Phát triển trung tâm dữ liệu phải đáp ứng theo tiêu chuẩn xanh

Châu Á trở thành điểm nóng đầu tư trung tâm dữ liệu ứng dụng AI

Chỉ trong vòng một năm qua, các “gã khổng lồ” công nghệ như Microsoft, Meta, Alphabet hay Amazon đã chi hơn 200 tỷ USD cho việc xây dựng trung tâm dữ liệu (data center) và phát triển công cụ liên quan đến AI. Trong đó, một phần đáng kể nguồn vốn đổ về khu vực châu Á nơi được đánh giá có chi phí đất đai, nguồn điện rẻ và nhu cầu ứng dụng AI ngày càng cao.

Tuy nhiên, phần lớn các data center tại châu Á hiện vẫn chưa được thiết kế để tối ưu cho việc lưu trữ và vận hành các máy chủ AI. Các trung tâm hiện tại chủ yếu có công suất từ 10 đến 40 MW, tập trung tại các thị trường phát triển, chưa đủ đáp ứng cường độ xử lý của AI thế hệ mới. Điều này mở ra dư địa lớn cho việc nâng cấp, xây mới hệ thống hạ tầng với công suất cao hơn, phục vụ cho cuộc chạy đua toàn cầu trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo.

Phát triển AI và trung tâm dữ liệu cần hướng tới mục tiêu xanh hóa. Ảnh minh họa

Ấn Độ nổi lên như một trung tâm dữ liệu mới của khu vực khi có nhiều tập đoàn lớn đẩy mạnh đầu tư. Airtel, một trong những nhà mạng hàng đầu Ấn Độ, thông qua công ty con Nxtra, đã công bố kế hoạch đầu tư 600 triệu USD để tăng gấp đôi công suất trung tâm dữ liệu lên gần 400 MW vào cuối năm 2027. Bên cạnh đó, tỷ phú Mukesh Ambani - người giàu nhất châu Á cũng tuyên bố sẽ xây dựng các trung tâm dữ liệu "sẵn sàng cho AI" quy mô gigawatt tại bang Gujarat, sử dụng năng lượng tái tạo từ Tập đoàn Reliance. Tập đoàn Adani cũng không đứng ngoài cuộc khi hợp tác với EdgeConneX của Mỹ để đầu tư 1 GW dung lượng trung tâm dữ liệu đến cuối thập kỷ này.

Ngành trung tâm dữ liệu tại Ấn Độ đạt doanh thu 1,2 tỷ USD trong năm 2024 và đang tăng trưởng hơn 20% mỗi năm, phần lớn nhờ sự mở rộng của các nhà cung cấp đám mây quốc tế như AWS, Azure và Google Cloud. Theo số liệu từ Tập đoàn CBRE, Ấn Độ hiện có 375.000 kỹ sư công nghệ thông thạo AI chỉ đứng sau Mỹ và là điểm đến được các tập đoàn quốc tế đặt cược trở thành trung tâm dữ liệu khu vực.

Dù vậy, hạ tầng năng lượng vẫn là điểm nghẽn lớn nhất. Lưới điện quốc gia chưa đáp ứng được tốc độ tăng trưởng nhanh của ngành này. Hội đồng Năng lượng, Môi trường và Nước - CEEW (Ấn Độ)  ước tính mức tăng tiêu thụ điện tại Ấn Độ đã đạt 9%/năm, vượt xa dự báo trước đó là 6,4%. Dự báo, các trung tâm dữ liệu có thể chiếm tới 3% tổng mức tiêu thụ điện của cả nước vào cuối thập kỷ. Trong khi đó, kế hoạch phát triển năng lượng sạch hiện tại của Ấn Độ chưa đủ để đáp ứng nhu cầu.

Việt Nam vào đường đua trung tâm dữ liệu tiêu chuẩn xanh là bắt buộc

Tại Việt Nam, AI và bán dẫn đã được xác định là lĩnh vực chiến lược. Các doanh nghiệp như VNPT, Viettel, CMC, FPT, VNG… đang ráo riết mở rộng hệ thống trung tâm dữ liệu để đón đầu làn sóng AI. Đơn cử, Viettel lên kế hoạch xây dựng thêm 11 trung tâm dữ liệu lớn với tổng công suất hơn 350 MW từ nay đến 2030, chiếm trên 40% tổng công suất cả nước. Đặc biệt, Viettel sẽ hợp tác với NVIDIA triển khai hạ tầng AI gồm gần 800 siêu máy tính và 6.000 card GPU nền tảng cho các ứng dụng AI tiên tiến như AI tạo sinh, điện toán đám mây AI.

CMC cũng có kế hoạch rót 500 triệu USD đến năm 2028 cho các trung tâm dữ liệu tại Việt Nam, Nhật Bản và các quốc gia khác. Sự vào cuộc của các tập đoàn nước ngoài như Microsoft, Amazon, Supermicro, STT GDC, Google, Alibaba… dự kiến sẽ góp phần đẩy mạnh cuộc đua đầu tư và nâng cấp hạ tầng data center tại Việt Nam.

Báo cáo của Cushman & Wakefield cho biết, chi phí xây dựng data center tại Việt Nam vào loại thấp nhất khu vực, chỉ khoảng 6,9 triệu USD/MW - rẻ hơn Trung Quốc, Thái Lan, Indonesia và Malaysia. Bà Trang Bùi - Tổng giám đốc Cushman & Wakefield nhận định, đây là lợi thế cạnh tranh quan trọng, giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn trong bản đồ trung tâm dữ liệu châu Á - Thái Bình Dương.

Tuy nhiên, bài toán lớn nhất với Việt Nam là tiêu chuẩn xanh và tính bền vững. Trong bối cảnh các công ty công nghệ toàn cầu ngày càng yêu cầu trung tâm dữ liệu phải đáp ứng các chứng nhận xanh, các đơn vị vận hành tại Việt Nam đang đối mặt với áp lực chuyển đổi.

Ông Nguyễn Lê Châu - CEO Sunteco, dẫn chứng: việc đào tạo một mô hình AI lớn như GPT-3 tiêu tốn tới 1.287 MW/h điện tương đương lượng điện một hộ gia đình Mỹ dùng trong 120 năm và tạo ra 284 tấn CO₂, tương đương 5 chiếc ô tô trong suốt vòng đời. Trong khi đó, phần lớn các trung tâm dữ liệu tại Việt Nam vẫn đang phụ thuộc vào điện lưới truyền thống do EVN cung cấp, chưa có sự kết nối ổn định với năng lượng tái tạo.

Theo ông Phạm Nguyễn - CEO EcoDC, nguồn điện tái tạo tại Việt Nam không ổn định, khó đáp ứng yêu cầu vận hành 24/7 của trung tâm dữ liệu. Đây là rào cản lớn khiến việc “xanh hóa” trung tâm dữ liệu còn khá chậm. Trong khi đó, theo IEA, các trung tâm dữ liệu toàn cầu đã tiêu thụ từ 240-340 tỷ kWh điện mỗi năm cao hơn tổng điện năng tiêu thụ của Việt Nam.

Hiện Việt Nam có khoảng 33 trung tâm dữ liệu, với công suất khoảng 150 MW, đứng thứ sáu ở Đông Nam Á. Tháng 7/2024, Việt Nam chính thức mở cửa thị trường trung tâm dữ liệu cho nhà đầu tư nước ngoài. Từ năm 2025, Luật Viễn thông 2023 cho phép sở hữu 100% vốn đầu tư nước ngoài trong lĩnh vực này. Sự thay đổi chính sách sẽ tạo động lực thúc đẩy hợp tác và tăng tốc phát triển thị trường data center trong nước.

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng để trở thành trung tâm dữ liệu khu vực, Việt Nam cần không chỉ hạ tầng tốt mà còn phải đảm bảo yếu tố xanh và bền vững trong dài hạn. Trong cuộc đua AI, bài toán không còn là “ai nhanh hơn”, mà là “ai bền vững hơn”.

Duy Trinh