QCVN 07-2:2023/BXD về hệ thống công trình thoát nước trong đô thị và khu dân cư

Một hệ thống công trình thoát nước không đảm bảo chất lượng và không tuân thủ các quy chuẩn kỹ thuật có thể gây ra hàng loạt hậu quả nghiêm trọng, ảnh hưởng đến môi trường, đời sống dân sinh và quá trình phát triển kinh tế - xã hội.

Trước hết, dễ thấy nhất là tình trạng ngập úng tại các khu vực đô thị và dân cư. Khi hệ thống thoát nước không đáp ứng được nhu cầu tiêu thoát nước mưa hoặc nước thải, đặc biệt trong mùa mưa bão, sẽ dẫn đến hiện tượng ngập lụt cục bộ, gây thiệt hại cho nhà cửa, tài sản, làm gián đoạn giao thông và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hàng ngày của người dân.

Không chỉ dừng lại ở thiệt hại vật chất, hệ thống thoát nước yếu kém còn là nguyên nhân trực tiếp gây ô nhiễm môi trường. Nước thải sinh hoạt, công nghiệp nếu không được thu gom và xử lý đúng cách sẽ xả trực tiếp ra môi trường tự nhiên, làm ô nhiễm nguồn nước mặt, nước ngầm, đất và không khí. Hệ quả là chất lượng sống của người dân bị suy giảm nghiêm trọng, kéo theo nguy cơ bùng phát các dịch bệnh truyền nhiễm như sốt xuất huyết, tiêu chảy, tả… do muỗi, vi khuẩn và các mầm bệnh phát triển mạnh trong môi trường nước tù đọng.

Bên cạnh đó, thoát nước không hiệu quả cũng gây ra hiện tượng xói mòn đất, lún sụt nền móng, ảnh hưởng tới kết cấu hạ tầng công trình xây dựng, từ đó làm tăng chi phí duy tu, sửa chữa. Về lâu dài, hệ thống thoát nước kém chất lượng sẽ là rào cản lớn cho sự phát triển đô thị bền vững. Các khu dân cư, khu công nghiệp khó có thể mở rộng hoặc cải tạo hiệu quả nếu thiếu một hệ thống thoát nước đồng bộ và tuân thủ quy hoạch, nhất là trong bối cảnh biến đổi khí hậu đang diễn biến phức tạp.

Hệ thống thoát nước cần đáp ứng các yêu cầu theo quy chuẩn quy định. Ảnh minh họa

Chính vì vậy, việc thiết kế, xây dựng và vận hành hệ thống thoát nước theo đúng quy chuẩn kỹ thuật là yêu cầu bắt buộc, không chỉ nhằm giảm thiểu thiệt hại, bảo vệ môi trường mà còn góp phần đảm bảo an toàn, chất lượng sống và hướng tới phát triển đô thị bền vững.

Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia QCVN 07-2:2023/BXD do Bộ Xây dựng ban hành, quy định các yêu cầu kỹ thuật đối với hệ thống công trình thoát nước trong đô thị và khu dân cư. Việc ban hành quy chuẩn này nhằm đồng bộ hóa thiết kế, thi công và vận hành hệ thống thoát nước, đáp ứng yêu cầu chống ngập úng, bảo vệ môi trường và thích ứng với biến đổi khí hậu trong điều kiện đô thị hóa nhanh tại Việt Nam.

Quy chuẩn QCVN 07-2:2023/BXD quy định chi tiết các yêu cầu kỹ thuật cho công trình thoát nước mưa, thoát nước thải và nước mặt đô thị, bao gồm cả hệ thống cống, mương, trạm bơm, hồ điều hòa, các cấu kiện hạ tầng kỹ thuật đi kèm. Quy chuẩn này áp dụng cho các tổ chức, cá nhân tham gia thiết kế, xây dựng, quản lý và vận hành hệ thống thoát nước tại các đô thị, khu dân cư mới, khu công nghiệp và các khu chức năng đặc thù.

Một trong những điểm đáng chú ý của QCVN 07-2:2023/BXD là yêu cầu về phân tách hệ thống thoát nước mưa và nước thải, nhằm hạn chế ô nhiễm và tăng hiệu quả xử lý. Quy chuẩn cũng quy định cụ thể về lưu lượng thiết kế, kích thước đường ống, độ dốc và khoảng cách giữa các giếng thăm, đảm bảo khả năng thoát nước nhanh, tránh tình trạng ứ đọng gây ngập cục bộ khi mưa lớn.

Việc đầu tư xây dựng hệ thống cấp nước phải phù hợp với quy hoạch được cấp có thẩm quyền phê duyệt, đảm bảo việc sử dụng hợp lý các nguồn nước an toàn và bền vững trong điều kiện biến đổi khí hậu.

Kết cấu và vật liệu xây dựng công trình cấp nước phải đảm bảo yêu cầu bền vững, ổn định trong suốt thời hạn sử dụng theo thiết kế của công trình (tuổi thọ thiết kế) dưới tác động của điều kiện tự nhiên, các tác động của môi trường xung quanh, các tác động trong quá trình vận hành. Hoá chất, vật liệu, thiết bị trong xử lý, vận chuyển và dự trữ nước sinh hoạt không được ảnh hưởng đến chất lượng nước và sức khoẻ của con người. Chất lượng nước sạch sử dụng cho mục đích sinh hoạt phải đảm bảo yêu cầu của QCVN 01- 1:2018/BYT và quy chuẩn địa phương.

Công suất của hệ thống cấp nước phải tính toán cho ngày có nhu cầu dùng nước lớn nhất trong năm như nước dùng cho sinh hoạt có tính tới hệ số dùng nước không điều hòa ngày; nước tưới đường, tưới cây, nước cho các công trình công cộng, nước cho thương mại dịch vụ, nước cho các công trình đặc biệt, cho công nghiệp, lượng nước thất thoát và lượng nước dùng cho bản thân trạm xử lý nước, nhà máy nước tuân thủ theo QCVN 01:2021/BXD.

Bên cạnh yếu tố kỹ thuật, QCVN 07-2:2023/BXD còn nhấn mạnh yêu cầu về bảo vệ môi trường và khả năng thích ứng với biến đổi khí hậu. Theo đó, các công trình thoát nước cần được thiết kế để chịu được các kịch bản thời tiết cực đoan như mưa lớn bất thường, nước biển dâng, đồng thời bảo đảm không làm ảnh hưởng đến chất lượng nước mặt, nước ngầm và hệ sinh thái xung quanh.

Việc áp dụng quy chuẩn này cũng đồng nghĩa với việc thúc đẩy các giải pháp hạ tầng xanh như hồ điều tiết, bề mặt thấm nước, mái xanh góp phần giảm áp lực cho hệ thống cống ngầm truyền thống.

QCVN 07-2:2023/BXD đóng vai trò quan trọng trong việc nâng cao chất lượng công trình thoát nước từ khâu thiết kế, xây dựng đến vận hành. Cơ quan quản lý nhà nước, chủ đầu tư, tư vấn thiết kế và các đơn vị thi công đều phải tuân thủ các quy định trong quy chuẩn, đồng thời phải đảm bảo minh bạch và có cơ chế giám sát chất lượng chặt chẽ trong quá trình thực hiện.

Việc ban hành và áp dụng quy chuẩn mới là một bước tiến quan trọng trong việc hoàn thiện khung pháp lý và kỹ thuật về hạ tầng thoát nước tại Việt Nam, hướng tới xây dựng các đô thị thông minh, thích ứng với biến đổi khí hậu và nâng cao chất lượng sống cho người dân.

 An Dương