Bác sĩ cảnh báo: Uống giảo cổ lam tùy tiện có thể gây tai biến nguy hiểm

Theo thông tin từ Bệnh viện Vinmec, giảo cổ lam hay còn có tên gọi khác là cỏ trường thọ (Trung Quốc), phúc ẩm thảo (Nhật Bản), cây trường sinh, dền toòng, cổ yếm, ngũ diệp sâm, ... Tên khoa học của giảo cổ lam là Gynostemma pentaphyllum, cây thuộc họ bí (Cucurbitaceae).

Theo các nghiên cứu, giảo cổ lam là loài cây mọc hoang ở những khu rừng thưa, có độ ẩm thấp và khí hậu lạnh như Triều Tiên, Nhật Bản, Trung Quốc, ... Tại Việt Nam, giảo cổ lam được tìm thấy nhiều ở vùng núi Fansipan thuộc tỉnh Sa Pa và núi đá vôi thuộc tỉnh Hòa Bình.

Mặc dù loại dược liệu này đã phổ biến tại các quốc gia như Trung Quốc và Nhật Bản từ lâu với những bài thuốc đặc trị và công dụng thần kỳ, nhưng tại Việt Nam, khi phát hiện, thu hoạch và nghiên cứu, đã cho thấy rằng chất lượng của giảo cổ lam tìm thấy ở nước ta cũng cho chất lượng tương đương với hai loài tìm thấy ở Trung Quốc và Nhật Bản.

Giảo cổ lam có thành phần hóa học chính là hai hợp chất flavonoid và saponin, ngoài ra còn có nhiều vitamin và khoáng chất rất cần thiết đối với sức khỏe như kẽm, sắt, mangan, phốt pho, selen, ... Trong nhiều loại giảo cổ lam, hàm lượng hợp chất saponin có giảo cổ lam loại có 7 lá là nhiều nhất, thậm chí nhiều hơn nhân sâm từ 3 – 4 lần. Với những thành phần hóa học đó, giảo cổ lam được nghiên cứu là mang lại những tác dụng như hạ đường huyết, hỗ trợ điều trị và ngăn ngừa các biến chứng của bệnh tiểu đường type 2, tăng cường hệ miễn dịch, tăng sức mạnh, giúp giải tỏa căng thẳng, điều trị mất ngủ, an thần...

Không nên lạm dụng sử dụng giảo cổ lam vì có rất nhiều tác dụng phụ không mong muốn. Ảnh minh họa

Bên cạnh việc biết giảo cổ làm có tác dụng gì thì việc biết những lưu ý khi sử dụng giảo cổ lam cũng vô cùng quan trọng vì chúng cũng có những tác dụng phụ nếu lạm dụng.

Mới đây bệnh nhân B.T.Q., 34 tuổi (Hòa Bình) phát hiện viêm gan B tháng 8/2023 nhưng không theo điều trị Tây y mà tìm hiểu trên mạng các loại cây thuốc tốt, trong đó biết có giảo cổ lam là cây rất tốt để trị bệnh. Cuối tháng 9/2024, chị Q. xuất hiện tình trạng mệt mỏi, ăn kém, vàng da khác thường nên vào viện gần nhà với chẩn đoán suy gan cấp trên nền viêm gan B. Trong 5 ngày điều trị nhưng bệnh không thuyên giảm nên được chuyển tuyến đến khoa viêm gan, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới trung ương với biểu hiện vàng da, vàng mắt, suy gan cấp, chức năng gan đạt 49%, chỉ số men gan tăng cao gấp 25 lần chỉ số bình thường.

Bác sĩ Nguyễn Quang Huy, Bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương cho biết, rất nhiều người nguy kịch, thậm chí nguy hiểm tính mạng vì sai lầm uống thuốc nam để điều trị bệnh. Từ đó dẫn đến tình trạng suy gan cấp nặng.

Nói về cây thuốc quý giảo cổ lam, bác sĩ Quách Tuấn Vinh, Chủ tịch Hội Đông y Hoàn Kiếm cho biết, đây là một loài thực vật thuộc họ bầu bí, được sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền và hiện đại. Giảo cổ lam có vị đắng, ngọt nhẹ và tính mát, quy vào các kinh can, tỳ, phế, thận, có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm...

Dù có nhiều nghiên cứu đã xác nhận giảo cổ lam trong việc điều trị hỗ trợ các bệnh ung thư, tiểu đường, bệnh tim mạch, và các bệnh lý chuyển hóa, nhưng các nghiên cứu mới dừng ở bước đầu, cần có thêm các nghiên cứu lâm sàng dài hạn để khẳng định đầy đủ tác dụng của loại cây này.

Đặc biệt, tại Việt Nam, giảo cổ lam đã và đang nhận được sự quan tâm lớn từ các nhà khoa học, y học cổ truyền và các cơ sở nghiên cứu y học hiện đại, các doanh nghiệp sản xuất thuốc và thực phẩm chức năng. Tuy nhiên, nghiên cứu về giảo cổ lam tại Việt Nam vẫn gặp phải một số khó khăn và thách thức.

Trong đó có việc thiếu nguồn lực và đầu tư, khó khăn trong việc thực hiện các nghiên cứu quy mô lớn, dài hạn và tiêu chuẩn quốc tế; thiếu sự trao đổi và hợp tác với các trung tâm nghiên cứu lớn trên thế giới cũng là một hạn chế; chưa có quy trình tiêu chuẩn hóa chiết xuất hoạt chất chính (saponin, flavonoid) từ cây. Điều này làm cho chất lượng sản phẩm từ giảo cổ lam không đồng đều và khó kiểm soát. Bên cạnh đó, chưa có nhiều nghiên cứu lâm sàng quy mô lớn về tác dụng của giảo cổ lam trên người.

Theo các chuyên gia, để đảm bảo an toàn cho người sử dụng và để phát triển toàn diện và khai thác hết tiềm năng của loại thảo dược này, cần có sự đầu tư mạnh mẽ hơn về nguồn lực nghiên cứu, hợp tác quốc tế và tiêu chuẩn hóa quy trình sản xuất.

Bác sĩ Quách Tuấn Vinh chia sẻ thêm, mặc dù giảo cổ lam được coi là một loại thảo dược có nhiều lợi ích cho sức khỏe, tuy nhiên, nó cũng có thể gây ra một số tác dụng phụ đối với một số người khi sử dụng không đúng cách hoặc liều lượng quá cao.

Hạ huyết áp quá mức: Giảo cổ lam có tác dụng hạ huyết áp, điều này tốt cho những người bị cao huyết áp. Tuy nhiên, nếu người có huyết áp thấp sử dụng, có thể gây ra hiện tượng hạ huyết áp quá mức, dẫn đến chóng mặt, choáng váng, mệt mỏi, và thậm chí ngất xỉu.

Rối loạn tiêu hóa: Một số người dùng giảo cổ lam có thể gặp phải các triệu chứng về tiêu hóa như đau bụng, tiêu chảy và buồn nôn, thường xảy ra khi dùng liều cao hoặc đối với những người có hệ tiêu hóa nhạy cảm.

Mất ngủ: Giảo cổ lam có thể có tác dụng kích thích nhẹ, giúp tăng cường năng lượng và sự tỉnh táo. Tuy nhiên, đối với một số người, điều này có thể dẫn đến tình trạng mất ngủ, đặc biệt là khi sử dụng vào buổi tối hoặc dùng liều cao.

Tăng nguy cơ chảy máu: Do giảo cổ lam có thể làm loãng máu, nó có thể làm tăng nguy cơ chảy máu, đặc biệt là đối với những người đang sử dụng thuốc chống đông máu. Người chuẩn bị phẫu thuật cũng nên ngừng sử dụng giảo cổ lam một thời gian trước khi phẫu thuật để tránh nguy cơ chảy máu quá mức.

Đặc biệt giảo cổ lam có thể tương tác với một số loại thuốc, bao gồm: Thuốc hạ đường huyết, thuốc hạ huyết áp, thuốc chống đông máu. Đặc biệt hiện tại, chưa có đủ nghiên cứu về tính an toàn của giảo cổ lam đối với phụ nữ mang thai và cho con bú. Do đó, để đảm bảo an toàn, phụ nữ trong các giai đoạn này nên hạn chế hoặc tránh sử dụng giảo cổ lam, trừ khi được bác sĩ chỉ định. Một số người có thể bị dị ứng với giảo cổ lam, gây ra các phản ứng như phát ban, ngứa, hoặc khó thở. Nếu gặp bất kỳ dấu hiệu nào của dị ứng, nên ngừng sử dụng ngay lập tức và tìm kiếm sự giúp đỡ y tế.

An Dương (T/h)