Quản lý tốt, casino có gì không độc hại!

GS Hà Tôn Vinh

Xây dựng casino tại Việt Nam và việc cho phép người Việt vào chơi trong casino vẫn là chủ đề được Chính phủ, dư luận quan tâm hiện nay. Liên quan đến vấn đề này, nghị định hoạt động kinh doanh casino đang được bàn thảo sôi nổi. Để có thêm một góc nhìn, sự hiểu biết về mặt tích cực và tiêu cực từ việc xây dựng casino, Một Thế Giới đã có cuộc trao đổi với GS. Hà Tôn Vinh - chuyên gia cố vấn đầu tư cho khu phức hợp casino tỉnh Quảng Ninh.

Hiện nay có hai luồng ý kiến trái ngược nhau về việc xây dựng và cho phép người Việt vào casino chơi. Xin ông cho biết tại sao lại có các quan điểm khác nhau như thế và ý kiến của ông về vấn đề này?

Trước hết tôi muốn nói đến sự khác biệt của hai mô hình kinh doanh casino truyền thống và hiện tại, là nguyên nhân gây ra hai quan điểm hoàn toàn trái ngược nhau.
Trong quá khứ các khu casino thường được xây dựng ở một nơi xa xôi hẻo lánh, xa các khu dân cư, là nơi để cho các tay cờ bạc sát phạt và tiêu tiền. Las Vegas và Macau ngay từ thuở ban đầu là những thí dụ điển hình. Chuyện cờ bạc, mại dâm, ma túy, rửa tiền thường được xem như gắn liền với các khu ăn chơi này. Thay vì cấm đoán hoặc để cho casino và các hệ lụy xã hội lan tràn trong xã hội, chính quyền thường khoanh vùng để dễ kiểm soát, quản lý, thu thuế và lợi nhuận. Quyền được vui chơi, giải trí và thử thời vận của người dân và du khách không bị cấm đoán, được cho phép tự do trong khuôn khổ pháp luật.

Trong những năm gần đây chúng ta thấy nổi lên một mô hình kinh doanh casino mới, có tính nhân văn hơn và được nhân rộng nhanh chóng ở nhiều nước, đặc biệt ở các nước trong quá khứ đã từng nghi kỵ và cấm đoán casino, như ở nhiều bang Mỹ, ở Singapore, Malaysia, Nhật Bản, Đài Loan...

Các tập đoàn kinh doanh vui chơi, giải trí casino đã thay đổi lối nhìn và chiến lược kinh doanh của họ. Chính quyền nhiều nước đã chấp nhận casino như là công cụ đóng góp cho ngân sách, giúp cho ngành du lịch giải trí, tạo thêm công ăn việc làm... Mô hình này ngày nay được biết đến trên thế giới với tên gọi là Integrated Resorts (IR) “khu phức hợp vui chơi, nghỉ dưỡng, có hạng mục casino”.

IR là một quần thể, một tổng hợp các công trình phục vụ tất cả các thành phần trong xã hội, gồm có khu nghỉ dưỡng cao cấp, khách sạn, khu hội nghị quốc tế, trung tâm mua sắm, nhà hàng, bảo tàng, công viên và dĩ nhiên là khu casino. Các công trình và hạng mục của khu IR này đòi hỏi phải có các nhà đầu tư lớn chiến lược, có kinh nghiệm xây dựng và vận hành. Nhiều khu IR trên thế giới thường có số vốn đầu tư lên tới hàng chục tỉ USD, như ở khu vực trung tâm mới của thành phố Las Vegas, khu Foxwoods Resort Casino ở bang Connecticut, Mỹ, ở trung tâm tài chính Singapore, Malaysia, Bahamas, Philippines, khu Cotai ở Macau...

Điều đáng nói là trong mô hình kinh doanh “khu phức hợp vui chơi, nghỉ dưỡng, có hạng mục casino - IR” này, khu dành cho các trò chơi casino thường chỉ chiếm khoảng từ 3-5% tổng diện tích toàn khu vực.

Chính phủ, Quốc hội cũng như đại đa số người dân Việt Nam, trong đó có tôi, chắc chắn sẽ không chấp nhận hoặc cho phép các casino riêng lẻ được hoạt động, kinh doanh cờ bạc thuần túy theo mô hình truyền thống. Việc Chính phủ gần đây cho phép thành lập đặc khu kinh tế Vân Đồn ở tỉnh Quảng Ninh và “khu phức hợp vui chơi, nghỉ dưỡng, có hạng mục casino” theo mô hình IR nói trên là một thực tế đã được kiểm nghiệm ở nhiều nơi trên thế giới, phù hợp với trào lưu tiến bộ, nhu cầu giải trí của người dân, du khách trong nước và quốc tế. Đặc khu kinh tế Vân Đồn và khu phức hợp casino sẽ được xây dựng và có thể trở thành một mô hình phát triển vùng, một “cực” tăng trưởng, giúp gia tăng tỉ trọng ngành công nghiệp dịch vụ, du lịch, thu hút vốn FDI, trung tâm nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí quốc gia và quốc tế.

Gần đây, ở Quốc hội đã thấy có nhiều đại biểu mạnh dạn đưa vấn đề casino ra thảo luận công khai và bắt đầu nói đến nhu cầu chính đáng của người dân muốn tham gia sinh hoạt vui chơi nghỉ dưỡng và giải trí có thưởng. Tôi nghĩ đây là những bước đi, chuyển biến tích cực và hợp thời.

Ông vừa đề cập đến khu phức hợp có nhiều hạng mục, bao gồm cả casino. Ông có thể phân tích rõ hơn những mặt tích cực và tiêu cực khi chúng ta xây dựng khu phức hợp này?

Một khu phức hợp đúng nghĩa và hiện đại, như ý tưởng và đề xuất của Chính phủ cho một khu phức hợp như đặc khu kinh tế Vân Đồn, sẽ bao gồm các hạng mục vui chơi, giải trí, nghỉ dưỡng, mua sắm, nhà hàng, hội nghị, văn hóa và có cả casino.

Chúng ta có thể thấy ngay đặc khu và khu phức hợp này sẽ phục vụ nhu cầu của các tầng lớp xã hội, giới kinh doanh trong và ngoài nước, du khách, cũng như mọi thành phần trong gia đình. Casino hỗ trợ việc kinh doanh như khách sạn, nhà hàng, khu hội nghị, khu công viên, bảo tàng… lôi kéo thêm khách du lịch, phục vụ gia đình có nhiều sở thích khác nhau. Chồng bạn thích chơi ở casino, bạn thích đi mua sắm, còn bố mẹ bạn thích đi nghe nhạc. Một khu phức hợp bao gồm nhiều hạng mục như vậy sẽ đáp ứng được nhu cầu của mọi người.

Las Vegas đã trở thành một địa danh du lịch cho cả gia đình và khách du lịch toàn thế giới chứ không phải chỉ có casino như những thâp niên trước. Ngay cả Macau bây giờ cũng vậy.

Đối với Chính phủ, nguồn thu thuế sẽ tạo thêm doanh thu cho ngân sách, có thêm việc làm cho người lao động, có thêm đầu ra cho vật liệu khi xây dựng khu phức hợp này... từ đó tạo ra sự phát triển kinh tế mang tính lan tỏa. Người muốn đi Macau hay Singapore chơi bây giờ có thể không còn nhu cầu đi nữa, họ có thể chơi ngay ở Việt Nam và tiết kiệm một khoản chi phí không nhỏ. Ngoài ra còn có rất nhiều mặt tích cực khác nữa như kiểm soát được vấn đề đem tiền ra nước ngoài chơi...

Đối với người Việt Nam, nếu được Chính phủ cho phép vào chơi, casino sẽ không phải là nơi giải trí cho mọi người, nhất là người nghèo. Việc thu phí vào cửa cao, việc đòi hỏi chứng minh khả năng tài chính và nhân thân tốt, việc dùng công nghệ thông tin để giúp kiểm soát số lần được vào chơi trong một tháng, một năm... sẽ giúp giới hạn số người chơi và những thành phần không đủ điều kiện vào chơi.

Ở các casino quốc tế trong các khu IR, nhà điều hành casino phải đóng thuế rất cao cho doanh thu từ các bàn chơi và máy chơi ít tiền dành cho người chơi bình thường, khoảng 15-25%. Trong khi đó, mức thuế doanh thu từ các bàn chơi trong các khu dành cho người giàu có hay chơi với số tiền đặt cược cao thì lại rất thấp, vào khoảng 5-10%.
Các nhà đầu tư như thế sẽ chú trọng hơn vào việc tiếp thị và mời gọi người giàu, cũng như cung cấp các dịch vụ đặc biệt cho người có thu nhập cao và tìm cách giới hạn những người chơi ít tiền. Lãnh đạo casino Venetian ở Macau của tập đoàn Las Vegas Sands cho tôi biết với cách thiết kế các trò chơi và mức đặt cược tối thiểu khá cao, người chơi bình thường có thể thua trung bình khoảng 1.000 USD một ngày vào chơi, một số tiền không nhỏ đối với đa số du khách Trung Quốc hay người nghèo tại địa phương. Chính vì thế, tuy được tự do vào chơi ở Macau, đa số người chơi từ lục địa Trung Quốc thường chỉ là khách tham quan, đến ăn ở ngủ nghỉ và du lịch.

Casino là một loại hình giải trí, cờ bạc hợp pháp. Đã là cờ bạc thì bao giờ cũng có mặt trái, có chuyện thắng - thua và sẽ thua nhiều hơn thắng đứng dưới góc độ xác suất, thống kê. Cho nên nếu là người có tài chính lại ham mê cờ bạc thì chắc chắn chơi lâu, chơi nhiều, sẽ thua.

Ở các nước cho phép kinh doanh casino luôn có các đường dây nóng hoặc các tổ chức tư vấn, hỗ trợ, giúp “cai nghiện” casino. Có 3 khái niệm về cờ bạc: cờ bạc bất hợp pháp như số đề, cá cược thể thao ngoài luồng... thì không có chính phủ nào cho phép. Nhưng cũng vì có số đề, có cá cược thể thao nên nhiều chính phủ mới cho làm xổ số điện toán, cá cược thể thao hợp pháp nên mới có khái niệm thứ hai là cờ bạc hợp pháp. Cờ bạc hợp pháp và cờ bạc bất hợp pháp giống nhau 100% về loại hình trò chơi, nhưng thay vì bạn chơi khắp nơi, chơi không ai biết, không phải đóng thuế thì giờ bạn chơi một ở một chỗ và bạn phải đóng thuế, không sợ bị liên lụy đến pháp luật hay tù tội.

Còn khái niệm thứ ba là giải trí, vui chơi có thưởng là mô hình IR hiện tại mà tôi vừa nói đến. Casino chỉ là một phần nhỏ của một đặc khu hay khu phức hợp. Du khách đến khu phức hợp IR sẽ có nhiều lựa chọn và có thể giải trí tùy thích, tùy túi tiền. Nhiều người không hiểu về khu phức hợp casino hay suy nghĩ theo quan điểm truyền thống thì cho rằng casino là cờ bạc, mà "cờ bạc là bác thằng bần". Có lẽ chúng ta nên nhìn rộng và bao dung hơn.

Một chuyên gia cho rằng, người Việt Nam rất thích cờ bạc và nếu chúng ta cho phép xây dựng casino, cho người Việt vào chơi trong casino thì chẳng khác nào tiếp tay cho thói cờ bạc. Ông nghĩ sao về quan điểm này?

Nói chung người châu Á có văn hóa thường tin vào số phận, may rủi, phúc lộc trời cho, nên theo tôi quan điểm cá nhân hay cảm nhận cá nhân về chuyện người Việt có máu cờ bạc cũng dễ hiểu. Nhu cầu chơi, thử thời vận cũng là một cách để xem mình có lộc, vận may hay không.

Casino là một địa điểm vui chơi giải trí hợp pháp, nếu được quản lý và kiểm soát tốt thì không có gì là độc hại ghê gớm cả. Một khu phức hợp với nhiều loại hình giải trí, một khu casino với nhiều phương pháp kiểm soát tốt chắc chắn sẽ có lợi cho chính quyền, cộng đồng và người chơi, hơn là để tình trạng tự do mất kiểm soát và bất lợi như hiện nay.

Nhìn chung người Trung Quốc, Macau hay Singapore cũng rất thích cờ bạc, may rủi. Sự hình thành và phát triển của các khu phức hợp ở Macau và Singapore đâu có làm người dân, người chơi của họ nghèo hơn hay tham gia tội phạm nhiều hơn đâu. Không cho người Việt Nam chơi ở Việt Nam thì họ sang Campuchia, Singapore hay Malaysia chơi, chúng ta đâu có cấm cản được họ.

Thực tế hiện nay Việt Nam không có bất kỳ kinh nghiệm nào về casino, nếu có thì rất ít. Người có kinh nghiệm quản lý casino chúng ta cũng không có, hoặc có ít. Quản lý không có, hiểu biết không có, phải chăng là quá mạo hiểm, thưa ông?

Đúng là chúng ta không có kinh nghiệm trong ngành công nghiệp giải trí này. Singapore, Malaysia, Nhật Bản cũng thế. Vấn đề là các nhà làm chính sách cần thấy rõ nhu cầu, giải pháp và các vấn đề cần được kiểm soát, quản lý. Việc thiếu kinh nghiệm chuyên môn đã có các nhà đầu tư chiến lược, nhiều kinh nghiệm vận hành và quản lý.

Ngoài ra, Chính phủ cũng có thể mời thêm các nhà cố vấn hoặc tư vấn chuyên môn giúp xây dựng khung thể chế, pháp lý, các loại hình đầu tư, cách vận hành và kiểm soát các hoạt động của các khu phức hợp. Chính phủ Nhật Bản, mặc dù không có nhiều kinh nghiệm về casino, đang cân nhắc việc để cho các tập đoàn trong nước đầu tư vào các khu phức hợp casino, mặc dù các tập đoàn này không có kinh nghiệm casino gì, với điều kiện họ phải hợp tác với các nhà điều hành casino nổi tiếng trên thế giới để lo việc điều hành và quản lý chuyên môn.

Chính quyền Singapore trong bao nhiêu năm cũng đã từng chống lại việc cho phép casino, nhưng sau khi cho phép tập đoàn Las Vegas Sands và Genting vào đầu tư, đã thấy sự thành công của mô hình khu phức hợp này. Du lịch tăng nhanh, doanh thu mang lại hàng tỉ USD cho ngân sách nhà nước và nhất là không có sự biến động về tội phạm hay hệ lụy xã hội nghiêm trọng gì.

Mới đây, lãnh đạo Hải Phòng cho biết, mặc dù casino Đồ Sơn có kinh nghiệm 10 năm kinh doanh nhưng vẫn lỗ nặng. Vậy nếu chúng ta tiếp tục xây dựng thêm casino mới liệu có an toàn, thưa ông?

Casino ở Đồ Sơn và khu phức hợp casino mà chúng ta đề cập đến là hai khái niệm hoàn toàn khác nhau. Casino ở Đồ Sơn rất nhỏ, chỉ có vài bàn chơi và chỉ dành cho người nước ngoài chơi giải trí. Casino Đồ Sơn được hình thành nhiều năm trước như một loại hình thử nghiệm và theo mô hình kinh doanh truyền thống, riêng biệt. Một casino nhỏ có vài bàn chơi không thể nào so sánh với một khu phức hợp với nhiều loại hình giải trí, du lịch, ăn nghỉ, hội họp được.

Chuyện casino Đồ Sơn lỗ thật hay lời thật thì chỉ họ mới biết. Nếu không có một cơ quan hay ủy ban kiểm soát casino, với nhân viên hoạt động hay giám sát trong và tại casino, chúng ta không thể biết hay kiểm soát được. Trên thế giới, các casino hay khu phức hợp quốc tế đều có người của chính quyền hay ủy ban kiểm soát casino làm việc, theo dõi chặt chẽ việc vận hành của các casino, chủ đầu tư. Việc biết được lời thật hay lỗ thật sẽ không còn là câu hỏi hay vấn đề nữa.

Cảm ơn ông!

GS Hà Tôn Vinh có hơn 30 năm kinh nghiệm hoạt động và làm việc tại vùng châu Á - Thái Bình Dương, châu Âu và Tây Phi trong lĩnh vực phát triển chiến lược kinh tế; quản lý, cải tổ và sáp nhập doanh nghiệp; tài chính dự án song phương và đa phương; tài chính ngân hàng. GS Vinh hiện là cố vấn của Scientific Games, một tập đoàn đa quốc gia chuyên hỗ trợ chính phủ tại nhiều nơi trên thế giới xây dựng hệ thống xổ số điện toán, cá cược thể thao và casino. GS. Vinh trong nhiều năm qua làm Giám đốc Chương trình Cao học Quản trị Kinh doanh của Đại học Tổng hợp Hawaii tại Hà Nội và TP.HCM. Ông là chuyên gia tư vấn cao cấp tài chính cơ sở hạ tầng cho nhiều dự án của Ngân hàng Thế giới (WB) ở nhiều nước  châu Á như Trung Quốc, Philippines, Mông Cổ, Việt Nam, Lào; chuyên gia tài chính năng lượng của Ngân hàng Phát triển châu Á (ADB); cố vấn hợp tác và phát triển chiến lược, tái cấu trúc và cải tổ doanh nghiệp cho nhiều tập đoàn kinh tế đa quốc gia tại châu Á - Thái Bình Dương. Ông được nhiều thượng nghị sĩ, dân biểu Mỹ và chính khách Mỹ đề cử làm trợ lý đặc biệt của Nhà Trắng trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Ronald Reagan và Phó Tổng thống George Bus

 

Theo Một thế giới