Nghiên cứu mới cảnh báo: Đường tự do gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe

Tất cả các loại đường đều cung cấp cùng một lượng calo, dù đó là đường tự do trong thức uống chế biến công nghiệp hay đường tự nhiên từ trái cây. Nhưng những rủi ro mà sức khỏe gặp phải có liên quan đến tiêu thụ quá nhiều đường tự do, chứ không phải từ đường tự nhiên trong trái cây hay sữa.

Theo Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ, đường tự do là những loại đường được thêm vào trong quá trình chế biến thực phẩm, được đóng gói dưới dạng đường ăn và các chất làm ngọt khác. Loại đường này còn xuất hiện tự nhiên trong si-rô, mật ong, nước ép trái cây, nước ép rau quả, các thực phẩm đã bị xay nhuyễn hoặc ép.

Đường có trong trái cây, rau và sữa dường như không có tác động tiêu cực đến sức khỏe và bổ sung thêm chất dinh dưỡng, chẳng hạn như chất xơ. Nhưng khi trái cây được chế biến thành nước ép, đường sẽ ra khỏi tế bào trái cây và trở thành đường tự do. Chất xơ bị mất đi và cơ thể sẽ dễ dàng tiêu thụ thêm đường mà không nhận ra. Mọi người không thể ăn bốn quả cam liên tiếp nhưng lại có thể uống nước ép trong một ly mà không cảm thấy no. Nói cách khác, khi trái cây được biến thành nước ép, đường sẽ ra khỏi tế bào và trở thành đường tự do.

Trong một đánh giá lớn phân tích tổng hợp 8.601 nghiên cứu, việc tiêu thụ nhiều đường tự do có 45 tác động tiêu cực về sức khỏe gồm tiểu đường, bệnh gout, béo phì, huyết áp cao, đau tim, đột quỵ, ung thư, hen suyễn, sâu răng, trầm cảm và tổn thọ.

Các tác giả của nghiên cứu cho hay, bằng chứng cho thấy đường tự do có thể gây ung thư vẫn còn hạn chế và gây tranh cãi. Tuy nhiên, không thể phủ nhận tác động của đường đối với cân nặng cơ thể con người. Bởi đường là tác nhân gây béo phì, căn bệnh có thể gây ra bệnh tim mạch cũng như nhiều loại ung thư khác nhau.

"Nạp nhiều đường có thể làm tăng tình trạng viêm trong cơ thể, gây áp lực cho tim và mạch máu, dẫn đến tăng huyết áp", Nhà khoa học hành vi Brooke Aggarwal kiêm giáo sư Khoa học Y tế thuộc khoa Tim mạch, Trung tâm Y tế Irving, ĐH Columbia Mỹ cho hay.

Bên cạnh đó, các nhà khoa học cũng phát hiện thực phẩm chế biến sẵn, có thể chứa nhiều đường tự do, có khả năng kích động cảm xúc, một yếu tố nguy cơ dẫn đến trầm cảm.

"Lượng đường trong máu tăng đột biến sẽ kích hoạt insulin tăng đột biến. Điều này có thể làm mất cân bằng lượng đường trong máu của chúng ta. Đây cũng là nguyên nhân cơ bản dẫn đến các vấn đề sức khỏe về lâu dài", bà Maya Adam, giáo sư Nhi khoa lâm sàng tại ĐH Y khoa Stanford đánh giá.

Bà thông tin thêm rằng các loại ngũ cốc nguyên hạt không làm lượng đường trong máu tăng đột biến như khi con người ăn đường đơn. Nguyên nhân của điều này là do carbohydrate trong thực phẩm mất nhiều thời gian để phân hủy thành các loại đường đơn. Ngoài ra, chúng chứa nhiều chất xơ hoàn toàn không thể phân hủy được.

Theo các hướng dẫn hiện có của Tổ chức Y tế Thế giới, Quỹ Nghiên cứu Ung thư Thế giới và Viện Nghiên cứu Ung thư Mỹ, mọi người chỉ nên nạp dưới 25 gram đường/ngày, tương đương khoảng 6 thìa cà phê. Đây là lượng đường có trong 2,5 chiếc bánh quy, nửa lít nước ép trái cây hoặc khoảng 1,5 thìa mật ong. Riêng một chiếc bánh donut cũng chứa tới 15-30 gram đường.

Các tác giả nghiên cứu khuyến nghị mọi người nên giảm tiêu thụ đồ uống có đường xuống dưới 355 ml mỗi tuần. Để thay đổi thói quen tiêu thụ đường, các nhà khoa học cho rằng "cần có sự kết hợp giữa giáo dục sức khỏe cộng đồng rộng rãi và các chính sách trên toàn thế giới. Nhưng trước đó, con người có thể tự thực hiện một số thay đổi như rèn thói quen đọc bảng thành phần khi đi mua sắm trên mọi thực phẩm".

Giáo sư Adam cho hay mọi người cũng nên lưu ý cả một số thực phẩm "không ngọt" nhưng chứa nhiều đường như sữa chua, ngũ cốc ăn sáng, gia vị, bánh mì... Bên cạnh đó, mọi người nên chọn nước trái cây tươi thay vì đồ uống có đường, tráng miệng bằng trái cây thay vì các loại bánh hoặc kem.

Giáo sư Aggarwal gợi ý nấu ăn và nướng bánh tại nhà thường xuyên là một trong những cách tốt nhất để giảm lượng đường nạp vào cơ thể. Bà cũng cho hay ngủ đủ giấc thường xuyên sẽ giúp hạn chế đường “vì con người có xu hướng chọn thực phẩm nhiều đường hơn khi mệt mỏi". Những mẹo này có thể giúp mọi người cắt giảm đường từ từ, rèn luyện vị giác và dần ăn ít đường hơn.

An Dương (T/h)