Thống nhất tiêu chuẩn đường sắt đô thị - Nâng cao hiệu quả và tối ưu nguồn lực

Theo TS Phan Hữu Duy Quốc, Chủ tịch Hội đồng quản trị, Công ty Kỹ thuật và xây dựng Searefico, thành viên Tổ chuyên gia tư vấn đường sắt đô thị TP.HCM, việc sử dụng các công nghệ khác nhau cho các tuyến đường sắt đô thị đã gây ra sự lãng phí về nguồn lực và không tận dụng được thiết bị và sản phẩm kỹ thuật một cách hiệu quả. Ông Quốc cũng nhấn mạnh rằng sự không thống nhất trong cách vận hành và khai thác cũng gây ra khó khăn cho công tác thẩm tra và thẩm định, đồng thời tạo ra sự cạnh tranh không lành mạnh và thiên vị cho các công ty ở quốc gia đề ra tiêu chuẩn.

Đường sắt đô thị. Ảnh minh họa

Một ví dụ rõ ràng về vấn đề này là trường hợp của máy đào hầm công nghệ Nhật Bản trị giá 5 triệu USD của dự án tuyến metro số 1 tại TP.HCM nhưng không thể dùng cho các tuyến metro khác do công nghệ khác nhau: "Bốn đường hầm khác nhau có 4 đường kính khác nhau, mặc dù có thống nhất về chiều dài vỏ hầm nhưng đường kính trong và đường kính ngoài khác nhau. Dự án do Nhật tài trợ dùng tiêu chuẩn của Nhật, do Trung Quốc tài trợ dùng tiêu chuẩn Trung Quốc. Điều này dẫn đến sự bất cập là ngoài việc thiết kế thi công, sau này có ảnh hưởng đến vận hành, duy tu, bảo quản hoặc kết nối giữa các tuyến với nhau", ông Quốc cho biết.

Trên cơ sở thực tế này, TS Phan Hữu Duy Quốc đề xuất phát triển một hệ thống tiêu chuẩn thống nhất cho việc phát triển hệ thống đường sắt đô thị của Việt Nam. Tuy nhiên, ông cũng nhận thức rằng việc phát triển hệ thống tiêu chuẩn cần rất nhiều thời gian và chi phí. Do đó, ông đề xuất tạm áp dụng các hệ thống tiêu chuẩn kỹ thuật sẵn có, với điều kiện đặc thù mang tính địa phương, như tiêu chuẩn của châu Âu là một tiêu chuẩn mà nhiều quốc gia đang áp dụng trong khi chờ đợi một hệ thống tiêu chuẩn và quy chuẩn thống nhất do chính Việt Nam xây dựng.

Cũng chỉ ra thực trạng các tuyến đường sắt đô thị hiện nay đang áp dụng các tiêu chuẩn kỹ thuật rất khác nhau, TS Nguyễn Thị Hoài An, Khoa Kinh tế vận tải đường sắt, Trường Đại học Giao thông vận tải nhấn mạnh về tính cần thiết của việc xây dựng một hệ thống tiêu chuẩn thống nhất cho các tuyến đường sắt đô thị sắp xây dựng tại Việt Nam. Bà An cho rằng điều này sẽ giúp đảm bảo tính đồng bộ, giảm lãng phí và tăng hiệu quả trong quản lý và vận hành.

Trong bối cảnh này, nhiều chuyên gia nhấn mạnh việc phát triển một hệ thống tiêu chuẩn thống nhất cho đường sắt đô thị là cần thiết. Điều này có thể giúp giảm lãng phí, tăng tính đồng bộ và hiệu quả trong quản lý và vận hành các tuyến đường sắt đô thị tại Việt Nam.

Tuy nhiên, ông Đỗ Việt Hải, Phó Giám đốc Sở Giao thông Vận tải Hà Nội, cũng lưu ý rằng việc xây dựng một hệ thống tiêu chuẩn mới cần phải dựa trên quy chuẩn kỹ thuật của nước ngoài và cần phải tuân thủ quy chuẩn Việt Nam. Ông cũng đề xuất phân cấp mức độ quan trọng và ưu tiên để xây dựng tiêu chuẩn, đồng thời đưa ra lộ trình xây dựng các tiêu chuẩn.

TS Phan Lê Bình, Giảng viên trường Đại học Việt Nam, cho rằng cần phải phân biệt rõ giữa "Tiêu chuẩn" và "Quy chuẩn". Quy chuẩn sẽ có những quy định về tải trọng, môi trường, các điều kiện tự nhiên của Việt Nam mà bất kỳ dự án nào cũng phải tuân thủ. Trong khi đó, tiêu chuẩn kỹ thuật sẽ được lựa chọn áp dụng, kể cả tiêu chuẩn nước ngoài, nhưng điều kiện đầu vào phải tuân thủ quy chuẩn Việt Nam.

Các chuyên gia cũng nhất trí rằng việc tiêu chuẩn hóa hệ thống đường sắt đô thị cần phải được thực hiện cẩn thận và đồng bộ. Điều này đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ giữa các bên liên quan, cả trong nước và quốc tế.

Hiện nay, theo quy hoạch, Việt Nam có kế hoạch xây dựng mạng lưới đường sắt đô thị với gần 600 km vào năm 2035. Để đạt được mục tiêu này một cách hiệu quả, việc tiêu chuẩn hóa hệ thống đường sắt đô thị là không thể thiếu.

Duy Trinh (t/h)