Yến sào giả, kém chất lượng: Cảnh báo nguy cơ sức khoẻ và chế tài xử lý

Liên tiếp các vụ việc bị xử lý

Ngày 2/10/2025, Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước đã ra quyết định xử phạt Công ty TNHH Yến Trí Việt số tiền 961,1 triệu đồng vì 7 hành vi vi phạm trong kinh doanh thực phẩm bổ sung. Đồng thời, hồ sơ vụ việc có dấu hiệu hàng giả đã được chuyển cho cơ quan công an để điều tra theo thẩm quyền.

Trước đó, ngày 7/7/2025, đoàn kiểm tra liên ngành gồm Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước, Phòng Cảnh sát kinh tế - Công an TP.Hà Nội và Chi cục QLTT Hà Nội kiểm tra trụ sở công ty tại KĐT Geleximco (Hà Nội) phát hiện hàng loạt sản phẩm yến chưng ghi nhãn sai, chỉ tiêu dinh dưỡng không đúng, thậm chí chứa hàm lượng đường vượt xa công bố. Cụ thể, một mẫu yến chưng đường ăn kiêng có hàm lượng đường cao gấp 5,48 lần so với mức công bố, trong khi năng lượng lại thấp hơn mức tối thiểu cho phép.

Một số sản phẩm khác như yến chưng Kids Canxi hay yến chưng đường phèn cũng bị phát hiện hàm lượng protein thấp hơn công bố từ 10 đến 20%. Công ty thừa nhận đã tiêu thụ phần lớn số sản phẩm vi phạm với giá trị lên đến hơn 74 triệu đồng. Ngày 24/7/2025, hồ sơ vụ việc được chuyển đến Công an phường Dương Nội để xác minh, và đến 30/9/2025, cơ quan công an chính thức thụ lý, điều tra vụ án.

Không chỉ dừng lại ở Hà Nội, tại Phú Thọ, từ đầu tháng 6/2025, Đội QLTT số 7 phối hợp cùng Công an tỉnh kiểm tra Công ty TNHH Yến sào Tuấn Dương & TKT, tạm giữ hơn 23.400 đơn vị sản phẩm yến chưng. Kết quả kiểm nghiệm 8 mẫu cho thấy toàn bộ đều không đạt chỉ tiêu so với bản tự công bố. Tổng giá trị hàng vi phạm lên đến hơn 900 triệu đồng.

Ngày 31/7/2025, Cơ quan Cảnh sát điều tra - Công an tỉnh Phú Thọ đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can đối với giám đốc công ty Bùi Minh Quyết về tội “Sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm” theo khoản 3 Điều 193 Bộ luật Hình sự. Những vụ việc này đã gióng lên hồi chuông cảnh báo về mức độ nghiêm trọng và tinh vi của tình trạng gian lận trong sản xuất, kinh doanh yến sào.

Sản phẩm nước yến của Công ty Yến Trí Việt có hàm lượng đường cao và năng lượng thấp. (Ảnh: QLTT).

Rủi ro từ sản phẩm bị làm giả, sai lệch chất lượng

Điểm đáng lo ngại là yến sào vốn được dùng cho những nhóm người dễ tổn thương như trẻ em, người già, phụ nữ mang thai hoặc bệnh nhân đang hồi phục sức khỏe, khi sản phẩm không đảm bảo chất lượng, bị pha trộn hoặc có hàm lượng đường, phụ gia vượt chuẩn, nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe càng lớn.

Việc một sản phẩm quảng cáo “đường ăn kiêng” nhưng lại chứa hàm lượng đường vượt chuẩn có thể dẫn tới hệ lụy cho người mắc bệnh tiểu đường hoặc tim mạch. Tương tự, các sản phẩm được gắn mác “yến nguyên chất” nhưng thực tế thiếu protein hoặc bị pha trộn sẽ không mang lại giá trị dinh dưỡng, thậm chí gây hại nếu sử dụng lâu dài.

Trong bối cảnh đó, người tiêu dùng dễ bị cuốn vào những lời quảng cáo “có cánh” trên mạng xã hội hay tâm lý sính hàng cao cấp, dẫn đến mua phải hàng giả mà không hay biết. Thực tế, các vụ việc vừa qua cho thấy không ít sản phẩm yến chưng được gắn nhãn “cao cấp”, “nhập khẩu” hoặc “dành cho trẻ em” để tạo niềm tin, trong khi chất lượng thực tế không hề đảm bảo. 

Theo quy định hiện hành, vi phạm trong sản xuất, kinh doanh yến sào và các sản phẩm yến chưng được điều chỉnh bởi Luật An toàn thực phẩm 2010 cùng với Nghị định 115/2018/NĐ-CP và Nghị định 124/2021/NĐ-CP. Các văn bản này quy định rõ ràng chế tài từ xử phạt tiền, thu hồi sản phẩm, tiêu hủy tang vật cho đến đình chỉ hoạt động, đồng thời cho phép chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra nếu có dấu hiệu tội phạm hình sự.

Về tiêu chuẩn chất lượng đối với sản phẩm, Thông tư 12/2024/TT-BYT của Bộ Y tế ban hành QCVN 20-1:2024/BYT, có hiệu lực từ 31/7/2025, quy định giới hạn các chất ô nhiễm trong thực phẩm bảo vệ sức khỏe. Đây là căn cứ quan trọng để kiểm nghiệm và loại bỏ các sản phẩm yến chưng không đạt chuẩn ra khỏi thị trường.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, để khung pháp lý phát huy hiệu quả, việc thực thi cần quyết liệt hơn, tăng cường hậu kiểm sau khi sản phẩm đã lưu thông, đồng thời đẩy mạnh áp dụng tem truy xuất nguồn gốc điện tử bắt buộc nhằm ngăn chặn hàng giả, hàng kém chất lượng.

Cảnh báo cho người tiêu dùng

Những vụ việc được phát hiện, kiểm tra, xử lý thời gian qua có lẽ chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Thực tế, thị trường yến sào vẫn còn nhiều kẽ hở bị lợi dụng, đặc biệt trong môi trường kinh doanh trực tuyến. Người tiêu dùng cần nâng cao cảnh giác, lựa chọn sản phẩm từ thương hiệu uy tín, kiểm tra nhãn mác, truy xuất nguồn gốc và luôn yêu cầu hóa đơn, chứng từ để bảo vệ quyền lợi của mình.

Trong khi chờ đợi các cơ quan quản lý siết chặt hơn việc kiểm tra, kiểm soát, sự thận trọng của người tiêu dùng chính là tuyến phòng thủ đầu tiên và hiệu quả nhất. Một lọ yến nhỏ có thể được quảng bá như “món quà sức khỏe”, nhưng nếu không được kiểm soát chất lượng, nó hoàn toàn có thể trở thành mối đe dọa cho chính sức khỏe và túi tiền của người sử dụng.

Thanh Hiền