Người dân cần lưu ý phân loại tin giả trên không gian mạng

Theo Cục Phát thanh, Truyền hình và Thông tin điện tử, tin giả được phân loại thành tin giả thương mại, chính trị và đời sống xã hội.

Tin giả về đời sống xã hội

Những nội dung do người dùng mạng xã hội đăng tải để thể hiện quan điểm, góc nhìn cá nhân về vấn đề hay một đối tượng nhất định, chủ yếu là về những vấn đề nóng trong xã hội, được dư luận quan tâm, thường chỉ nhằm mục đích như sống ảo, câu like, câu view, kiếm lượng người theo dõi, đăng ký (subscribe) vì muốn được nổi tiếng hoặc để phục vụ việc kinh doanh online. Những bài viết này có thể kèm theo hình ảnh, video, trích dẫn bị cắt ghép hoặc liên kết sai (chú thích không liên quan đến nội dung bài viết) nhằm khiến người đọc, người xem hiểu sai bản chất sự việc.

Tin giả về chính trị

Hình thức này nhằm mục đích gây rối loạn xã hội, thông tin xuyên tạc, hạ bệ uy tín các lãnh đạo Đảng, Nhà nước nhằm chống phá chế độ. Tin giả thuộc nhóm này thường gia tăng mạnh vào thời điểm diễn ra các sự kiện quan trọng của đất nước như Đại hội Đảng, Hội nghị Trung ương, họp Quốc hội... Các đối tượng xấu thường tạo dựng tin giả từ một phần tin tức báo chí chính thống để tăng mức độ tin cậy và cắt ghép, pha trộn với những thông tin chưa kiểm chứng, đặc biệt là với những vấn đề nhạy cảm, được dư luận quan tâm để thổi phồng những yếu kém, hạn chế, khuyết điểm trong công tác chỉ đạo, điều hành của chính quyền.

Tin giả về thương mại

Tin giả thương mại là những câu chuyện, tin tức nhằm mục đích kinh tế, chủ yếu để tăng lưu lượng tiếp cận cho website, tài khoản từ đó gia tăng doanh thu đến từ việc kinh doanh, quảng cáo, lợi dụng sự nhẹ dạ, cả tin của người dân để lừa đảo, tạo ra những cơn sốt ảo như sốt đất, sốt vàng, sốt ngoại tệ... Các cách thức phát tán tin giả với doanh nghiệp phổ biến như sử dụng tin giả để tấn công đối thủ, dùng nhiều cách thức để bôi xấu về các sự cố từng xảy ra trong quá khứ và khi một sự cố vừa xảy ra thì họ sẽ tìm mọi cách để nhân rộng sự cố đó lên. Đặc điểm chung của tin giả là mang tính chất giật gân, với chủ đề và hình ảnh gợi tính đau xót, hoặc gây kích động. Cảm xúc bốc đồng từ người đọc bị lợi dụng là nguồn cơn cho những cú click chia sẻ thiếu trách nhiệm, khiến sự lan tỏa của tin giả ngày càng mạnh hơn.

Với lượng thông tin khổng lồ được lan truyền trên internet hiện nay, thật khó để phân biệt đâu là tin thật và đâu là tin giả. Vậy làm thế nào để chúng ta có thể nhận biết được tin “thật” và tin “giả”, mọi người khi tham gia không gian mạng cần có kỹ năng cơ bản để nhận biết và phân loại thông tin “thật”, “giả” với một số đặc điểm sau:

- Những tin tức “thật” thường có tiêu đề rõ ràng, nội dung khách quan, vô tư, không thiên vị hay mang tính cá nhân của người viết trong khi đó tin “giả” thường có tiêu đề, nội dung “giật gân”, “câu khách” kích thích sự hiếu kỳ của người xem về những vấn đề xã hội đang quan tâm, nội dung bài viết có thiên hướng thiên vị hơn về một chủ thể nào đó, hoặc có những bài viết mà nội dung không bám sát ý chính của chủ đề bài viết.

- Tin “giả” thường không được chú trọng về hình thức, cấu trúc ngữ pháp, thể thức văn bản, cách thức diễn đạt, nội dung của người viết sơ sài không thống nhất, sử dụng hình ảnh, video cắt ghép hoặc không liên quan đến nội dung bài viết.

- Tin “giả” thường được đăng tải trên các trang, miền không chính thống, không có địa chỉ, thông tin đăng ký cụ thể trên trang. Vì vậy, hãy kiểm tra nguồn gốc của bài viết. Nếu nó đến từ một trang tin tức uy tín, thì rất có thể đó là tin thật. Tuy nhiên, nếu bài viết đến từ một trang web hoặc blog ít nổi tiếng hơn thì nên xem xét kỹ hơn về nội dung.

Trước thực trạng trên đối với mỗi người dân, nhất là giới trẻ cần trang bị cho mình những kỹ năng cần thiết trong việc nhận diện và chọn lọc thông tin, nâng cao cảnh giác với tin “giả”, khi phát hiện các tài khoản, trang mạng thường xuyên đăng tải tin “giả” cần chặn, xóa, không chia sẻ những thông tin khi chưa được kiểm chứng và mạnh dạn tố giác đến các cơ quan chức năng để những thông tin đó không tiếp tục lan truyền, góp phần ngăn chặn những tác động tiêu cực của tin “giả”, xây dựng môi trường mạng và môi trường sống trong sạch, tích cực.

Hậu quả của việc cung cấp, chia sẻ tin giả, tin sai sự thật rạn nứt các mối quan hệ; gây ra những phiền toái, phân biệt đối xử cho những người liên quan; ảnh hưởng đến uy tín, danh dự của bản thân và người khác; làm tổn thương đến sức khỏe cả về thể chất và tinh thần của người bị hại. Những đối tượng phát tán tin giả khi bị phát hiện sẽ bị phạt tiền hoặc khởi tố hình sự tùy theo mức độ nghiêm trọng của sự việc theo quy định pháp luật.

Khánh Mai