Khuyến cáo tình trạng trẻ dùng quá liều thuốc hạ sốt paracetamol gây ngộ độc

Cụ thể, ba ngày trước, cháu bé đã bị sốt cao 39 độ C. Sau đó, người nhà cho uống thuốc paracetamol liều 400 mg/lần, liên tục trong ba ngày để điều trị. Theo bác sĩ, ở lứa tuổi và cân nặng như trên, liều dùng paracetamol của trẻ 10-15 mg/kg cho một lần uống và tối đa không quá 60 mg/kg trong một ngày. Mỗi ngày uống không quá 4-6 lần, khoảng cách giữa các lần dùng 4-6 giờ. Với em bé trên, liều mà người nhà cho uống là quá định mức, gây ngộ độc. Kết quả xét nghiệm cho thấy trẻ bị viêm gan cấp với chỉ số men gan tăng rất cao, kèm theo rối loạn đông máu. Các bác sĩ cấp cứu và điều trị giải độc cho bé. Hiện, tình trạng sức khỏe trẻ ổn định, tiếp tục theo dõi.

Bác sĩ cũng khuyến cáo tình trạng trẻ dùng quá liều thuốc hạ sốt paracetamol gây ngộ độc rất nguy hiểm. Nguyên nhân chủ yếu người nhà tự mua thuốc điều trị cho trẻ mà chưa có chỉ định của bác sĩ. Một số phụ huynh muốn con nhanh khỏi bệnh đã tự ý tăng liều thuốc cho trẻ hoặc dùng đơn thuốc của trẻ khác để cho con uống.

Ngộ độc paracetamol có biểu hiện ban đầu rất dễ bị bỏ qua, ít chú ý tới do đó đòi hỏi sự cảnh giác và chẩn đoán sàng lọc kịp thời. Sau 1-3 ngày các biểu hiện ngộ độc mới có thể biểu hiện rõ với bệnh cảnh chủ yếu là viêm gan, suy gan. Các biểu hiện ngộ độc có thể chia thành 4 giai đoạn: .

Giai đoạn 1: Thường xuất hiện < 24 giờ. Trẻ mệt mỏi, buồn nôn, nôn, khó chịu, vã mồ hôi, đau bụng, chán ăn và thường rối loạn ý thức.

Giai đoạn 2: Từ 24-48 giờ sau uống thuốc. Ngoài triệu chứng của giai đoạn 1, các triệu chứng về gan nặng lên, trẻ đau hạ sườn phải, tăng cảm giác đau, gan to, vàng da, có thể tiểu ít, tăng Bilirubin, men gan và giảm đông máu.

Giai đoạn 3: Thường 72-96 giờ: Đây là giai đoạn toàn phát với các biểu hiện dữ dội nhất của ngộ độc: Trẻ mệt, buồn nôn và nôn, khó chịu. Suy gan với vàng da, gan to, giảm Glucose máu, rối loạn đông máu, bệnh não do gan. Suy thận và bệnh cơ tim với biểu hiện suy tim và rối loạn nhịp tim.

Giai đoạn 4: Từ 7-8 ngày sau uống. Trẻ có thể bình phục hoặc tiến triển tử vong do suy gan toàn bộ, tăng amoniac máu, xuất huyết, hạ đường máu và suy thận. Ngộ độc Paracetamol có thể biểu hiện triệu chứng ức chế thần kinh trung ương, sốc, hạ nhiệt độ và toan chuyển hóa.

Bác sĩ khuyến cáo tình trạng trẻ dùng quá liều thuốc hạ sốt paracetamol gây ngộ độc rất nguy hiểm. Ảnh minh họa

Khi trẻ sốt, người nhà hạ sốt bằng cách lau cơ thể bé bằng khăn ấm, cho mặc quần áo thoáng mát, uống nhiều nước, ăn đầy đủ chất dinh dưỡng và sử dụng thuốc hạ sốt đúng cách.

Khi sử dụng thuốc hạ sốt cho trẻ cần tuân thủ hướng dẫn, tránh lạm dụng và dùng quá liều có thể gây hại cho gan của trẻ. Trường hợp trẻ vẫn không hạ sốt cần đưa đến bệnh viện để được bác sĩ khám, tìm nguyên nhân và điều trị phù hợp.

Bà mẹ đang cho con bú, khi dùng thuốc phải có sự tư vấn của bác sĩ điều trị. Để thuốc ngoài tầm thấy và tầm với của trẻ, tốt nhất nên cất giữ thuốc trong tủ có khóa an toàn.

Chuyển hóa và cơ chế gây độc của Paracetamol

Khả năng dung nạp Paracetamol ở trẻ em (liều mg/kg cân nặng) cao hơn so với người lớn:

Liều hạ sốt, giảm đau thường từ 10-15 mg/kg/ 1 lần, cách mỗi 4-6 giờ.

Liều tối đa 90 mg/kg/24h. Liều điều trị có thể có vài tác dụng phụ.

Liều độc là >= 150 mg/kg/24h.

Paracetamol được hấp thu nhanh sau khi uống, đạt đỉnh trong trong huyết tương sau 30-60 phút.

Paracetamol được chuyển hóa chủ yếu ở gan và một phần nhỏ ở thận bằng cách liên hợp với Glucoronic và Sulfonic rồi đào thải qua thận.

Có < 5% Paracetamol được chuyển hóa bởi Chytocrom P-450 tạo thành chất chuyển hóa trung gian có hoạt tính độc cao là N- Acetyl- P.

Chất Benzoquinoneim bị bất hoạt nhanh do liên hợp với nhóm Sulhydryl của Glutathion rồi đào thải qua thận hoặc mật.

Khi dùng Paracetamol liều điều trị, số lượng Glutathion đủ cung cấp kết hợp và đào thải nên an toàn.

Khi dùng liều Paracetamol lớn sẽ làm cạn kiệt kho dự trữ Glutathion của gan, chất trung gian có hoạt tính cao sẽ thừa và gắn bền vững vào tế bào gan, gây hoại tử tế bào gan.

Ở những cơ địa thiếu hụt Glutathion như trẻ suy dinh dưỡng, béo phì, đái tháo đường, người lớn nghiện rượu hoặc đang dùng một số thuốc gây cảm ứng enzym chuyển hóa, thuốc làm tăng tạo chất trung gian có hoạt tính độc cao như nhóm thuốc chống co giật như Phenobacbital, Carbamazepin, phenyltoin... và Rifampicin gan dễ bị nhiễm độc hơn.

Trẻ có tiền sử gia đình nhiễm độc gan với Paracetamol sẽ tăng nguy cơ bị ngộ độc.

Khánh Mai (t/h)