Thực hiện Quy hoạch điện VIII góp phần thúc đẩy cam kết phát thải ròng carbon về 0

Tại hội nghị Thỏa thuận Paris về biến đổi khí hậu (BĐKH) có hiệu lực từ năm 2016, Thủ tướng Chính phủ khẳng định, Việt Nam sẽ xây dựng và triển khai các biện pháp giảm phát thải khí nhà kính mạnh mẽ bằng nguồn lực của mình, cùng với sự hợp tác, hỗ trợ về tài chính và chuyển giao công nghệ của cộng đồng quốc tế, nhất là các nước phát triển, trong đó có thực hiện các cơ chế theo Thỏa thuận Paris, giảm phát thải khí metan 30% vào năm 2030, cam kết chống suy thoái rừng và chuyển đổi năng lượng sạch để đạt “Net Zero” vào năm 2050. Đồng thời, Việt Nam kêu gọi tất cả các nước giàu, các nước phát triển phải chia sẻ, hỗ trợ và giúp đỡ các nước đang phát triển, các nước nghèo trong việc hoàn thiện thể chế; đào tạo nguồn nhân lực gắn với đổi mới sáng tạo; bố trí tài chính xanh phù hợp và hiệu quả; chia sẻ công nghệ xanh; quản trị quốc gia để thực hiện cắt giảm metan.

Lộ trình cắt giảm phát thải khí nhà kính được đưa ra tại Hội nghị COP26, đòi hỏi tất cả các quốc gia, trong đó có Việt Nam phải chuyển đổi mạnh mẽ cơ cấu năng lượng, bởi hiện nay năng lượng là lĩnh vực phát thải lớn nhất. Theo Bộ Tài nguyên và Môi trường, 60% lượng phát thải năm 2020 từ công nghiệp năng lượng là từ sản xuất điện năng. Hiện nay, công suất điện than của nước ta đạt khoảng 21,3GW, đóng góp 50% tổng sản lượng điện. Theo Kịch bản phát thải trong điều kiện phát triển thông thường (BAU) của Việt Nam, đến năm 2050, có tới 81% lượng phát thải là từ ngành năng lượng. Vậy năng lượng sẽ là ngành quyết định mục tiêu Net Zero của Việt Nam. Hội đồng Năng lượng Gió Toàn cầu (GWEC) cũng cho rằng, để đạt mục tiêu Net Zero, cần dừng triển khai các dự án than mới, cũng như đưa ra lộ trình tiến tới loại bỏ các dự án than hiện tại.

Quy hoạch điện VIII được kỳ vọng đáp ứng yêu cầu giảm phát thải ròng carbon của Việt Nam về mức 0 vào năm 2050

Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn đến 2045 (Quy hoạch điện VIII) đã được phê duyệt trong tháng 5/2023.

Quy hoạch điện VIII được kỳ vọng không chỉ cơ bản đáp ứng yêu cầu đảm bảo cân đối giữa các vùng, miền (gồm 6 tiểu vùng: Bắc bộ, Bắc Trung bộ, Trung Trung bộ, Tây Nguyên, Nam Trung bộ, Nam bộ), hạn chế truyền tải đi xa, tiết kiệm hàng chục tỷ USD đầu tư hạ tầng truyền tải, từ đó giúp giảm giá thành điện, mà còn đảm bảo cân đối giữa các nguồn điện, hướng tới giảm điện than, tăng tỷ trọng nguồn năng lượng tái tạo, góp phần đáp ứng yêu cầu giảm phát thải ròng carbon của Việt Nam về mức 0 vào năm 2050 theo cam kết của Thủ tướng tại Hội nghị COP26 vừa qua.

Đánh dấu một mốc mới và tạo động lực mạnh mẽ trên hành trình phát triển năng lượng xanh của Việt Nam, Quy hoạch điện VIII dự kiến tổng công suất nguồn điện lắp đặt trong hệ thống điện quốc gia đến năm 2030 vào khoảng 146.000 MW, và đạt khoảng 400.000 MW năm 2045, đáp ứng đầy đủ nhu cầu công suất phụ tải điện cực đại dự báo đến năm 2030 vào khoảng 93.300 MW, có mức độ dự phòng nguồn điện hợp lý trong hệ thống điện quốc gia và các vùng, miền.

 Ảnh minh họa

Để tiến tới mục tiêu cam kết giảm phát thải ròng các bon về 0 năm 2050, Việt Nam đã giảm khoảng 13.500 MW công suất các nguồn điện LNG, thay thế bằng các nhà máy điện gió trên bờ, điện gió ngoài khơi, điện mặt trời, các nguồn điện linh hoạt sử dụng hydrogen và các nguồn thủy điện tích năng, pin lưu trữ năng lượng (trong đó điện gió, điện mặt trời cần bổ sung thêm khoảng 47.000 MW). Tỷ trọng năng lượng tái tạo 29,5-36,2% theo Quy hoạch điện VIII tăng 4-5% so với mức đề ra tại Nghị quyết số 55-NQ/TW ngày 11/02/2020 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Nhờ đó, đến năm 2045 lượng phát thải CO2 chỉ còn là 175 triệu tấn và giảm xuống khoảng 42 triệu tấn vào năm 2050.

Nhằm tập trung thực hiện chuyển đổi năng lượng xanh, năng lượng sạch, giảm thiểu các nguồn điện phát thải CO2, ngành điện sẽ tiếp tục triển khai các dự án điện than đang xây dựng (khoảng 10.842 MW), nhưng không cân đối các nguồn điện than đồng phát (tổng công suất 2.850 MW) vào quy hoạch và không phát triển thêm các nhà máy điện than mới. Các nhà máy điện than BOT đã giao cho chủ đầu tư nước ngoài tiếp tục được đưa vào quy hoạch để tránh hệ quả pháp lý cho Chính phủ. Nhưng các dự án này sẽ được theo dõi sát tình hình triển khai và đàm phán chuyển đổi nhiên liệu khi có thể; Đồng thời, Việt Nam sẽ khuyến khích phát triển điện gió ngoài khơi, các loại thủy điện tích năng, điện sinh khối, pin lưu trữ, cũng như điện mặt trời cấp trực tiếp (tự cung cấp, tiêu thụ tại chỗ) cho các cơ sở sản xuất; ưu tiên chuyển đổi nhiên liệu từ than sang biomass và amoniac, từ khí tự nhiên, LNG sang hydrogen…

Nhờ vậy, sản lượng điện sản xuất từ các nguồn điện than có xu hướng giảm dần từ mức gần 50% hiện nay xuống còn 25,7% vào năm 2030 và giảm mạnh xuống còn 9,6% vào năm 2045. Nguồn điện năng lượng tái tạo (điện gió, điện mặt trời quy mô lớn, điện sinh khối...) sẽ tăng dần tỷ trọng từ mức 6% hiện nay, lên gần 24% vào năm 2030 và sẽ đạt 50,7% vào năm 2045 (trong đó, sẽ có 23.900 MW điện khí LNG, 16.121 MW điện gió trên bờ, 7.000 MW điện gió ngoài khơi và 8.736 MW điện mặt trời quy mô lớn). Riêng tỷ trọng điện gió sẽ tăng từ 10,8% hiện nay lên 15,8% tổng công suất nguồn đặt vào năm 2030, trong đó riêng điện gió ngoài khơi là 4,8%.

Theo Quy hoạch điện VIII, tổng công suất nguồn điện đến năm 2030 khoảng 146.000 MW (không tính điện mặt trời mái nhà, các nguồn điện đồng phát), Trong đó, sẽ có 37.467 MW điện than, 23.900 MW điện khí LNG, 16.121 MW điện gió trên bờ, 7.000 MW điện gió ngoài khơi và 8.736 MW điện mặt trời quy mô lớn. Quy mô này đáp ứng đủ nhu cầu công suất phụ tải cực đại dự báo đến năm 2030 là 93.300 MW, có mức dự phòng nguồn điện hợp lý trong hệ thống điện quốc gia và các vùng, miền. Tổng công suất nguồn điện lắp đặt trong hệ thống điện quốc gia sẽ tăng lên 217.596 MW vào năm 2035 và đạt khoảng 401.556 MW năm 2045.

Với tinh thần phát triển nguồn điện thời kỳ 2021-2030, tầm nhìn tới năm 2045 theo hướng bền vững, dành nhiều không gian cho phát triển các nguồn năng lượng xanh, sạch và thân thiện với môi trường với chi phí sản xuất điện hợp lý, hài hòa giữa lợi ích của Nhà nước, nhà đầu tư và người sử dụng điện, đáp ứng các cam kết của Việt Nam đối với quốc tế về giảm thiểu tối đa phát thải các loại khí nhà kính gây ô nhiễm môi trường, Quy hoạch điện VIII được kỳ vọng vừa là mục tiêu, vừa là giải pháp tạo nhiều động lực mới cho phát triển xanh và thu hẹp độc quyền nhà nước ở Việt Nam trên hành trình đổi mới, phát triển và hội nhập quốc tế ngày càng sâu, rộng và đầy đủ hơn…

Khánh Mai (t/h)