QCVN 07:2025/BNNMT - Quy chuẩn kỹ thuật quốc gia ngưỡng chất thải nguy hại

Chất thải nguy hại là những loại chất thải mang tính chất nguy hiểm rõ rệt: dễ cháy, ăn mòn, axit hay kiềm cực mạnh, thậm chí chứa các kim loại nặng như asen, chì, cadmi, thủy ngân, hay các hợp chất độc khác. Chúng không chỉ gây nguy hiểm trực tiếp đến sức khỏe con người, làm suy yếu hệ miễn dịch, tăng nguy cơ ung thư, mà còn tàn phá hệ sinh thái, lắng đọng trong đất và nguồn nước cảnh báo cấp bách cho môi trường và cộng đồng.

Trong bối cảnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa gia tăng, lưu lượng chất thải nguy hại mỗi ngày một lớn, việc ban hành một quy chuẩn quốc gia chặt chẽ như QCVN 07:2025/BNNMT không chỉ cần thiết mà còn cấp bách, nhằm bảo vệ môi trường và đảm bảo phát triển bền vững.

QCVN 07:2025/BNNMT được ban hành theo Thông tư số 44/2025/TT‑BNNMT ngày 6 tháng 8 năm 2025, sẽ chính thức có hiệu lực từ ngày 9 tháng 2 năm 2026. Quy chuẩn này thay thế hoàn toàn hai văn bản cũ là QCVN 07:2009/BTNMT và QCVN 50:2013/BTNMT, đóng vai trò là “la bàn pháp lý và khoa học” mới giúp xác định ngưỡng chất thải nguy hại một cách rõ ràng và nhất quán hơn trước kia.

Cốt lõi của QCVN 07:2025 là việc xác định cụ thể các tiêu chí phân loại chất thải nguy hại dựa trên hai khái niệm chính: tính chất nguy hại (như nhiệt độ chớp cháy, độ pH) và thành phần nguy hại (các kim loại nặng, hợp chất vô cơ, hóa chất độc). Điểm đánh dấu một chất thải là “nguy hại” nếu nó vượt ngưỡng đối với bất kỳ tiêu chí nào trong hai nhóm này.

Chất thải nguy hại cần được kiểm soát để tránh nguy hại tới môi trường xung quanh. Ảnh minh họa

Cụ thể, các tính chất nguy hại chủ yếu gồm: chất dễ bắt cháy với nhiệt độ chớp cháy ≤ 60°C, độ kiềm pH ≥ 12,5, hoặc độ axit pH ≤ 2,0. Về thành phần nguy hại vô cơ, quy chuẩn đưa ra ngưỡng theo hàm lượng tuyệt đối (H, tính theo ppm) và nồng độ ngâm chiết (Cₜc, theo mg/l) cho từng chất như: antimon (Sb) có ngưỡng 20 ppm hoặc 1 mg/l; asen (As) là 40 ppm hoặc 2 mg/l; thủy ngân (Hg) là 4 ppm hoặc 0,2 mg/l; chì (Pb) là 300 ppm hoặc 15 mg/l; chromium VI là 100 ppm hoặc 5 mg/l… và nhiều kim loại, hợp chất hữu cơ khác theo danh sách chi tiết. Chính việc quy định cả hai ngưỡng hàm lượng tuyệt đối và dạng ngâm chiết góp phần nâng cao tính khoa học, phản ánh đúng mức độ rủi ro khi chất nguy hại leach ra môi trường.

Bên cạnh đó, QCVN 07:2025 cũng nêu rõ phương pháp phân tích và kỹ thuật lấy mẫu. Quy chuẩn cho phép áp dụng các tiêu chuẩn quốc tế uy tín như US EPA Method 1311 (xác định độc tính qua ngâm chiết), US EPA Method 9045D/9040C (đo pH), kết hợp với các tiêu chuẩn Việt Nam tương đương như TCVN 9466:2021, TCVN 12951:2020, TCVN 13920:2023… nhằm đảm bảo tính chính xác, khách quan và có thể đối chiếu giữa các phòng thử nghiệm cả trong và ngoài nước. Điều này giúp minh bạch kết quả phân loại chất thải, tránh những sai sót có thể dẫn đến hậu quả môi trường nghiêm trọng.

Một điểm đáng chú ý khác là quy định về việc lưu trữ hồ sơ phân loại chất thải và tái phân định. Chủ nguồn thải bao gồm doanh nghiệp sản xuất, nhà máy xử lý chất thải phải thực hiện phân định ít nhất một lần và lưu giữ hồ sơ đó tối thiểu 5 năm. Nếu có bất kỳ thay đổi nào trong công nghệ, nguyên liệu hay quy trình xử lý, họ phải thực hiện tái phân định để đảm bảo chất thải không bị “thay đổi” nhằm né tránh kiểm định trước khung pháp lý mới .

Phạm vi áp dụng của quy chuẩn được mở rộng toàn diện không chỉ áp dụng cho các cơ quan nhà nước có trách nhiệm quản lý môi trường, mà còn cho mọi tổ chức, cá nhân tham gia vào hoạt động phân loại, quan trắc, xử lý chất thải, bao gồm cả đơn vị sản xuất, thu gom, vận chuyển và phòng thử nghiệm đảm bảo tất cả các mắt xích trong chuỗi giá trị chất thải đều tuân thủ tiêu chuẩn chung.

Việc xác định chính xác ngưỡng chất thải nguy hại giúp ngăn chặn việc xử lý bừa bãi dẫn đến nguy cơ ô nhiễm cao và bệnh tật gia tăng. Những quy tắc kỹ thuật và minh bạch hồ sơ tạo điều kiện cho sự tuân thủ pháp luật sâu rộng trong doanh nghiệp, đồng thời tăng cường khả năng giám sát của cơ quan nhà nước. Việc khuyến khích tái phân định khi thay đổi công nghệ cũng giúp hệ thống quản lý không bị “tụt hậu” trước sự đổi mới nhanh chóng của ngành công nghiệp.

Có thể nói, QCVN 07:2025/BNNMT là bước tiến rõ rệt trong quản lý môi trường tại Việt Nam không chỉ là văn bản pháp lý mà còn là bộ chuẩn mực khoa học, cơ chế minh bạch và công cụ ràng buộc trách nhiệm. Khi thực thi nghiêm, quy chuẩn này sẽ góp phần xây dựng một hệ thống xử lý chất thải nguy hại hiệu quả hơn, giảm thiểu rủi ro đối với cộng đồng, đồng thời nâng cao chất lượng môi trường sống hướng đến một Việt Nam công nghiệp hóa nhưng vẫn xanh và an toàn.

An Dương