Nhiều trẻ nhỏ ngộ độc do ăn thực phẩm thừa dự trữ từ tết

Nhiều trẻ bị nhiễm vi khuẩn E.Coli do ăn thịt đã mốc trắng, nước trái cây... để từ tết

Bác sĩ Trịnh Đoàn Nhã Khanh (Hội Nhi khoa Việt Nam) cho biết, khoảng hơn 1 tuần nay đã tiếp nhận nhiều trẻ tới khám vì bị các triệu chứng đường tiêu hóa. Các bé này đều có đặc điểm chung là ăn thực phẩm trữ từ trong tết. Như trường hợp bé P.Đ.T. - 4 tuổi, ở thành phố Buôn Ma Thuột, tỉnh Đắk Lắk - được mẹ đưa đến khám vì đau bụng, đi tiêu lỏng liên tục 7 ngày. Bé đã uống một đợt men vi sinh và bổ sung kẽm nhưng không khỏi. Bác sĩ chỉ định bệnh nhi làm xét nghiệm soi phân thì thấy dương tính với nấm men. Mẹ bé kể trước đó, bé có ăn thịt đông (bảo quản ở ngăn mát tủ lạnh) còn thừa từ tết. Đến khi ăn gần hết người mẹ mới phát hiện thịt đã bị mốc trắng.

Ngoài ra, bác sĩ Nhã Khanh còn tiếp nhận vài trường hợp trẻ bị nhiễm vi khuẩn E.Coli. Nghiêm trọng nhất là bé N.N.H. - 18 tháng tuổi, ở Gia Lai - đến khám ngày 1/3 do nôn ói và sốt. Mặc dù mới có triệu chứng bất thường được hơn 1 ngày nhưng bệnh nhi đã bị mất nước nghiêm trọng, mắt trũng, khóc không nước mắt, không tiểu từ sáng, đòi uống nước liên tục nhưng uống xong là ói. Xét nghiệm cho kết quả bé nhiễm vi khuẩn E.Coli. Mẹ bé H. cho biết trước khi bị bệnh con có uống si rô trái cây. Vào dịp tết, gia đình có làm nước trái cây để giải khát trữ trong tủ lạnh. Do sơ ý, bình trái cây còn thừa chưa đổ bỏ, cô giúp việc vô tình lấy nhầm cho bé uống.

Còn rất nhiều bé tới khám với triệu chứng đường tiêu hóa như nôn ói, tiêu lỏng, sốt nhẹ, soi phân thì thấy có vi khuẩn E.Coli. Đa phần các phụ huynh kể rằng gia đình có ăn đồ còn thừa trong tủ lạnh từ tết. Theo bác sĩ Nhã Khanh, E.Coli là vi khuẩn gram âm thường trú trong đường tiêu hóa; đây là vi khuẩn có lợi tuy nhiên cũng có những trường hợp gây ra những phản ứng bất lợi cho cơ thể.

Khi cơ thể nhiễm E.Coli từ thực phẩm sẽ gây ra tình trạng ngộ độc thực phẩm với triệu chứng sốt, tiêu lỏng, nôn. Trường hợp nặng, bệnh nhân có thể tiêu lỏng mất nước, rối loạn điện giải, rối loạn tuần hoàn, thậm chí sốc do mất nước. Người bệnh còn có nguy cơ nhiễm trùng máu với biểu hiện rối loạn đường tiêu hóa và sốt cao. Bệnh nhân còn có thể bị nhiễm trùng đường tiết niệu (tiểu rát, tiểu buốt, tiểu dắt). Nguyên nhân là do nhiễm khuẩn ngược dòng, vi khuẩn đi từ hậu môn qua lỗ niệu quản ngoài vì thiếu vệ sinh khi chăm sóc.

Bác sĩ Nhã Khanh khuyến cáo phụ huynh kiểm tra lại hạn sử dụng của thực phẩm trong tủ lạnh. Đa phần, nếu ăn phải đồ ăn bị mốc sẽ gây ra các triệu chứng như rối loạn tiêu hóa, nôn ói. Ngoài ra, ăn phải một nhóm nhỏ nấm mốc trên các loại ngũ cốc phơi khô để quá lâu còn có nguy cơ gây ung thư và gặp phải các triệu chứng nhiễm độc như ho, ho ra máu, tức ngực, các triệu chứng tiêu hóa cũng rầm rộ hơn bình thường.

Liên quan tới tình trạng này, bác sĩ Đinh Tấn Phương - Trưởng khoa Cấp cứu Bệnh viện Nhi Đồng 1 (thành phố Hồ Chí Minh) cũng cho biết, từ sau tết tới nay, ngày nào khoa cũng tiếp nhận vài trường hợp liên quan triệu chứng đường tiêu hóa như nôn ói, tiêu chảy, nặng hơn là sốt. Trung bình mỗi ngày có 1-2 ca cấp cứu được nhập viện tiêm kháng sinh, theo dõi tại Khoa Tiêu hóa do nhiễm trùng. Đây chỉ là con số nhỏ trên tổng số các bệnh nhi đến khám liên quan tới bệnh đường tiêu hóa do ăn phải thức ăn không an toàn. Ngoài ra còn nhiều bé khác tới khám nhưng tình trạng nhẹ nên không nhập Khoa Cấp cứu.

Bác sĩ Đinh Tấn Phương khuyên rằng, sau tết, nhiều gia đình vẫn còn lưu trữ nhiều thực phẩm mua từ trước tết. Có những thực phẩm bảo quản sai cách, hâm đi hâm lại rất dễ gây nhiễm trùng, nhiễm độc tiêu hóa. Trẻ em có sức đề kháng yếu nên bị ảnh hưởng đầu tiên. tốt nhất chỉ nên cho trẻ ăn đồ vừa chế biến xong. Những thực phẩm để lâu trên 6 tiếng phải được bảo quản ở nhiệt độ thích hợp. Nếu bảo quản sai cách, vi trùng sẽ sinh sôi, không chỉ trẻ nhỏ mà ai ăn phải cũng có thể bị nhiễm trùng, nhiễm độc. Ở các nước phát triển, một số thực phẩm muốn để lâu thì phải trữ ở ngăn đông. Khi đã lấy ra ngoài rã đông thì họ sẽ không cấp đông hay đem cất trở lại nữa mà chỉ dùng 1 lần. Thế nhưng, nhiều phụ huynh của ta thường để thức ăn nhiều ngày trong ngăn mát, thậm chí đồ đã rã đông nhưng dùng không hết lại đem cấp đông lại.

Các dạng ngộ độc thực phẩm thường gặp

Theo Trung tâm Chống độc Bệnh viện Bạch Mai, nhiều gia đình có thói quen dự trữ thực phẩm khiến đồ ăn, thức uống dễ biến chất do để lâu ngày. Vậy đâu là những nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng chống một số loại ngộ độc thực phẩm thường xảy ra?

Ngộ độc thực phẩm do Salmonella

Đây là loại nhiễm trùng, nhiễm độc thức ăn, thường xảy ra trong giai đoạn ngắn. Biểu hiện nhiễm độc do độc tố của vi trùng là buồn nôn, nhức đầu, choáng váng… sốt, nôn, tiêu chảy nhiều lần, phân nhiều nước đôi khi có máu. Bệnh lây qua thức ăn bị nhiễm vi khuẩn thương hàn như thịt gia súc, gia cầm mắc bệnh; trứng, cá bị ô nhiễm. Để phòng tránh không nên ăn thịt gia súc, gia cầm bị ốm, chết. Đảm bảo điều kiện vệ sinh nơi giết mổ, bảo quản đúng cách nguyên liệu trước khi chế biến và bảo quản lạnh thức ăn chín.

Ngộ độc thực phẩm do tụ cầu (staphylococcus)

Đây là bệnh nhiễm độc do độc tố của tụ cầu. Người bệnh thấy chóng mặt, buồn nôn, nôn dữ dội, đau quặn bụng, tiêu chảy, đau đầu, mạch nhanh, có thể sốt nhẹ. Thực phẩm gây bệnh là các sản phẩm từ sữa, thịt gia cầm nấu chưa chín hoặc người bị nhiễm trùng mũi, họng, tay và ngoài da lây sang thức ăn. Để phòng tránh phải kiểm tra sức khỏe người tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm, đặc biệt người viêm da có mủ, nhiễm trùng đường hô hấp cấp tính phải cách ly khỏi dây chuyền sản xuất thực phẩm, nhất là thức ăn đã nấu chín.

Ngộ độc thực phẩm do Botulium

Là loại ngộ độc cấp tính rất nặng do độc tố của vi khuẩn clostridium botulium phá hủy hệ thần kinh trung ương và hành tủy, dễ gây tử vong. Triệu chứng chính của ngộ độc là giảm trương lực cơ như liệt mắt, vòm họng, lưỡi, hầu; liệt dạ dày ruột gây táo bón, trướng bụng; giảm trương lực cơ hô hấp gây khó thở, giảm tiết dịch, tiểu tiện khó. Đôi khi có hiện tượng phân ly mạch và nhiệt độ (mạch nhanh, nhiệt độ bình thường không sốt). Thực phẩm gây ngộ độc gồm thịt, cá, rau đóng hộp bị ô nhiễm trong quá trình chế biến.

Biện pháp phòng tránh gồm: Không ăn thịt, cá có dấu hiệu ôi thiu, bị ươn… làm thức ăn nguội hoặc đóng hộp. Không sử dụng các đồ hộp có dấu hiệu phồng. Với thức ăn khả nghi phải đun sôi lại ít nhất một tiếng rồi mới dùng. Cá nếu chưa sử dụng ngay phải mổ bỏ hết ruột, mang, vây, rửa sạch và ướp lạnh ngay.

Ngộ độc thực phẩm do virus

Điển hình nhất là virus gây bệnh viêm gan A (HAV) và Norwalk. Virus HVA nhiễm và ký sinh ở các loại nhuyễn thể rất khó làm sạch. Thực phẩm trung gian truyền HAV là rau sống, thức ăn chế biến nguội, bánh bao, bánh mì kẹp thịt và các loại nhuyễn thể (sò, ốc, hến) sống ở nguồn nước bẩn. Triệu chứng chung khi mắc ngộ độc do HAV và Norwalk là tiêu chảy đối với người lớn và bị nôn đối với trẻ em.

Ngộ độc thực phẩm do sán lá gan nhỏ

Mầm bệnh là ấu trùng ở thịt và các loại cá chép, mè, trắm, trôi, diếc…Triệu chứng không rõ rệt, chỉ phát hiện rõ khi nhiễm trên 100 con sán khiến người bệnh bị rối loạn tiêu hóa, chán ăn, đi lỏng xen kẽ táo bón. Có thể mẩn ngứa, bạch hầu tăng, đau bụng, vàng da, gan to và cứng, có dấu hiệu viêm đường mật và xơ gan. Phòng ngừa bằng cách không ăn gỏi cá, cá nướng chưa chín hoặc nấu chưa kỹ, ốc luộc chưa chín. Khi xác định đang bệnh cần điều trị bằng thuốc tẩy sán theo hướng dẫn của bác sĩ.

Ngộ độc thức phẩm do nấm mốc

Một số thực phẩm dễ bị nhiễm độc tố vi nấm Aflatoxin bao gồm các loại hạt như đậu phộng, bắp, đậu nành, hướng dương, điều, bột bắp, bột đậu nành, bột đậu phộng; bột dinh dưỡng trẻ em trong thành phần có chứa đậu nành, kẹo đậu phộng, đậu phộng chiên giòn…Đề phòng tránh, nông sản sau khi thu hoạch phải phơi khô, sấy và bảo quản khô.

Ngộ độc do rau quả tồn dư thuốc bảo vệ thực vật

Triệu chứng gồm tổn thương hệ thần kinh (nhức đầu, mất ngủ, giảm trí nhớ, ra mồ hôi; nặng thì bị liệt do tổn thương thần kinh ngoại biên và não); tim mạch (co thắt mạch ngoại vi, loạn nhịp tim); hô hấp (viêm đường hô hấp trên, viêm phổi; nặng gây suy hô hấp, ngừng thở); tiêu hóa (viêm dạ dày, gan mật, co thắt đường mật); hội chứng thiếu máu, giảm bạch hầu, xuất huyết. Ngoài ra, nhiễm thuốc bảo vệ thực vật còn có biểu hiện tổn thương cả hệ tiết niệu, nội tiết và tuyến giáp.

Ngộ độc thực phẩm do kim loại nặng

Arsenic, chì, thủy ngân và Sélenium gây kích động hệ thống thần kinh trung ương và nếu nồng độ cao có thể gây chết người. Rất nhiều loại mỡ và thực phẩm thiên nhiên (rau, cá, tôm, cua, ốc…) được trồng hoặc sống ở nguồn nước bẩn dễ nhiễm kim loại nặng nói trên.

Ngộ độc thực phẩm do các chất hóa học

Các chất hóa học có thể gây ngộ độc thực phẩm như phụ gia ngoài danh mục cho phép, phụ gia sử dụng không đúng liều lượng, phụ gia quá hạn. Bên cạnh đó, các vật liệu bao gói, các chất tẩy rửa, chống rỉ sét… cũng là nguyên nhân gây ngộ độc nếu bị nhiễm trong thực phẩm.

Ngọc Nga (T/h)