Thanh toán không dùng tiền mặt ở nông thôn: Những thách thức trong triển khai

Tại tọa đàm mới diễn ra về chủ đề Thanh toán không dùng tiền mặt ở khu vực nông thôn, ông Phạm Anh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Thanh toán, NHNN cho biết, dưới sự định hướng của Chính phủ, sự quan tâm của NHNN, các hoạt động thanh toán không dùng tiền mặt ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa, hải đảo đã được quan tâm và đạt kết quả nhất định.

Thời gian qua, NHNN đã ban hành các thông tư, hướng dẫn, mở tài khoản, mở thẻ định danh khách hàng điện tử theo eKYC. Do đó, khách hàng không cần đến ngân hàng mà vẫn có thể mở được các tài khoản thanh toán và mở được thẻ để thực hiện giao dịch.

Một điểm nữa là từ năm 2015, NHNN đã chấp thuận cho một số đơn vị phát triển hình thức thanh toán không dùng tiền mặt tại khu vực nông thôn bằng hình thức hợp tác giữa ngân hàng thương mại với một số tổ chức khác. Cụ thể là hình thức kết hợp giữa MB, Viettel, giữa Vietcombank với ví điện tử momo. Các hình thức phối hợp giữa các đại lý đã phát huy hiệu quả, vai trò hỗ trợ thanh toán không dùng tiền mặt ở khu vực nông thôn.

Đến thời điểm hiện tại, có gần 72.000 điểm giao dịch, cung cấp dịch vụ. Trong đó, 39.000 điểm giao dịch nằm ở khu vực nông thôn, vùng sâu vùng xa. Trong 9 tháng đầu năm 2022, có gần 14 triệu khách hàng sử dụng dịch vụ này, trong đó 37,5% khách hàng ở nông thôn với tổng giá trị giao dịch đạt 167.680 tỷ đồng. Đây là con số rất ấn tượng.

Đối với dịch vụ mobile money, cuối tháng 9/2022, có 2,34 triệu tài khoản khách hàng thí điểm, trong đó có 1,62 triệu tài khoản mở ở khu vực nông thôn, hải đảo, chiếm 69,23% tổng số tài khoản mobile money. Hiện có đến hơn 14.500 đơn vị chấp nhận thẻ. Đây là lợi thế rất tốt để phục vụ việc thanh toán không dùng tiền mặt.

Từ thực tiễn của đơn vị viễn thông, ông Trương Quang Việt, Phó Tổng Giám đốc Viettel Digital thông tin, dự kiến hết năm nay Viettel Digital có 2 triệu khách hàng dùng mobile money, trong đó có hơn 60% khách hàng nông thôn, vùng sâu, vùng xa. Đến hết năm, dự kiến có hơn 3.000 điểm kinh doanh cung cấp dịch vụ cho người dân khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa.

“Những con số này còn khiêm tốn so với tiềm năng, đặc biệt so với khách hàng viễn thông. Việc phát triển đến thời điểm này vẫn chưa bùng nổ, tiềm năng cho mobile money còn rất lớn để khai phá, đặc biệt là hiện thực hóa chủ trương của Chính phủ về thanh toán không dùng tiền mặt, hướng đến phổ cập phổ cập tài chính toàn diện”, ông Trương Quốc Việt bày tỏ quan điểm.

Nhấn mạnh những lợi ích của người dân được hưởng từ liên thông giữa tài khoản ngân hàng và mobile money, ông Trương Quang Việt cho rằng, khi có trung gian NAPAS, câu chuyện liên thông tài khoản ngân hàng, dòng chảy tiền và thanh toán điện tử được đẩy mạnh nhiều.

Khách hàng sử dụng mobile money có thêm cơ hội mở rộng điểm chạm để nạp tiền cũng như chuyển tiền, tăng cường giao dịch. Những người có tài khoản ngân hàng sẵn rồi cũng có nhiều cơ hội hơn để có thể chuyển khoản, chuyển tiền đến người thân của mình.

Ông Nguyễn Hoàng Long, Phó Tổng Giám đốc Công ty CP Thanh toán quốc gia (NAPAS) cho hay, hiện đã có hơn 50 ngân hàng là thành viên của NAPAS. Khi ngành ngân hàng và viễn thông liên thông được với nhau thì hoàn toàn có thể hỗ trợ nhau triển khai tệp khách hàng của đơn vị này dùng lẫn trên tệp khách hàng của đơn vị kia. Thông qua khơi thông luồng tiền sẽ dẫn đến khơi thông, chia sẻ về dịch vụ, hệ sinh thái, về mặt thanh toán.

Nêu những khó khăn, vướng mắc trong triển khai thanh toán không dùng tiền mặt ở nông thôn, vùng sâu, vùng xa, Vụ trưởng Vụ Thanh toán Phạm Anh Tuấn cho hay, thứ nhất là thói quen, tâm lý sử dụng tiền mặt, tâm lý e ngại khi tiếp nhận công nghệ mới, e ngại về an toàn an ninh khi sử dụng thanh toán trực tuyến.

Thứ hai, mạng lưới chi nhánh và cơ sở hạ tầng thanh toán của các tổ chức cung ứng dịch vụ đa phần tập trung ở khu vực đô thị. Còn ở khu vực nông thôn, mặc dù cũng phát triển, nhưng tốc độ phát triển chưa được như kỳ vọng.

Thứ ba, một số sản phẩm dịch vụ thanh toán không bằng tiền mặt chưa được thiết kế theo hướng hướng tới khách hàng, phù hợp nhu cầu của người tiêu dùng khu vực nông thôn, do đó chưa phát huy được tối đa dịch vụ.

Thứ tư, cơ sở pháp lý cho hoạt động ngân hàng đại lý hiện vẫn đang trong giai đoạn thí điểm. Trong thời gian tới, NHNN sẽ trình các bộ ngành liên quan để trình các nghị định liên quan đến thanh toán không dùng tiền mặt.

Thứ năm là vấn đề về tội phạm công nghệ cao phát triển ngày càng nhiều, dẫn đến tâm lý e ngại sử dụng dịch vụ, đặc biệt đối với người dân ở nông thôn, khu vực vùng sâu vùng xa do kiến thức công nghệ thông tin còn hạn chế.

Phương Nam