Ông thợ điện đổi 100 USD bị phạt 90 triệu đồng: Vì sao hợp lý nhưng chưa thấu tình?

Liên quan tới sự việc ông Nguyễn Cà Rê (38 tuổi, ở phường An Hòa, quận Ninh Kiều, TP.Cần Thơ) đổi 100 USD tại 1 tiệm vàng, UBND TP.Cần Thơ đã ra quyết định xử phạt hành chính 90 triệu đồng với ông Rê. Đồng thời, số tiền 2,3 triệu đồng ông Rê đã đổi được trước đó cũng bị tịch thu.

Được biết, đây không phải lần đầu ông Rê bán ngoại tệ tại tiệm vàng này. Tuy nhiên, “vận đen” chỉ đến trong lần đổi vào cuối năm 2007 với tờ tiền 100 USD. "Trước đây tôi từng đem USD đến các tiệm vàng đổi ra tiền Việt xài mà không gặp rắc rối nào", ông Rê nói. Ông cũng cho biết, với mức lương thợ điện khoảng 4 triệu đồng mỗi tháng, ông không biết lấy đâu ra 90 triệu đồng để nộp phạt. 

Ảnh minh họa.

Phân tích sự việc trên dưới góc độ pháp lý, Luật sư Nguyễn Huy An – Trưởng văn phòng Luật sư Huy An (Đoàn Luật sư TP.Hà Nội) nhận định, quyết định xử phạt về hành vi bán ngoại tệ của ông Rê tuy đúng quy định nhưng chưa thuận về tình khi tờ 100 USD đổi được hơn 2 triệu đồng nhưng lại bị xử phạt tới 90 triệu đồng. Cũng theo đánh giá của vị luật sư này, sẽ rất khó để biết được cách xử lý thế nào là đúng luật với tờ 100USD.

Hơn nữa, vị luật sư này cũng đặt ra câu hỏi, thế nào là một điểm thu mua ngoại tệ có giấy phép? Có thể thấy, rất khó để một người dân xác định được điều đó. Đôi khi họ chỉ đơn giản là tìm đến địa điểm gần nhất có thể thực hiện giao dịch này. 

Bên cạnh đó, xử phạt một hành vi phải căn cứ trên mức độ vi phạm và tác động gây ra. Tuy nhiên, việc đổi tờ 100 USD được người nhà đưa cho chỉ đơn thuần là một giao dịch dân sự và người dân có thể không nắm được pháp lệnh về ngoại hối cũng như những quy định về giao dịch ngoại tệ.

Trên thực tế, hiện nay, tại nhiều thành phố lớn thậm chí đã hình thành những tuyến phố chuyên giao dịch ngoại tệ, hay còn gọi với tên khác là "chợ đen". Giao dịch trên thị trường phi chính thức cũng sôi động không kém gì kênh giao dịch qua ngân hàng. Tuy nhiên, việc quản lý lại không hề đơn giản.

Cũng nhìn nhận về sự việc trên, Luật sư Nguyễn Văn Hùng - Đoàn Luật sư TP.Hà Nội cho rằng, những cơ quan có liên quan cần có những chỉnh sửa về hành lang pháp lý với giao dịch ngoại hối cho những trường hợp như ông Rê. "Cần xây dựng những chế tài xử lý, những khung hình phạt với từng hành vi và quy mô giao dịch cụ thể thay vì gộp chung lại trong một quy định xử phạt hành chính", Luật sư Hùng nêu quan điểm.

Trước đó, trả lời báo chí, Phó Chủ tịch UBND TP.Cần Thơ - ông Trương Quang Hoài Nam cho biết, quyết định xử phạt đối với ông Nguyễn Cà Rê là đúng luật. Theo đó, UBND TP ra quyết định xử phạt đối với ông Rê dựa vào Tờ trình của Công an TP.Cần Thơ. Ông Rê là người đã có hành vi vi phạm hành chính trong việc mua, bán ngoại tệ tại tổ chức không được phép thu đổi ngoại tệ được quy định tại Điểm a Khoản 3 Điều 24 Nghị định số 96/2014/NĐ-CP.

Nghị định này không xác định mức phạt theo giá trị tang vật nên hành vi này chỉ có duy nhất một khung phạt là “Phạt tiền từ 80.000.000 đồng đến 100.000.000 đồng”. Việc xử phạt ông Rê mức phạt trên là dựa trên đề nghị của Công an TP.Cần Thơ. Tuy nhiên, khi xem xét công an cũng có căn cứ theo các quy định pháp luật.

Phó Chủ tịch UBND TP.Cần Thơ cho biết, hiện tại UBND TP chưa nhận được khiếu nại hay khởi kiện hành chính của ông Rê đối với Quyết định xử phạt. Trong trường hợp ông Rê có yêu cầu giảm nhẹ việc nộp phạt thì cơ quan chức năng cũng tiến hành xem xét theo quy định pháp luật.

Pháp lệnh Ngoại hối năm 2005 quy định, trên lãnh thổ Việt Nam, mọi giao dịch, thanh toán, niêm yết, quảng cáo không được thực hiện bằng ngoại hối, trừ các giao dịch với tổ chức tín dụng hoặc thanh toán qua trung gian gồm thu hộ, uỷ thác, đại lý. Do đó, hành vi của ông Rê được xem là vi phạm pháp luật và áp theo khung xử phạt hành chính, theo Nghị định 96/2014, từ 80 đến 100 triệu đồng.

Nguyễn Huệ