Kết hợp giữa hỗ trợ và giám sát để nâng cao tính bền vững của NSCL doanh nghiệp

Thưa TS. Nguyễn Tùng Lâm, ông đánh giá thế nào về thực trạng NSCL của doanh nghiệp Việt Nam hiện nay?

Viện Năng suất Việt Nam (Uỷ ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia) có cơ hội làm việc với nhiều doanh nghiệp hướng tới mục tiêu nâng cao năng suất và đảm bảo chất lượng dịch vụ cũng như hàng hóa mà doanh nghiệp sản xuất. Hiện nay, hầu hết doanh nghiệp đã nhận thức được tầm quan trọng của việc tăng năng suất. Tuy nhiên, việc đo lường và đánh giá hiệu suất thực tế vẫn chưa có phương pháp thống nhất. Vì vậy, cách tiếp cận của doanh nghiệp Việt Nam thường được giới hạn ở việc xem năng suất theo đơn vị thời gian.

TS. Nguyễn Tùng Lâm – Viện trưởng Viện Năng suất Việt Nam (VNPI).

Thực tế, cách tiếp cận này không toàn diện. Năng suất cần được hiểu sâu hơn khía cạnh giá trị gia tăng, tức là độ sáng tạo và giá trị mà sản phẩm hoặc dịch vụ mang lại để chi phí đầu vào. Tuy nhiên, cách hiểu và áp dụng năng suất theo hướng tăng giá trị doanh nghiệp vẫn chưa được xác định, đặc biệt là doanh nghiệp nghiệp vụ. Do đó, cách đánh giá năng suất của Việt Nam hiện nay chưa thực sự đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Theo ông, đâu là nguyên nhân chính khiến NSCL của nhiều doanh nghiệp Việt Nam chưa cao?

Nguyên nhân chủ yếu nằm ở việc thiếu nhận thức và hạn chế trong tiếp cận thông tin về năng suất. Dù Viện Năng suất Việt Nam vác các đơn vị khác đã phát triển nhiều chương trình đào tạo, nhưng chúng tôi chưa thể bao phủ các doanh nghiệp. Điều này đặc biệt rõ ràng đối với doanh nghiệp siêu nhỏ, nhỏ và vừa như các hộ gia đình phát triển thành doanh nghiệp vốn thiếu thông tin và kiến ​​thức về năng suất.

Để cải thiện, cần thúc đẩy chương trình truyền tải thông tin và đào tạo, giúp doanh nghiệp có thể hiểu được khả năng thực hiện theo hướng tăng giá trị. Khi hiểu đúng, họ mới có thể thực hiện các công cụ hành động để nâng cao NSCL. Hiện nay, các tập đoàn lớn đã có bộ phận nghiên cứu nhưng với doanh nghiệp nhỏ, kênh thông tin vẫn hạn chế. Họ chưa biết tìm kiếm ở đâu hay học hỏi từ đâu để cải thiện vấn đề này.

Các doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ gặp không ít khó khăn trong nâng cao NSCL. Ông có lời khuyên nào cho nhóm doanh nghiệp này không?

Doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ cần chủ động tìm kiếm thông tin từ các tổ chức uy tín để giải đáp thắc mắc về năng suất. Đồng thời, các đơn vị hỗ trợ cần tạo điều kiện để doanh nghiệp biết đến địa chỉ đáng tin cậy để trao đổi và học hỏi. Việc này đòi hỏi sự hợp lý từ cả hai phía - doanh nghiệp và tổ chức hỗ trợ chứ không thể chỉ dựa vào một bên. Theo đó, doanh nghiệp có thể tìm hiểu thông tin qua các kênh:

Thứ nhất, thông qua những diễn đàn về năng suất hoặc diễn đàn phổ biến kiến thức chung, thường niên do Viện Năng suất Việt Nam, Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia thực hiện. 

Bên cạnh đó, doanh nghiệp cần tham khảo các bài viết trên báo chí, chuyên trang về NSCL như Tạp chí Chất lượng Việt Nam (VietQ.vn) hay Cổng thông tin Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia (tcvn.gov.vn).

Hiện nay, đối với Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia có Viện Thông tin và Truyền thông Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng là kênh thông tin chính thống, thông qua những bài viết trên trang sẽ giúp doanh nghiệp tiếp cận thông tin, nâng cao nhận thức về NSCL.

Thứ hai, đối với đơn vị làm về nội dung NSCL như Viện Năng suất Việt Nam, Trung tâm Đào tạo Nghiệp vụ Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng (QTC)… cũng đã có những chương trình đào tạo, thông báo đào tạo để phổ biến kiến thức cơ bản này cho doanh nghiệp. Chúng tôi cũng đang có các chương trình chia sẻ cho đội ngũ giảng viên, nhà nghiên cứu để họ gián tiếp truyền tải thông tin cho nhóm doanh nghiệp.

Theo ông, doanh nghiệp cần làm gì để thích ứng với bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số hiện nay?

Để thích ứng với bối cảnh hội nhập và chuyển đổi số doanh nghiệp cần quan tâm đến xu hướng của thị trường trong nước và thị trường quốc tế. Đặc biệt khi muốn tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu doanh nghiệp vừa nhỏ phải biết là thị trường cần gì để điều chỉnh.

Một khóa đào tạo chuyên sâu cho doanh nghiệp, cơ quan, tổ chức do Viện Năng suất Việt Nam chủ trì.

Trong lịch sử đã ghi nhận những vấn đề liên quan đến rào cản kỹ thuật về tiêu chuẩn. Ví dụ như ISO 9000, ISO 14000 hoặc các tiêu chuẩn kỹ thuật khác mà quốc tế đưa ra. Bây giờ vẫn có những rào cản kỹ thuật, tuy nhiên nội dung có điều chỉnh ví dụ như tiêu chuẩn ESG (môi trường, xã hội, quản trị), an toàn thực phẩm, giảm phát khí nhà kính – những yêu cầu bắt buộc để tham gia chuỗi cung ứng toàn cầu.

Hiện nay, doanh nghiệp nhỏ và siêu nhỏ của Việt Nam vẫn còn yếu trong việc tiếp cận thông tin và đạt được các chứng nhận này, dẫn đến mất lợi thế cạnh tranh. Để hội nhập, doanh nghiệp cần có động lực bắt nhịp thông tin và nâng cao năng lực đáp ứng tiêu chuẩn quốc tế.

Theo ông, Nhà nước cần có thêm chính sách gì để thúc đẩy doanh nghiệp nâng cao NSCL một cách thực chất và bền vững, đáp ứng yêu cầu trong kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình?

Nhà nước đã triển khai các chương trình hỗ trợ như Chương trình 1322 (hỗ trợ doanh nghiệp nâng cao NSCL giai đoạn 2021-2030); Chương trình 36 (nâng cao năng suất dựa trên nền tảng khoa học công nghệ và đổi mới sáng tạo giai đoạn 2021-2030). Những chương trình này đã giúp doanh nghiệp tăng cường năng lực tiếp cận thông tin; hỗ trợ doanh nghiệp trong việc tăng cường năng lực, tiếp cận thông tin về năng suất chất lượng, chia sẻ kinh nghiệm của các doanh nghiệp đi trước, cũng như những chia sẻ từ quốc tế. Doanh nghiệp vừa và nhỏ nên học hỏi các đối tác đã tiếp cận với chương trình hỗ trợ năng suất chất lượng để nhanh chóng áp dụng với bộ máy của mình.

Tuy nhiên, cần bổ sung thêm các chương trình khích lệ doanh nghiệp tham gia chương trình năng suất, đồng thời tăng cường giám sát việc tuân thủ tiêu chuẩn bắt buộc như an toàn thực phẩm, bảo vệ môi trường... Sự kết hợp giữa hỗ trợ và giám sát sẽ giúp doanh nghiệp đáp ứng yêu cầu thị trường trong nước, quốc tế, từ đó nâng cao tính bền vững của NSCL.

Ủy ban Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng Quốc gia (Bộ Khoa học và Công nghệ) đang có thời hạn định hướng cho các giải pháp như kiểm tra, thẩm định, báo cáo khí nhà kính, chứng nhận chuyên gia kiểm kê khí nhà kính, phát triển tiêu chuẩn xanh, tiêu chuẩn ESG, xây dựng thêm các tiêu chuẩn quốc gia TCVN. Đây là những bước đi quan trọng để hỗ trợ doanh nghiệp đáp ứng xu hướng phát triển bền vững toàn cầu.

Xin trân trọng cảm ơn ông!

Duy Trinh – Thanh Hiền (thực hiện)