Vượt qua khó khăn, xuất, nhập khẩu nỗ lực về đích tháng cuối năm

Năm 2024, tình hình thế giới tiếp tục biến động phức tạp và khó lường với nhiều rủi ro, bất ổn. Cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn diễn ra ngày càng gay gắt; căng thẳng địa chính trị, xung đột quân sự leo thang ở một số quốc gia tác động đến hòa bình, ổn định trên thế giới, làm suy giảm hệ thống thương mại, đầu tư, sản xuất và tiêu dùng. Tuy nhiên, tăng trưởng kinh tế thế giới có xu hướng tích cực nhờ áp lực lạm phát giảm dần, nhu cầu hàng hóa tăng trở lại. Trong bối cảnh đó, với các chính sách đồng bộ của Chính phủ nhằm tháo gỡ khó khăn, hỗ trợ sản xuất trong nước, xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường xuất khẩu, hoạt động xuất, nhập khẩu hàng hóa của Việt Nam đạt kết quả tích cực, duy trì mức tăng khá cao và là một trong những điểm sáng của nền kinh tế năm 2024.

Trong tháng Mười Một, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa sơ bộ đạt 66,4 tỷ USD, giảm 4,1% so với tháng trước và tăng 9,0% so với cùng kỳ năm trước. Tính chung mười một tháng năm 2024, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu hàng hóa sơ bộ đạt 715,55 tỷ USD, tăng 15,4% so với cùng kỳ năm trước, trong đó xuất khẩu tăng 14,4%; nhập khẩu tăng 16,4%. Cán cân thương mại hàng hóa xuất siêu 24,31 tỷ USD.

Vượt qua khó khăn, xuất, nhập khẩu nỗ lực về đích tháng cuối năm.

Sau nhiều tháng liên tục tăng cao trên 10% so với cùng kỳ năm trước kể từ tháng 3/2024, trong đó có những tháng tăng cao trên 20% (tháng 3 tăng 11,3%, tháng 4 tăng 15,1%, tháng 5 tăng 20,3%, tháng 6 tăng 17,9%, tháng 7 tăng 22,5%, tháng 8 tăng 16,3%, tháng 9 tăng 10%, tháng 10 tăng 11,8%), đến tháng Mười Một, tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu chỉ còn tăng 9% so với cùng kỳ năm trước đã cho thấy những khó khăn nhất định trong hoạt động thương mại quốc tế của Việt Nam. Đây cũng là thách thức không nhỏ cho thương mại quốc tế trong tháng 12, tháng cuối năm để có thể về đích với những kỷ lục mới.

Trong tháng 11, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa sơ bộ đạt 33,73 tỷ USD, giảm 5,3% so với tháng trước, trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 9,85 tỷ USD, giảm 4,3%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 23,88 tỷ USD, giảm 5,7%. So với cùng kỳ năm trước, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa tháng Mười Một tăng 8,2%, trong đó khu vực kinh tế trong nước tăng 13,4%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) tăng 6,1%. Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa sơ bộ đạt 32,67 tỷ USD, giảm 2,8% so với tháng trước, trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 12,38 tỷ USD, giảm 2,4%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 20,29 tỷ USD, giảm 3,0%. So với cùng kỳ năm trước, kim ngạch nhập khẩu hàng hóa tháng Mười Một tăng 9,8%, trong đó khu vực kinh tế trong nước tăng 15,2%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài tăng 6,8%.

Tính chung mười một tháng năm 2024, kim ngạch xuất khẩu hàng hóa sơ bộ đạt 369,93 tỷ USD, tăng 14,4% so với cùng kỳ năm trước, trong đó, khu vực kinh tế trong nước đạt 103,88 tỷ USD, tăng 20,0%, chiếm 28,1% tổng kim ngạch xuất khẩu; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) đạt 266,05 tỷ USD, tăng 12,4%, chiếm 71,9%. Kim ngạch nhập khẩu hàng hóa sơ bộ đạt 345,62 tỷ USD, tăng 16,4% so với cùng kỳ năm trước, trong đó khu vực kinh tế trong nước đạt 126,05 tỷ USD, tăng 18,5%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 219,57 tỷ USD, tăng 15,2%.

Đáng chú ý là tuy tốc độ nhập khẩu tăng mạnh hơn so với xuất khẩu nhưng cán cân thương mại 11 tháng năm nay vẫn xuất siêu 24,31 tỉ USD. Trong cơ cấu nhập khẩu, nhập khẩu tư liệu sản xuất chiếm 93,7%, nhập khẩu hàng tiêu dùng chiếm 6,3%. Nhập khẩu tăng hơn xuất khẩu cho thấy doanh nghiệp đang đẩy mạnh nhập khẩu để chuẩn bị cho kế hoạch sản xuất, xuất khẩu trong tháng 12/2024 và những tháng đầu năm 2025.

Trong mười một tháng năm 2024 có 36 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, chiếm 94,1% tổng kim ngạch xuất khẩu (có 7 mặt hàng xuất khẩu trên 10 tỷ USD, chiếm 66,5%); có 44 mặt hàng nhập khẩu đạt giá trị trên 1 tỷ USD, chiếm tỷ trọng 92,6% tổng kim ngạch nhập khẩu (có 5 mặt hàng nhập khẩu trên 10 tỷ USD, chiếm 51,4%).

Nhiều mặt hàng đã “về đích” sớm với kim ngạch xuất, nhập khẩu 11 tháng vượt mức cả năm 2023. Về xuất khẩu, đáng chú ý là tất cả các mặt hàng nông sản có giá trị xuất khẩu lớn đều đã vượt mức xuất khẩu của cả năm 2023: Thủy sản đạt 9,2 tỷ USD, vượt 2,2% so với cả năm 2023; rau quả đạt 6,6 tỷ USD, vượt 18,2%; gạo đạt 5,3 tỷ USD, vượt 13,4%; cà phê đạt 4,9 tỷ USD, vượt 16,3%; hạt điều đạt 4 tỷ USD, vượt 9,2%; hạt tiêu đạt 1,2 tỷ USD, vượt 33,7%; chè đạt 235 triệu USD, vượt 12,9%; Ngoài ra còn một số mặt hàng khác cũng đã vượt mức xuất khẩu của cả năm 2023: Hàng điện tử, máy tính và linh kiện đạt 65,2 tỷ USD, vượt 13,8%; dệt may đạt 33,7 tỷ USD, vượt 1%; giày, dép đạt 20,8 tỷ USD, vượt 2,6%; gỗ và sản phẩm gỗ đạt 14,7 tỷ USD, vượt 9,1%; sản phẩm từ chất dẻo đạt 6,1 tỷ USD, vượt 17,2%; sản phẩm nội thất từ chất liệu khác gỗ đạt 3 tỷ USD, vượt 19,1%; hóa chất đạt 2,5 tỷ USD, vượt 5,3%; chất dẻo nguyên liệu đạt 2,5 tỷ USD, vượt 13,1%.

Về nhập khẩu là các mặt hàng: Hàng điện tử, máy tính và linh kiện đạt 97,7 tỷ USD, vượt 11,1%; máy móc, thiết bị, dụng cụ, phụ tùng khác đạt 44,2 tỷ USD, vượt 6,3%; vải đạt 13,6 tỷ USD, vượt 4,3%; sắt thép đạt 11,5 tỷ USD, vượt 10,3%; chất dẻo đạt 10,6 tỷ USD, vượt 8,7%; điện thoại và linh kiện đạt 9,4 tỷ USD, vượt 7,8%; sản phẩm chất dẻo đạt 8 tỷ USD, vượt 6,8%; dầu thô đạt 7,5 tỷ USD, vượt 5,7%; nguyên, phụ liệu dệt, may, giày dép đạt 6,5 tỷ USD, vượt 8,3%; sản phẩm từ sắt thép đạt 5,9 tỷ USD, vượt 10,1%; tân dược đạt 3,9 tỷ USD, vượt 12,8%; rau quả đạt 2,1 tỷ USD, vượt 8,2%. Ngoài ra còn một số mặt hàng khác cũng đã vượt mức năm 2023 là: Phân bón, cao su gỗ và sản phẩm từ gỗ, giấy, sợi, sản phẩm từ kim loại thường khác, hàng điện gia dụng và linh kiện, dây điện và cáp điện.

Trong số các mặt hàng xuất, nhập khẩu năm nay, nổi bật lên là mặt hàng điện tử, máy tính và linh kiện với tổng kim ngạch xuất, nhập khẩu đạt 163 tỷ USD, trong đó kim ngạch nhập khẩu 11 tháng đã đạt 97,7 tỷ USD. Đây chắc chắn sẽ là mặt hàng đầu tiên của Việt Nam đạt giá trị kim ngạch xuất, nhập khẩu trên 100 tỷ USD. Nhập siêu mặt hàng này cũng khá lớn, đạt 32,5 tỷ USD trong 11 tháng năm 2024. Mặt hàng dẫn đầu về xuất siêu là điện thoại các loại và linh kiện, đạt 41 tỷ USD.

Một điểm đáng chú ý nữa trong 11 tháng là tổng kim ngạch xuất khẩu đã đạt mức 369,93 tỷ USD, vượt qua kim ngạch xuất khẩu cả năm 2023 là 354,72 tỷ USD và chỉ kém mức kỷ lục năm 2022 gần 2 tỷ USD (kim ngạch xuất khẩu năm 2022 đạt 371,72 tỷ USD). Đến thời điểm này, có thể khẳng định kim ngạch xuất khẩu năm 2024 sẽ đạt kỷ lục mới là vượt mức 400 tỷ USD. Nền kinh tế nước ta đã mất nhiều năm để vượt mốc xuất khẩu 100 tỷ USD vào năm 2012, sau đó thêm 5 năm để vượt mốc 200 tỷ USD vào năm 2017 và 4 năm để vượt mốc 300 tỷ USD vào năm 2021. Tiếp theo, chỉ sau 3 năm kim ngạch xuất khẩu lại tăng thêm 100 tỷ USD, đạt mốc 400 tỷ USD. Đây có thể coi là một cột mốc đáng ghi nhận cho những nỗ lực phát triển thương mại quốc tế của Việt Nam.

Năm 2024, kinh tế thế giới đã khởi sắc hơn năm 2023, lạm phát tại nhiều nền kinh tế lớn có xu hướng giảm khiến nhu cầu thế giới tăng lên. Đây là nguyên nhân quan trọng nhất giúp xuất khẩu của Việt Nam đạt kết quả tích cực. Các doanh nghiệp, gồm cả doanh nghiệp có vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI) và doanh nghiệp trong nước đều có sự chuẩn bị kỹ lưỡng ngay ở thời điểm còn khó khăn để sẵn sàng đón nhận cơ hội; khi nhu cầu thế giới tăng trở lại trong năm nay, doanh nghiệp lập tức đẩy mạnh xuất khẩu. Một số thị trường xuất, nhập khẩu chủ yếu trong 11 tháng năm 2024 đạt mức tăng trưởng khả quan.

Trung Quốc giữ vững là thị trường có quan hệ thương mại hai chiều lớn nhất trong 11 tháng năm 2024, ước tính bộ đạt 185,4 tỷ USD, tăng 18,8% so với cùng kỳ năm 2023, trong đó, xuất khẩu ước đạt 55,2 tỷ USD, giảm 0,9%, nhập khẩu ở vị trí dẫn đầu với ước tính kim ngạch 130,2 tỷ USD, tăng 29,7%. Cán cân thương mại với Trung Quốc đạt nhập siêu 75 tỷ USD, tăng 67,7 %.

Hoa Kỳ đứng ở vị trí thứ 2 với ước tính 122,4 tỷ USD về thương mại hai chiều, tăng 21,8% so với cùng kỳ 2023, trong đó, xuất khẩu đạt 108,9 tỷ USD, tăng 23,9%, nhập khẩu ước đạt 13,5 tỷ USD, tăng 7,3%. Xuất siêu sang thị trường Hoa kỳ đứng ở vị trí dẫn đầu với 95,4 tỷ USD, tăng 26,7%.

ASEAN có kim ngạch 2 chiều ước đạt 76 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu đạt giá trị 33,7 tỷ USD, tăng 13,4%, nhập khẩu đạt 42,3 tỷ USD, tăng 13,4%. Nhập siêu từ thị trường ASEAN ước tính đạt 8,5 tỷ USD, tăng 13,3%.

Hàn Quốc là thị trường có kim ngạch xuất nhập khẩu đạt 74,5 tỷ USD, tăng 7,4%, trong đó xuất khẩu ước đạt 23,4 tỷ USD, tăng 8,7% (1,9 tỷ USD), nhập khẩu ước đạt 51,1 tỷ USD, tăng 6,8%, nhập siêu từ Hàn Quốc đạt 27,7 tỷ tăng 5,2%.

Thị trường EU có kim ngạch 2 chiều ước đạt 62,6 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu ước đạt 47,3 tỷ USD, tăng 18,1%, nhập khẩu đạt 15,3 tỷ USD, tăng 12,4%. Xuất siêu sang thị trường EU đạt giá trị 32 tỷ USD, tăng 21,1%.

Nhật Bản có kim ngạch hai chiều ước đạt 42,1 tỷ USD. Trong đó, xuất khẩu đạt 22,3 tỷ USD, tăng 4,8% và nhập khẩu đạt 19,7 tỷ USD, giảm 0,3%. Xuất siêu sang thị trường Nhật Bản ước đạt 2,6 tỷ USD, tăng 70%.

Về cán cân thương mại hàng hóa, sơ bộ tháng Mười xuất siêu 2,03 tỷ USD; mười tháng xuất siêu 23,25 tỷ USD; tháng Mười Một sơ bộ xuất siêu 1,06 tỷ USD. Tính chung mười một tháng năm 2024, cán cân thương mại hàng hóa sơ bộ xuất siêu 24,31 tỷ USD (cùng kỳ năm trước xuất siêu 26,2 tỷ USD), góp phần ổn định kinh tế vĩ mô, đảm bảo các cân đối lớn của nền kinh tế, đồng thời hỗ trợ lớn cho cán cân thanh toán quốc tế. Trong đó, khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 22,17 tỷ USD; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài (kể cả dầu thô) xuất siêu 46,48 tỷ USD.

Trong tháng cuối năm, để hoạt động xuất, nhập khẩu “về đích” đạt và vượt mục tiêu đã đặt ra, chúng ta cần tiếp tục tập trung khai thác hiệu quả các Hiệp định thương mại tự do (FTA) đã có hiệu lực và ký kết, triển khai các Hiệp định mới để mở rộng, đa dạng hóa thị trường, mặt hàng xuất nhập khẩu, chuỗi cung ứng; tăng cường khai thác các thị trường lân cận, còn tiềm năng, chuyển mạnh sang xuất khẩu chính ngạch gắn với xây dựng thương hiệu, thúc đẩy xuất khẩu bền vững; tiếp tục đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác xúc tiến thương mại, đẩy mạnh hoàn thiện hệ thống pháp luật nhằm củng cố thể chế về phòng vệ thương mại hướng tới bảo vệ nền kinh tế, doanh nghiệp, thị trường trong nước phù hợp với các cam kết quốc tế; tiếp tục nâng cao việc sử dụng hiệu quả công cụ phòng vệ thương mại để bảo vệ ngành sản xuất trong nước và hỗ trợ hiệu quả các ngành xuất khẩu của Việt Nam ứng phó hiệu quả các vụ việc phòng vệ thương mại của nước ngoài.

Nam Dương