Hoàn thiện hệ thống tiêu chuẩn, quy chuẩn về môi trường, thúc đẩy phát triển bền vững

Tại hội thảo về hoàn thiện quy chuẩn, tiêu chuẩn kỹ thuật và đơn giá, định mức kinh tế - kỹ thuật trong lĩnh vực môi trường do Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội khóa XV phối hợp Bộ Nông nghiệp và Môi trường vừa được tổ chức mới đây, các chuyên gia nhấn mạnh, trong tiến trình hội nhập, Việt Nam không thể đứng ngoài xu thế toàn cầu về nâng cao tiêu chuẩn môi trường. Trên thế giới, các quốc gia đang không ngừng siết chặt hệ thống tiêu chuẩn nhằm nâng cao chất lượng sống, bảo vệ sức khỏe cộng đồng và thúc đẩy phát triển bền vững.

Qua thời gian, hệ thống quy chuẩn và tiêu chuẩn kỹ thuật tại Việt Nam đã được chú trọng hoàn thiện, tiệm cận chuẩn mực quốc tế và phù hợp với quá trình hội nhập, đồng thời bảo đảm khả thi trong thực tiễn. Việc xây dựng và ban hành định mức kinh tế-kỹ thuật cũng được đẩy mạnh, đóng vai trò quan trọng trong xác định giá dịch vụ, lập dự toán ngân sách, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính và chất lượng dịch vụ công, cũng như là cơ sở pháp lý cho đấu thầu ở cả trung ương và địa phương.

Tại hội thảo, ông Tạ Đình Thi, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội, nhấn mạnh: hệ thống tiêu chuẩn chính là chìa khóa để bảo vệ môi trường và nâng cao năng lực cạnh tranh của hàng Việt Nam trên môi trường quốc tế. Việc hoàn thiện đầy đủ, rõ ràng và khả thi hệ thống này sẽ tạo điều kiện để doanh nghiệp giảm chi phí tuân thủ, nâng cao cạnh tranh và phát triển bền vững.

Việc hoàn thiện hệ thống quy chuẩn, tiêu chuẩn môi trường không chỉ đơn thuần là một nhiệm vụ quản lý, mà còn là một động lực mạnh mẽ cho sự phát triển bền vững.

Mặc dù hệ thống tiêu chuẩn đang dần được hoàn thiện, thực tế vẫn còn tồn tại nhiều thách thức. Theo đại diện VCCI, nhiều lĩnh vực mới như phát thải khí nhà kính, quản lý carbon, kinh tế tuần hoàn vẫn chưa có quy chuẩn đầy đủ. Một số quy chuẩn hiện hành bị phản ánh là quá nghiêm ngặt, vượt xa thực tiễn sản xuất, khiến doanh nghiệp gặp khó khăn khi áp dụng. Thêm vào đó, thời gian chuyển tiếp áp dụng quy chuẩn chưa hợp lý, suất vốn đầu tư chưa dự phòng, định mức dịch vụ môi trường chưa phù hợp với đánh giá thực tế.

Trước những bất cập này, VCCI đề xuất cần sớm bổ sung các quy chuẩn cho các lĩnh vực mới, đặc biệt ưu tiên về biến đổi khí hậu, giảm phát thải, tín chỉ carbon, kinh tế tuần hoàn. Các quy chuẩn ban hành cần đảm bảo tính cần thiết, tránh chồng chéo và có sự tham vấn rộng rãi từ doanh nghiệp và hiệp hội ngành hàng để đảm bảo sát với thực tiễn và khả thi. Đồng thời, cần thiết lập các chỉ tiêu kỹ thuật hợp lý, chỉ tập trung vào bảo đảm an toàn sức khỏe và môi trường; các giá trị giới hạn phải dựa trên đánh giá khoa học và thông lệ quốc tế. Định mức kinh tế-kỹ thuật cũng cần được hoàn thiện, bao gồm tính đúng, đủ chi phí, được cập nhật định kỳ để khuyến khích doanh nghiệp đầu tư công nghệ và duy trì chất lượng dịch vụ.

Trước những ý kiến của các chuyên gia tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Lê Công Thành cho biết, Bộ đã thực hiện tốt trách nhiệm của ngành trong việc xây dựng, ban hành 27/31 quy chuẩn quốc gia trong kế hoạch 2021-2025, 04 quy chuẩn quốc gia còn lại sẽ dự kiến ban hành hoàn thành trong năm 2025; đồng thời, các định mức kinh tế kỹ thuật lĩnh vực môi trường ban hành đã được cơ quan trung ương và địa phương áp dụng trên phạm vi cả nước.

Bên cạnh các kết quả đạt được trong thời gian qua, việc hoàn thiện các tiêu chuẩn, quy chuẩn và định mức kinh tế - kỹ thuật lĩnh vực môi trường thời gian tới cần tiếp tục triển khai có hiệu quả hơn nhằm thực hiện tốt hơn nữa công tác bảo vệ môi trường. Theo đó, Bộ Nông nghiệp và Môi trường tiếp tục rà soát nhóm tiêu chuẩn về chất lượng môi trường xung quanh và tiêu chuẩn về chất thải, ban hành Kế hoạch xây dựng tiêu chuẩn; một số quy chuẩn về môi trường liên quan đến chất lượng sản phẩm hàng hóa (như các lò đốt chất thải, lò hơi sử dụng chất thải...); nhóm quy chuẩn áp dụng cho loại hình sản xuất có nguy cơ gây ô nhiễm môi trường ở mức độ cao thuộc đối tượng phải áp dụng công nghệ hiện có tốt nhất sẽ khẩn trương được nghiên cứu xây dựng và ban hành. 

Bộ cũng tiếp tục đẩy mạnh việc tiếp cận xây dựng tiêu chuẩn, quy chuẩn Việt Nam theo hướng hài hòa với hệ thống tiêu chuẩn khu vực, tiêu chuẩn của các tổ chức quốc tế đối với một số lĩnh vực như tái chế và tái sử dụng chất thải, đối với các sản phẩm thân thiện với môi trường, giúp doanh nghiệp, nhà sản xuất nâng cao trình độ khoa học công nghệ, cập nhật được các xu hướng mới của thế giới để tiếp cận và đáp ứng nhu cầu thị trường. 

Ngoài ra, Bộ Nông nghiệp và Môi trường sẽ thường xuyên rà soát, bổ sung các văn bản quy định về định mức kinh tế - kỹ thuật trong hoạt động quan trắc môi trường để bảo đảm tính thống nhất, đồng bộ giữa Luật, Nghị định, Thông tư và các văn bản chuyên ngành. Bộ sẽ sớm ban hành đầy đủ hệ thống định mức kinh tế - kỹ thuật cho tất cả loại hình quan trắc môi trường, phù hợp với kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm của Bộ và cũng là căn cứ để địa phương tham khảo áp dụng.

Bảo Linh (t/h)