Ô nhiễm nhựa toàn cầu đang gần đến mức không thể cứu vãn

Ô nhiễm môi trường là vấn đề nhức nhối nhất hiện nay, nhận được sự quan tâm của đông đảo công dân trên toàn cầu. Và rác thải nhựa là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây ô nhiễm môi trường. Một nghiên cứu mới của các nhà nghiên cứu đến từ Thụy Điển, Na Uy và Đức công bố trên tạp chí Science chỉ ra, tỷ lệ phát thải nhựa hiện tại trên toàn cầu có thể gây ra những tác động mà chúng ta sẽ không thể cứu vãn. Theo các tác giả, ô nhiễm nhựa là mối đe dọa toàn cầu, và các hành động nhằm giảm mạnh lượng chất thải nhựa ra môi trường là điều vô cùng quan trọng.

Nhựa được tìm thấy ở khắp mọi nơi trên hành tinh: từ sa mạc đến vùng băng tuyết, đỉnh núi đến đại dương sâu thẳm. Tính đến năm 2016, ước tính lượng khí thải nhựa toàn cầu ra các hồ, sông và đại dương trên thế giới dao động từ 9 đến 23 triệu tấn mỗi năm, tương tự với lượng rác thải đất liền. Những ước tính này dự kiến ​​sẽ tăng gần gấp đôi vào năm 2025 nếu các kịch bản hiện tại vẫn được áp dụng.

Matthew MacLeod, Giáo sư tại Đại học Stockholm - tác giả chính của nghiên cứu cho biết: “Nhựa đã khắc sâu trong xã hội của chúng ta và nó rò rỉ ra môi trường ở khắp mọi nơi, ngay cả những quốc gia có cơ sở hạ tầng xử lý chất thải tốt”.

Ông nói rằng lượng khí thải đang có xu hướng tăng lên mặc dù nhận thức về ô nhiễm nhựa của các nhà khoa học và công chúng đã tăng lên đáng kể trong những năm gần đây.

Đối với Mine Tekman, ứng viên Tiến sĩ tại Viện Alfred Wegener ở Đức, đồng tác giả của nghiên cứu, ô nhiễm nhựa không chỉ là vấn đề môi trường mà còn là một vấn đề "chính trị và kinh tế".

Bà tin rằng các giải pháp hiện đang được cung cấp, chẳng hạn như công nghệ tái chế và dọn dẹp là không đủ và chúng ta phải giải quyết vấn đề tận gốc.

"Thế giới đang thúc đẩy các giải pháp công nghệ để tái chế và loại bỏ nhựa khỏi môi trường. Là người tiêu dùng, chúng tôi tin rằng khi phân loại rác nhựa đúng cách, tất cả chúng sẽ được tái chế. Về mặt công nghệ, việc tái chế nhựa có nhiều hạn chế và các quốc gia cơ sở hạ tầng tốt đã và đang xuất khẩu chất thải nhựa của họ sang các nước có cơ sở vật chất kém hơn. Giảm lượng khí thải đòi hỏi phải có hành động quyết liệt, như giới hạn sản xuất nhựa nguyên sinh để tăng giá trị của nhựa tái chế và cấm xuất khẩu chất thải nhựa trừ khi nó đến một quốc gia tái chế tốt hơn”, Tekman nói.

Nhựa tích tụ trong môi trường khi lượng thải ra vượt quá lượng được loại bỏ bởi các sáng kiến ​​dọn dẹp và quá trình môi trường tự nhiên gồm nhiều bước được gọi là phong hóa.

"Phong hóa nhựa xảy ra do nhiều quá trình khác nhau và chúng tôi đã trải qua một chặng đường dài để tìm hiểu chúng. Nhưng thời tiết liên tục thay đổi các đặc tính của ô nhiễm nhựa, điều này mở ra cánh cửa mới cho nhiều câu hỏi hơn", Hans Peter Arp, nhà nghiên cứu tại Viện Địa kỹ thuật Na Uy (NGI) và Giáo sư tại Đại học Khoa học và Công nghệ Na Uy (NTNU) đồng tác giả của nghiên cứu cho biết.

Arp nói thêm: “Sự phân hủy diễn ra rất chậm và không có hiệu quả trong việc ngăn chặn sự tích tụ, vì vậy tiếp xúc với nhựa bị phong hóa sẽ chỉ tăng lên. Do đó, nhựa là một chất ô nhiễm khó có thể đảo ngược, cả vì lượng chất thải liên tục và sự tồn tại của môi trường của nó”.

Đồng tác giả Annika Jahnke, nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Môi trường Helmholtz (UFZ), Giáo sư tại Đại học RWTH Aachen, giải thích: "Các mảnh vụn nhựa không thể được loại bỏ bằng cách dọn dẹp và phong hóa các vật dụng bằng nhựa cỡ lớn chắc chắn sẽ dẫn đến việc tạo ra một số lượng khổng lồ các hạt vu nhựa, cũng như rửa trôi các hóa chất được thêm vào nhựa. Vì vậy, nhựa trong môi tích tụ ở đâu và những tác động của nó có thể gây ra thách thức, thậm chí là điều không thể đoán trước được”.

Nhựa cũng có thể hoạt động cùng với các tác nhân gây ô nhiễm môi trường khác ở vùng sâu vùng xa để gây ra các tác động xấu trên phạm vi rộng thậm chí toàn cầu. Nghiên cứu mới đưa ra một số ví dụ giả thuyết, bao gồm sự trầm trọng hơn của biến đổi khí hậu do sự cố máy bơm carbon toàn cầu và sự mất đa dạng sinh học ở đại dương, nơi ô nhiễm nhựa đóng vai trò là tác nhân bổ sung (bên cạnh việc đánh bắt quá mức, làm mất môi trường sống liên tục do thay đổi trong nhiệt độ nước, cung cấp chất dinh dưỡng và tiếp xúc với hóa chất).

Tổng hợp tất cả lại với nhau, các tác giả coi mối đe dọa mà rác thải nhựa có thể gây ra các tác động quy mô toàn cầu, không thể đảo ngược trong tương lai là "động lực hấp dẫn" cho các hành động phù hợp nhằm giảm mạnh lượng chất thải.

Hương Giang (theo: Science Daily)