Phát triển công nghiệp hỗ trợ: Nhà nước đóng vai trò ‘bà đỡ’

Thực tế cho thấy, công nghiệp hỗ trợ có vai trò rất quan trọng trong nền kinh tế, là động lực trực tiếp tạo ra giá trị gia tăng, giúp tăng sức cạnh tranh của sản phẩm công nghiệp chính và đẩy nhanh quá trình công nghiệp hóa quốc gia. Tuy nhiên, hiện nay, do công nghiệp hỗ trợ trong nước phát triển chưa xứng với tiềm năng, khiến cho các ngành công nghiệp chế biến, chế tạo đang phụ thuộc rất lớn vào nguồn cung nguyên phụ liệu, linh kiện nhập khẩu. Khi dịch Covid-19 bùng nổ, chuỗi cung ứng toàn cầu đứt gãy, nhiều ngành sản xuất khó bảo đảm các yếu tố sản xuất đầu vào.

Để phát triển công nghiệp hỗ trợ thời gian tới, Nhà nước cần đóng vai trò là "bà đỡ". Ảnh minh họa.

Cụ thể, da giày hiện là một trong những ngành xuất khẩu chủ lực của Việt Nam với kim ngạch liên tục tăng bình quân hơn 10%/năm. 6 tháng đầu năm, kim ngạch xuất khẩu da giày cả nước đạt 12,1 tỷ USD, tăng 24,6% so cùng kỳ. Với sự phục hồi của thị trường, nhất là Mỹ và Liên hợp châu Âu (EU), dự kiến cả năm 2021, ngành da giày sẽ xuất khẩu đạt 23 tỷ USD, tăng 15 đến 16% so năm 2020.

Mặc dù vậy, với chi phí nguyên phụ liệu chiếm tới 68 đến 75% cơ cấu giá thành sản phẩm giày dép, tỷ lệ nội địa hóa sản phẩm này của doanh nghiệp trong nước chỉ đạt 40 đến 45%, dẫn đến biên độ lợi nhuận còn thấp. Bên cạnh đó, chính tỷ lệ nội địa hóa thấp cũng được cho là "rào cản" của ngành da giày khi tiếp cận các thị trường tiềm năng.

Ví dụ, EU cam kết loại bỏ 37% số dòng thuế ngành giày, dép cho Việt Nam ngay sau khi Hiệp định Thương mại tự do giữa Việt Nam và EU (EVFTA) chính thức có hiệu lực, giúp sản phẩm da giày của Việt Nam cạnh tranh hơn so với các nước tại thị trường quan trọng này. Thế nhưng, các doanh nghiệp chỉ được hưởng lợi nếu tự chủ được nguồn nguyên liệu và đáp ứng tốt yêu cầu về xuất xứ.

Tương tự với ngành công nghiệp ô tô, theo thống kê hiện có tới 80% linh kiện cho sản xuất xe trong nước là nhập khẩu, 20% còn lại sản xuất trong nước nhưng chủ yếu vẫn chỉ là các chi tiết giản đơn như: ghế, săm, lốp, ắc quy, bộ dây điện, nhựa cỡ lớn,... Ðây là nguyên nhân chính khiến cho chi phí sản xuất, lắp ráp ô tô trong nước cao hơn từ 10 đến 20% và giá bán xe cao hơn khoảng 20% so với các nước trong khu vực, khiến ngành ô tô mất hẳn sức cạnh tranh.

Vì vậy, nhiều chuyên gia nhấn mạnh, để phát triển công nghiệp hỗ trợ thời gian tới, Nhà nước cần đóng vai trò là "bà đỡ", nhất là hỗ trợ cho doanh nghiệp nhỏ, vừa và siêu nhỏ trong việc bảo đảm môi trường kinh doanh thuận lợi, chi phí gia nhập thị trường thấp, khuyến khích nguồn vốn tư nhân xã hội. Theo đó, rất cần những khuôn khổ chính sách và cơ chế cụ thể để hỗ trợ doanh nghiệp tiếp cận được với thị trường công nghiệp hỗ trợ.

Vừa qua, Chính phủ cũng đã ban hành Nghị quyết 115/NQ-CP về các giải pháp thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ, tạo tiền đề cho các bộ, ngành nghiên cứu đưa ra các chính sách cụ thể để giải quyết những vấn đề nội tại, tiếp tục thúc đẩy phát triển công nghiệp hỗ trợ trong thời gian tới.

Theo Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương), trong Nghị quyết đã nêu rõ một số giải pháp nhằm tháo gỡ vấn đề đứt gãy chuỗi cung ứng hiện nay. Ðó là tạo cơ hội hình thành và phát triển chuỗi giá trị trong nước thông qua thu hút đầu tư hiệu quả và thúc đẩy liên kết giữa các doanh nghiệp Việt Nam với các doanh nghiệp đa quốc gia; xây dựng các khu công nghiệp hỗ trợ tập trung để tạo cụm liên kết ngành; phát triển các ngành công nghiệp vật liệu nhằm tăng cường tính tự chủ về đầu vào cho sản xuất, giảm sự phụ thuộc vào nguồn nhập khẩu, nâng cao giá trị gia tăng nội địa cũng như sức cạnh tranh của sản phẩm Việt Nam trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Bên cạnh đó, tiếp tục thực hiện chính sách ưu đãi về lãi suất đối với doanh nghiệp công nghiệp hỗ trợ khi vay vốn ngắn hạn tại tổ chức tín dụng, trong đó, Nhà nước sẽ thực hiện cấp bù chênh lệch lãi suất đối với các khoản vay trung và dài hạn của các doanh nghiệp để thực hiện dự án sản xuất sản phẩm thuộc "Danh mục sản phẩm công nghiệp hỗ trợ ưu tiên phát triển"..

Mai Phương