đầu tư hệ thống quản lý sản xuất (MES) và ứng dụng Internet vạn vật (IoT) để theo dõi hiệu suất máy móc theo thời gian thực đã giảm 25% tỷ lệ lỗi, rút ngắn 30% thời gian vận hành và tăng năng suất lên gần gấp đôi. Quan trọng hơn, dữ liệu được số hóa giúp ban lãnh đạo đưa ra quyết định nhanh và chính xác hơn – điều mà trước đây họ phải mất hàng giờ tổng hợp thủ công.

Câu chuyện ở khu vực dịch vụ cũng không kém phần sinh động. Một chuỗi bán lẻ lớn trong nước đã áp dụng công nghệ phân tích hành vi người tiêu dùng bằng trí tuệ nhân tạo để dự báo nhu cầu và điều chỉnh tồn kho linh hoạt. Kết quả, chi phí lưu kho giảm tới 20%, trong khi doanh thu mỗi cửa hàng tăng trung bình 15% chỉ sau một năm. Đây là minh chứng rõ ràng rằng năng suất không chỉ là vấn đề của sản xuất mà còn hiện diện trong mọi quy trình – từ chăm sóc khách hàng đến quản trị dữ liệu.

Tuy nhiên, công nghệ chỉ là một phần của bài toán. Yếu tố con người vẫn đóng vai trò trung tâm trong hành trình nâng cao năng suất. Nhiều doanh nghiệp từng thất bại khi đầu tư thiết bị hiện đại nhưng bỏ quên việc đào tạo nhân sự.

Một dây chuyền tự động sẽ vô nghĩa nếu người vận hành không hiểu cách khai thác tối đa dữ liệu, hoặc không có kỹ năng phối hợp trong môi trường làm việc mới. Chính vì vậy, các chương trình “nâng cao năng suất thông qua phát triển năng lực” đang được chú trọng hơn bao giờ hết. Doanh nghiệp chú trọng đào tạo nội bộ, xây dựng văn hóa làm việc hiệu quả và khuyến khích sáng kiến cải tiến từ nhân viên.

Một khía cạnh đáng chú ý khác là tư duy quản trị năng suất. Không ít doanh nghiệp trước đây vẫn bị chi phối bởi cách quản lý hành chính, chú trọng giám sát thay vì trao quyền. Khi chuyển sang mô hình quản trị theo mục tiêu (OKRs) hay tinh gọn (Lean Management), họ nhận ra rằng năng suất không phải là ép buộc, mà là kết quả của sự đồng thuận và chủ động. Mỗi nhân viên hiểu rõ mục tiêu của mình, gắn kết với chiến lược chung của tổ chức – đó mới là “năng suất bền vững”.

 Không chỉ ngành công nghiệp, khu vực dịch vụ và bán lẻ cũng đang chạy đua trong hành trình nâng cao năng suất.

Chính phủ Việt Nam trong những năm gần đây cũng đã triển khai nhiều chương trình hỗ trợ nâng cao năng suất quốc gia, tiêu biểu như “Chương trình quốc gia hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao năng suất và chất lượng sản phẩm hàng hóa giai đoạn 2021–2030”. Hàng chục nghìn doanh nghiệp đã được tiếp cận đào tạo, tư vấn và chuyển giao mô hình quản trị tiên tiến. Song theo các chuyên gia, năng suất quốc gia chỉ có thể được nâng lên thực chất nếu từng doanh nghiệp thực sự chủ động cải tiến, thay vì chờ đợi sự hỗ trợ từ bên ngoài.

Sau đại dịch Covid-19, khái niệm “tăng năng suất” càng trở nên cấp bách hơn bao giờ hết. Nhiều doanh nghiệp nhận ra rằng chỉ tập trung vào mở rộng quy mô là chưa đủ – điều cần thiết là tối ưu hóa từng nguồn lực sẵn có. Một số công ty công nghệ Việt đã tiên phong ứng dụng trí tuệ nhân tạo trong quản lý nhân sự, dùng dữ liệu để đo hiệu quả công việc theo thời gian thực. Nhờ đó, họ không chỉ tăng năng suất mà còn nâng cao sự hài lòng của nhân viên – yếu tố giúp duy trì động lực làm việc lâu dài.

Năng suất suy cho cùng không phải là đích đến mà là hành trình không ngừng đổi mới. Mỗi doanh nghiệp dù lớn hay nhỏ, đều có thể bắt đầu từ những bước rất cụ thể: chuẩn hóa quy trình, đo lường hiệu quả, đầu tư cho con người, áp dụng công nghệ và kiên trì cải tiến. Khi tư duy “làm nhiều hơn” được thay bằng “làm thông minh hơn”, năng suất sẽ không còn là áp lực mà trở thành động lực phát triển.

Hành trình chinh phục năng suất của doanh nghiệp Việt Nam đang mở ra chương mới – nơi công nghệ, quản trị và con người hòa quyện để tạo ra giá trị vượt trội. Không chỉ để cạnh tranh mà khẳng định vị thế của doanh nghiệp Việt trong chuỗi giá trị toàn cầu, hướng tới nền kinh tế hiệu quả, sáng tạo và bền vững.

Nam Dương